Bij een flink aantal van mijn huisbezoeken tref ik ruimtes aan waarin meer dan uitstekende componenten zijn opgesteld die botweg gesteld een verschrikkelijk geluid produceren dat eigenaren terecht wanhopig heeft gemaakt of gefrustreerd.

In een aantal gevallen is er sprake van wat je op een of andere manier ‘een slechte opstelling’ kunt noemen – vaak, maar niet altijd betreft het een woonkamer. Dit is dan een onvermijdelijke consequentie van het luisteren in een situatie waarin ook nog moet worden geleefd! In zulke gevallen moet altijd dezelfde, onbevredigende eindconclusie getrokken worden: tenzij een fundamentele verandering in de opstelling mogelijk is, zal elke upgrade van hardware of akoestiek relatief onbetekenend zijn.

Hier staat tegenover dat ik in kleine slaapkamers of op kleine zolderkamers heb geluisterd die tot luisterruimte waren omgetoverd, en tot de conclusie kwam dat grootsheid, schaal en kippenvel niet altijd gelijke tred hoeven te houden met de grootte van de ruimte of van de geluidsinstallatie. Als aan een aantal fundamentele opstellingsvoorwaarden van luidsprekers kan worden voldaan, zal de kleine slaap- of zolderkamer zonder meer te prefereren zijn boven de grote woonkamer waar aan die voorwaarden niet kan worden voldaan.

Fabrikanten en tijdschriften willen u graag ervan overtuigen dat audiocomponenten ofwel geweldig zijn, ofwel rommel. Als u voor de geweldige componenten kiest zult u gegarandeerd een geweldig geluid krijgen. De meeste audiofielen die langer dan vijf jaar bezig zijn weten dat het bovenstaande zelden het geval is. Indien u de eigenaar wilt zijn van een geluidsinstallatie waar u zelf ook gelukkig mee bent zult u boven alles zelf moeten leren om componenten te selecteren en deze op te stellen op een manier die ze verdienen. Er hoeft helemaal geen studie van elektronica of akoestiek aan te pas te komen om dit alles te kunnen doen. Al doende leert elke luisteraar de hoorbare effecten interpreteren van experimenten en aanpassingen aan of met hardware. Aan de basis van al dit zelfwerk, zoals ik het graag noem, ligt de opstelling – daar is het fundamentalisme weer. Er is geen binnendoortje naar het audio-nirvana en er bestaan helaas (nog) geen wondercomponenten.

Er bestaan ook weinig echt slechte componenten, maar er bestaat wel veel opgeblazen poeha, culminerend in zoiets als bijvoorbeeld bekabeling die een veelvoud kost van een op zichzelf complete en uitstekende geluidsinstallatie. Er is een groep audiofielen die voor de gek gehouden wil worden en zich dit kan veroorloven, financieel gezien, maar de meeste mensen die dit lezen bevinden zich niet in zo’n positie en willen eigenlijk zo snel mogelijk hun audiofiele plafond realiseren. Op het gevaar af beschuldigd te worden van professionele belangen zou ik toch stellen dat eenieder die zijn hobby zou aanvangen vanuit een akoestisch correcte luisteromgeving, veel eerder uitgekocht zal zijn qua componenten en veel minder behoefte voelt om apparatuur te upgraden om problemen op te lossen die hun oorsprong op een heel ander gebied hebben dan hardware.

In een aantal korte artikelen wil ik dieper ingaan op mijn ervaringen met akoestiek. Daarbij moet u denken aan de opstelling, aan planmatige nagalmbeheersing en bass-management, aan ruimtelijke afmetingsverhoudingen, aan reflectiebeheersing en aan de bij die aspecten behorende hulpmiddelen zoals absorptiemiddelen, basstraps, plaatabsorbers en diffusers. Ook huis-tuin-en-keukenmiddelen kunnen soms goede diensten bewijzen. Daarnaast zal duidelijk worden hoe de akoestische optimalisatietrajecten doorgaans verlopen. Op dat punt gebeuren er namelijk niet zulke verrassende dingen; de meeste trajecten hebben een voorspelbaar verloop dat geheel en al aan de eigenaar van zo’n ruimte overgelaten kan worden. Het is niet nodig om de lat heel hoog te leggen, maar enige bezieling in de hobby zou erg behulpzaam kunnen zijn, niet in het minst omdat daarmee door eigen experimenten een hoop ervaring kan worden opgedaan die niemand anders kan vervangen.

De andere delen uit deze serie artikelen over akoestiek zijn via de onderstaande links te vinden. De eerste drie stukken behandelen nagalm, terwijl het slotstuk zich richt op de criteria die waardevol zijn voor het `afstellen` van je luisterruimte; 

Deel 2 - Nagalmtijd in de praktijk
Deel 3 - Hoe klinkt nagalmtijd
Deel 4 - Nagalmbeheersing
Deel 5 - Criteria voor de luisterruimte