De glorieuze opmars van vinyl nodigt uit tot eenzelfde groei van cd en sacd. In het bezit van fysieke media toont zich de ware bevlogen muziekliefhebber. De industrie heeft dat haarfijn in de gaten. Er worden nog massaal platenspelers en cd-spelers gebouwd. Dat is ook logisch. De wereld kent een gigantische installed base van grammofoonplaten, cd’s en sacd’s. Die zullen zeker nog honderd jaar gedraaid worden. Je rijdt toch ook nog in je DB5 uit 1963? Cyrus, uit de UK, haakt daar op in. Zij ontwerpen en bouwen onder andere fraaie loopwerken, geïntegreerde spelers en voedingen.
Cd-spelers anno 2023
Veel fabrikanten komen momenteel met nieuwe cd-spelers, maar per fabrikant wel met minder modellen en vaak in de hogere prijsklassen. De winkelverkoop van goedkope spelers neemt af. Streaming is de laatste jaren populair geworden. Voor zowel beeld als geluid. Het voordeel voor de consument is dat veel content beschikbaar is voor een laag bedrag per maand. Artiesten kunnen minder rondkomen omdat streams weinig opleveren. De hele grote namen zijn in staat om een inkomen te genereren uit streaming.
Streamingsites bieden alleen een verkoopplatform en strijken veel geld op. Dat moet enigszins gerelativeerd worden, want met name videostreamingdiensten, zoals Disney, draaien verlies. De muzieksites doen niets om de loopbaan van de artiest te sturen en begeleiden, zoals de betere platenmaatschappijen deden en doen. Artiesten hebben vaak wel voordeel van het grote marketingbereik van de sites. Voor de consument is streaming handig en goedkoop. De geluidskwaliteit van vinyl, cd, sacd, tapes en hi-res downloads is beter, als je het mij vraagt.
Installed base
Streaming is enorm gepusht. Het succes daarvan is waarschijnlijk grotendeels bepaald door de lage prijs die de consument dan voor content betaalt. Het is ook voor platenmaatschappijen een techniek die veel logistiek en geld bespaart. Wat even vergeten wordt is dat er miljoenen 78-toeren platen, vinylverzamelingen, tapes, cd’s, dvd’s, blu rays en sacd’s in de wereld zijn. Blue Amberols (1907) worden al 110 jaar afgespeeld. Dat is een enorme ‘installed base’ die je met nieuwe technieken niet zomaar even wegpoetst.
Je ziet een ontwikkeling waarbij het grote publiek al deze geluids- en beelddragers het huis uit gooit. Het materiaal komt dan terecht bij zeer gemotiveerde verzamelaars en film- en muziekliefhebbers die actief met muziek en beeld bezig zijn. Ze beschikken over content die wellicht in de toekomst nooit meer online verkrijgbaar zal zijn. Het is hoopgevend dat de vinylverkopen nog steeds enorm toenemen. Er is vorig jaar voor 15.3 miljoen euro aan cd’s verkocht in Nederland (NVPI). Een lichte daling, maar andere bronnen spreken over een toename in de cd-verkopen. Net als met platen verschijnen er veel limited en luxe edities in cd-formaat.
Cd-kwaliteit
Terugkijkend op de geschiedenis van de cd moet gezegd worden dat het dynamische bereik daarvan niet altijd optimaal is gebruikt en dat er een enorme hoeveelheid slechte cd’s zijn uitgebracht, met een zeer beperkt dynamisch bereik. In de tussentijd werd de digitale kwaliteit van spelers, converters en studio-apparatuur enorm verbeterd. Ondergetekende ontvangt als muziekrecensent tientallen nieuwe cd’s per maand. De geluidskwaliteit van de meeste releases is schrikbarend goed. Haal maar cd’s in huis van trptk, Channel Classics, Challenge Records, Lawo, ACT en andere labels. Cd is daarmee absoluut het handzame, robuuste en universele fysieke digitale medium voor nu en de toekomst.
