Onderzoek, vakmanschap, handwerk en aandacht voor detail, dat is ten voeten uit de werkwijze van Jeffrey Dam, oprichter en eigenaar van IKIGAI audio. IKIGAI maakt kabels voor muziekweergave: interlinks analoog, voor phono en digitaal, luidsprekerkabels, netsnoeren, USB-, CAT- en DC-kabels. Daar waar kabels een bepaalde impedantie moeten hebben, worden berekeningen gemaakt en wordt het resultaat nagemeten. Het zijn geen trial & error producten. Alle kabels worden met de hand gemaakt in Roosendaal, de thuisbasis van Jeffrey.
IKIGAI audio onderscheidt meerdere productlijnen die elk hun specifieke eigenschappen kennen. In totaal zo’n 39 soorten kabel, plus later dit jaar (zo medio Dutch Audio Event) vier nieuwe instapmodellen, waarbij nog niet is meegenomen het onderscheid in beschikbare connectoren of lengtes. Het vele handwerk houdt logischerwijs de productiehoeveelheden bescheiden, al vraagt Jeffrey met regelmaat om hulp om bij te springen.
IKIGAI audio: Japanse filosofie
IKIGAI audio, mijn eerste gedachte is waarom een Japanse naam kiezen als je een 100 procent Nederlands bedrijf bent. Tot Jeffrey uitlegt waar Ikigai voor staat en Google mijn hulpje is. Ikigai is een Japans concept dat staat voor vier disciplines die samenkomen. Het staat voor datgene dat zorgt dat je met plezier je bed uitkomt, je een bijdrage levert aan wat de wereld nodig heeft, je doet waar je goed in bent en wat het mogelijk maakt een inkomen te verwerven. De nuchtere Nederlander zou zeggen maak van je hobby met liefde je werk. “Ikigai”, als ik Jeffrey mag interviewen en zie hoe hij een kabel maakt, dan snap ik waarom Jeffrey juist deze naam koos.
Na een korte kennismaking en begroeting tussen Jeffrey Dam, zijn distributeur Frank Vermeylen van Very Fine Solutions, hun beider aanwezige echtgenoten en de kleine delegatie van HIFI.NL, starten we ons bezoek op de begane grond van het bedrijfspand. Hier staan een tweetal industriële lasers opgesteld voor het bewerken van labels, het graveren van kabelhulzen en het graveren van delen van het verpakkings- en promotiemateriaal. Tevens inzetbaar voor andere doeleinden omdat de opstelling van de lasers en het programmeren van de software voor de besturing ook van de hand van Jeffrey komen.
Het altijd aanwezige rode leertje dat de ontvangende kant van een IKIGAI kabel markeert zien we hier gelaserd worden (foto boven). Net als de unieke kabelhuls voor “onze” HIFI.NL interlink, op de foto verderop. Het is ook de ruimte waar massieve geleiders worden samengeslagen om straks verwerkt te worden tot een kabel (foto rechts).
Omdat Jeffrey de machine hiervoor zelf heeft ontworpen en gebouwd, is in principe elke kabellengte mogelijk, in de praktijk gaat het om minder dan één meter tot twaalf meter. Met zilveren geleiders kan IKIGAI gaan tot vijfentwintig meter, met gouden uit praktische overwegingen tot lengtes van negen meter. IKIGAI werkt uitsluitend met zeer zuiver, hoogwaardig 5N zilver en goud. Zowel de dikte van de geleiders als de samenstelling, zilver of zilver met goud, is afhankelijk van welke kabel gemaakt wordt.
Eén stapje is intussen door mij overgeslagen, het uitdelen van een serienummer, want elke kabel en elke order is uniek. Voor het doorlopen van het gehele productieproces is aan het serienummer de opbouw gekoppeld, van draadje tot en met de verpakking voor de kabel.
Van geleider naar kabel
Na het samenslaan van geleiders begint een tweede proces, het opnieuw laten kristalliseren van het geleider materiaal. Een proces dat Jeffrey al heeft gedaan voor de kabel die we straks gebouwd zien gaan worden, omdat dat proces één of meerdere dagen in beslag neemt. Plus: hoe en waarmee de geleider wordt bewerkt, dat blijft het echte bedrijfsgeheim. IKIGAI claimt met deze bewerking de unieke klanksignatuur van IKIGAI audio tot stand te brengen, dus die voorzichtigheid is terecht. Wat er eigenlijk plaatsvindt, is het laten groeien van zilver- en goudkristallen tot een langere kristalstructuur is bereikt waardoor overgangen tussen kristallen verminderen.
De IKIGAI HIFI.NL Special Edition die we van A tot Z gemaakt hebben zien worden, zal eerst onderdeel zijn van een uitgebreide set kabels ter review, en aansluitend als winactie voor een van onze lezers beschikbaar gesteld worden
Met een al eerder voorbereide geleider in de hand gaan we een verdieping hoger, daar waar het vele handwerk zal beginnen. Vandaag maakt Jeffrey voor ons een Sugure interlink van één stereo meter. Sugure is op dit moment de basiskabel van IKIGAI audio. Zonder de geleider al direct mee te pakken knipt Jeffrey twee Teflon buisjes op maat en twist die samen. Een dicht gevlochten afscherming bestaande uit vertind koper schuift over de Teflon buisjes, daarna een blauwe krimpkous en tenslotte een gevlochten kunststof afwerkmantel.