Cyrus
De audio-industrie heeft zeer goed begrepen dat de doelgroepen voor vinyl en de cd zeer groot en actief zijn. Veel merken komen met platenspelers en cd-spelers. Dat is een lovenswaardige ontwikkeling. Met cd’s, sacd’s en vinyl is topkwaliteit in weergave te bereiken. Cyrus is een Engels merk en wellicht bekend van de compacte behuizingen. Ze bestaan al meer dan veertig jaar, en zijn nog steeds een onafhankelijk Engels bedrijf.
Alle Cyrus producten worden in de UK gebouwd. Cyrus wil de oorspronkelijke muzikale performance terughoren in de producten. Ze willen de luisteraar een echte beleving bieden. Het is een merk dat door bevlogen muziekliefhebbers wordt gerund en ze ontvingen wereldwijd awards voor hun apparatuur. De producten zijn technisch geavanceerd en relatief betaalbaar. Misschien eens iets kopen van een degelijke Britse fabrikant?
Koude set
De Cyrus apparatuur werd afgeleverd bij een van de luisterruimtes door Vincent van Nimwegen van The Hifi Studio en One Hifi Import en door Bartosz Hajbowicz, de business development manager van Cyrus, die voor dit bezoek overgevlogen werd uit Polen. Het telefoontje, eerder die week, vroeg of de boel ook even aangesloten zou kunnen worden. Nou hoort die service niet standaard bij de workflow in de luisterruimte. Met haasje repje even snel iets aansluiten zijn in het verleden al fatale ongelukken gebeurd. De modus is om de apparatuur eerst te bestuderen en daarna een systeem op te bouwen en te tunen waar de spullen optimaal tot hun recht kunnen komen. Maar goed, toevallig stond er wat apparatuur onder handbereik en was de rest ‘the day before’ uit het magazijn gehaald.
Natuurlijk leuk om de gasten het genoegen te gunnen om even te luisteren en je kunt met een cd-speler geen al te grote natuurrampen genereren. De avond van tevoren werd er dus letterlijk een setje neergesmeten en een uur voor de komst van de gasten aangestoken. De Cyrus-spullen vonden een plaats op de grond. Geen tuning, een koude set, kabels die niet matchen en geen metingen vormden het uitgangspunt.
Cyrus CDi-XR, Cdt-XR, PSU-XR en AI
De korte beschrijving van de techniek in de hier volgende alinea’s onder bovenstaande kop betekent een primeur in het land van de audioreviews. Die stukjes zijn namelijk geschreven door een AI-systeem. Uw auteur is in het reguliere dagelijkse bedrijfsleven al lange tijd vakmatig betrokken bij AI. Interessant om te onderzoeken of AI binnenkort reviews kan gaan schrijven.
De Cyrus CDi-XR is een referentie geïntegreerde cd-speler die ontwikkeld is vanuit de, met veel awards bekroonde, CDi. Het model komt boven de bestaande CDi en CDt en heeft veel betere prestaties. Het CDt-XR cd-transport gebruikt twee microprocessors. Een processor zorgt voor de user interfacing en andere standaard functionaliteit. De andere processor draait de zogenaamde SE engine. Van de processor die de data leest wordt de timing dan niet steeds onderbroken door andere functies van de speler.
De betere prestaties van de Cyrus cd-spelers hebben te maken met het sterk verminderen van de achtergrondruis. Dat heeft te maken met de Servo-Evolution techniek. Het doel daarvan is om de data op de schijf direct voor de eerste keer zo accuraat mogelijk te lezen. Dat kan alleen door de drive goed te ontwerpen en de hardware en bijbehorende software goed te calibreren.
Een standaard cd-mechaniek produceert veel ruis doordat de stappenmotoren veel bezig zijn met de foutcorrectie na het lezen van de data. SE geeft een schonere datastroom en minder ruis. Omdat de CDt-XR geen ingebouwde dac heeft, kunnen overbodige circuits verwijderd worden en kan het apparaat zich optimaal richten op het foutloos lezen van de data.
De Cyrus CDt-XR en CDi-XR zijn voorzien van de nieuwste generatie van hun slot load cd-technologie. Het is een stil en contactarm mechaniek. Het frontpaneel staat daardoor opgeruimder en heeft een betere esthetiek. De Cyrus CDi-XR is de geïntegreerde cd-speler en gebruikt eveneens de Servo Evolution techniek. Alles, van de voeding tot de analoge uitgangen, is ontworpen vanuit de gedachte aan geluidskwaliteit. De CDi-XR heeft een 32-bit Sabre dac die een gereguleerde analoge stage voedt teneinde het analoge uitgangssignaal te optimaliseren. Er zijn twee analoge outputs en twee digitale uitgangen (coaxiaal en Toslink). De CDi-XR kan dus ook alleen als transport worden gebruikt om een externe dac te voeden.
De PSU-XR is de meest recente externe voeding. Er zijn nieuwe technieken aan boord om een zo schoon en stabiel mogelijke spanning te kunnen leveren. De voeding biedt dus een upgrade van de geluidskwaliteit voor de XR-componenten. Er is een microprocessor aan boord waarmee de voeding direct communiceert met de aangesloten speler en steeds de beste configuratie kiest voor de verschillende spanningen die de speler nodig heeft. Er zijn vijf onafhankelijk gereguleerde voedingsspanningen die zeer stabiel zijn en vrijwel ruisvrij. De PSU-XR levert 60% meer power dan de eerdere PSX-R2 en is 50% meer efficiënt.
Luisteren
Tot zover de door AI geschreven technische informatie. Je kunt met het AI-systeem ook in discussie, om bijvoorbeeld nadere informatie te vragen over een begrip of uitleg. Het systeem stelt ook vragen aan jou. Bespaart in ieder geval veel tijd die beter gebruikt kan worden om te luisteren.
De eerste cd schoof in de ‘slot load’ van de CDi-XR en het snel bijeengeraapte zootje apparatuur kwam eigenlijk meteen met een verrassend resultaat. Een flinke stage, fraaie klank, dynamiek en resolutie. Daarna de PSU-XR aangesloten. Die wordt herkend door de speler en neemt automatisch de rol van de ingebouwde voeding over. Het resultaat was zo overtuigend dat daar geen discussie over mogelijk is. Feitelijk is een CDi-XR of een CDt-XR geen optie meer zonder die voeding. Binnen een seconde was het duidelijk dat de detaillering, focussering en dynamiek enorm toenamen en dat de stage tot enorme proporties groeide. Een no brainer.
Potentie
Een aangesloten component moet meteen de potentie laten horen. Ook in een niet optimale configuratie. Als dat niet gebeurt kun je beter ophouden. Als recensent stuur je de spullen dan gewoon terug. Als audiofiel ga je kabeltjes en andere accessoires kopen. Je probeert de problemen dan op te lossen in een gebied dat 5% invloed heeft op het geluid. Maar, de CDi-XR bood meteen een enorme potentie en vroeg derhalve om het systeem volledig te tunen en te optimaliseren. Wat er daarna gebeurde kwam als een behoorlijke verrassing.
Bij de usual suspects horen de enorme dynamiek, exacte focussering en peilloze definitie, geweldige ruimte en diepte, de zeer fraaie weergave van het midlaag, de fraaie doorgifte van klank en een beleving van pace & rhythm. Maar de absolute killer is de net even realistischer weergave. Dat kom je niet altijd tegen bij digitaal en vraagt om een nadere verklaring.
Analoog?
Analoog geluid klinkt warm, soft en gladjes. Dat roept de publieke opinie en is er gewoon niet uit te meppen. Voorbeeldje van framing. Echt ‘analoog’ geluid klinkt in de beleving van uw auteur zoals je dat waarneemt als je naar live-geluid luistert of naar een mastertape of vinyl. Maar dan wel met een platenspeler die aan specifieke eisen voldoet. Dat geluid is direct, razend snel, enorm dynamisch en is plastisch en contrastrijk. Het wijkt echt af van wat veel ‘high-end’- systemen laten horen en met sommige digitale systemen is zeker ook een realistischer en ‘analoger’ geluidsbeeld mogelijk. Veel moderne hifi klinkt te glad, te netjes, te soft, te gelikt, te gepolijst en te perfect. Met name veel platenspelers en cartridges komen eerder in de buurt van een veredeld digitaal geluid dan van een echte analoge live-beleving.
Veel systemen klinken ook soft in het hoog. Ook sommige opnames zijn erg gelikt, maar soms ook lekker om naar te luisteren. Een HMV-grammofoon met een 78-toeren plaat komt in veel aspecten veel dichter bij hoe analoog geluid klinkt. Ook sommige heel betaalbare MM-cartridges komen dichter bij het analoge ideaal. De Cyrus CDi-XR met de PSU-XR komt ook een paar stapjes dichter bij het analoge ideaal. Met een plastisch, levendig, contrastrijk en betrokken geluidsbeeld. Dat maak je wat minder vaak mee met een cd en een cd-speler. Je wordt gewoon de stage ingetrokken. Enorm spannend om naar te luisteren. Benieuwd wat de CDt-XR doet, want dan ben je ook afhankelijk van een externe converter.
Cyrus CDt-XR
Dit loopwerk werd aangesloten op een externe converter. Hoewel deze converter een iets andere tonaliteit heeft dan het ingebouwde exemplaar in de CDi-XR, kwam duidelijk het iets realistischer, contrastrijker en ‘spritziger’ karakter van de CDt-XR naar voren. Dat bleef ook staan na vergelijking met een ander loopwerk. De CDt-XR klonk ook schoner en detailrijker dan het alternatieve loopwerk. Je hoorde met de laatste iets van rasperigheid. De lezer dient te begrijpen dat het hier gaat om kleine verschillen en niet om overdreven statements over prestaties. Maar, ze zijn net significant genoeg om interessant te zijn.
Het verschil is goed verklaarbaar vanuit de door Cyrus toegepaste techniek. De rigoreuze aanpak van de voeding en het perfectioneren van het loopwerk zorgt er voor dat er minder noise wordt meegestuurd met het digitale signaal. Noise verklaart het verminderen van contrast, schoonheid en dynamiek in de weergave.
Vervolgens is nog geluisterd naar de CDi-XR, maar dan zijn de externe converter en de ingebouwde converter vergeleken. Beide converters klinken dan net zo schoon en zuiver. Feitelijk is het niveau van detaillering gelijk. Omdat de externe converter tonaal een streepje ‘ronder’ klinkt (shades of grey!), lijkt het of er minder detaillering is. Zowel de ingebouwde converter als de externe converter laten het realistisch aandoende contrast en dat fraaie plastische geluidsbeeld horen. Met beide Cyrus loopwerken is de ruimtelijke afbeelding met de externe converter net een paar streepjes groter. Echt ongelooflijk goed. Je verzuipt ongeveer in de ruimte.
Een redelijke constatering is dat het levendige, aantrekkelijke en realistische karakter van deze beide Cyrus spelers grotendeels toe te schrijven is aan de immense aandacht voor de voeding en het functioneren van het loopwerk (Servo-Evolution). Een digitaal signaal is onaantastbaar. Noise heeft daar geen invloed op. Noise kan alleen meeliften door de kabels. Het mengt zich dan in het analoge deel van de converter met het audiosignaal.
Epiloog
AI kan een rol spelen bij het maken van een review. Sommigen zijn bang dat AI de wereld overneemt. Wie naar de geschiedenis van de afgelopen tweeduizend jaar kijkt moet toegeven dat de mensheid er een zootje van heeft gemaakt. Dus, geef AI dan de kans om het beter te doen. Gezien het gemiddelde denkniveau van de mensheid moet dat voor AI geen al te lastige opgave zijn.
Lichtpuntje binnen die laatste 20 eeuwen is de komst van de Cyrus XR-spelers. De meest opvallende en aantrekkelijke eigenschap is het plastische en realistische geluidsbeeld. Het klinkt net dat streepje realistischer dan met veel andere spelers in de markt, maar dat is wild aantrekkelijk. Met Rachel Podger’s viool (‘Tutta Solo’ op Channel Classics) hoor je net even meer hars. In absolute zin koop je zowel met de CDi-XR als de CDt-XR een fantastische cd-speler. Wel graag samen met de PSU-XR. Concurrerend voor veel (soms vele malen duurdere) spelers in de markt. Cyrus bewijst dat er voor een acceptabele investering topkwaliteit mogelijk is. Cd-weergave blijft in ieder geval fascinerend goed.
Cyrus Audio set
CDi-XR | 2.495 euro
CDt-XR | 2.995 euro
PSU-XR | 2.895 euro
www.cyrusaudio.com