Pas dan schuiven de geleiders elk in hun eigen Teflon huls, welke wordt afgedicht met een speciale krimpkous voor een luchtdichte afsluiting. Reden om nu pas de geleider aan te brengen is het vermijden van mechanische stress in het zilver tijdens het opbouwen van de kabel. Het afdichten is nodig om te voorkomen dat de zilveren geleider te ver gaat oxideren. Een beetje mag en is geen enkel probleem. Omdat de hoeveelheid aanwezige zuurstof in de Teflon buis beperkt is, stopt het oxidatieproces al heel snel.
De eerder gegraveerde kabelhuls gaat om de interlinks, het rode tuigleertje met IKIGAI-logo komt aan de ontvangende kant van de rechter kabel. Dan is het tijd om de zilveren geleiders aan de cryogeen behandelde ETI RCA connectoren te solderen. De afscherming wordt tevens verbonden. De kabel wordt gemeten en straks als de verpakking beneden klaarligt, wordt de meting daar nog eens herhaald met een andere kabeltester, voordat hij ingepakt wordt. De gehele opbouw tot en met het inpakken is handwerk en voor een stereo RCA Sugure interlink neemt dat circa vijf uur in beslag. Die tijd is nodig want elke IKIGAI interlink of kabel moet volledig voldoen aan de hoge standaarden die Jeffrey Dam zichzelf stelt.
De productlijnen
Wat we nu in handen krijgen is een Sugure RCA interlink. Wat ik mee naar huis ga nemen voor een review zijn naast deze interlink luidsprekerkabels, netsnoeren en een digitale interlink, alles uit de Sugure lijn (waar sinds vorig jaar ook een USB-kabel in te vinden is, red.). Maar er is meer te halen in Roosendaal. Sugure bestaat in basis altijd uit 5N zuiver zilver geleiders, behandelt met het geheime IKIGAI-kristallisatieproces, geschoven in Teflon.
Daaromheen een dubbele EMI/RFI afscherming en standaard voorzien van de meestal cryogeen behandelde ETI-connectoren. Dat kunnen RCA- of XLR-pluggen zijn, spades of bananen, Zavfino DIN pluggen, WBT NextGen 75 Ohm connectoren voor digitale kabels of ETI Schuko stekkers voor de netsnoeren. Op verzoek via dealer/distributeur kunnen andere merken connectoren worden aangebracht zoals die van Furutech. Bij gebruik van XLR-connectoren is de afscherming de aarde op pin 1. Bij de hogere lijnen wordt een derde zilver geleider gebruikt.
De lijn boven Sugure is genaamd Kangai. In opbouw gelijk aan Sugure, maar naast de dikkere geleider, waar dus meer zilver voor nodig is, wordt ook goud mee gewikkeld en behandeld met het IKIGAI-proces.
Wederom geïsoleerd met Teflon. De opbouw is meervoudig van geleiders, complexer en houdt daardoor nog meer EMI/RFI weg uit de geleiders. Tot slot is er de Kinzan-lijn. De tot nu toe hoogste lijn van IKIGAI. Opnieuw een combinatie van zilver en goud. Het zilver bestaat uit fijnere draden, veel lastiger om mee te werken vanwege de kans op breuk en het gebruik voor 25% aan goud voor elke geleider. De totale geleider is altijd dikker dan bij Sugure of Kangai. Het diëlektricum is hiervoor gemaakt van katoen, zelf beschermd tegen invloeden van buitenaf die de katoenkwaliteit zouden kunnen aantasten over een periode van vele jaren. Katoen dempt mechanische trillingen in de kabel en maakt die ‘stiller’ (al klinkt dat misschien gek in de oren van een leek). De connectoren worden niet langer gesoldeerd maar gelast aan de geleiders, waarmee de onvermijdelijke overgang tussen geleider en connector wordt geoptimaliseerd, met als gevolg een lagere Ohmse weerstand en lagere capaciteit.
De namen van de kabeltypes zijn – uiteraard – ook niet willekeurig gekozen. Sugure betekent ‘uitstekend’, Kangai staat voor ‘emotie’ en Kinzan is een samensmelting van Gin (zilver), Kin (goud) en Zan (mijn).
Alle IKIGAI-kabels zijn qua uiterlijk eenvoudig gehouden, geen onnodige en slechts kostenverhogende ornamenten. Marginaal gebruik van krimpkous voor trekontlasting, onzichtbaar weggewerkt in de connector. Iets dat alleen mogelijk is omdat Jeffrey zijn eigen extra onderdelen print met een 3D-printer die samen met de connectorhuls zorgt voor een optimale trekontlasting. Altijd worden hoogwaardige connectoren gebruikt, qua merk speciaal uitgekozen voor de toepassing, gesoldeerd of zelfs gelast aan de geleiders.
Trillingen dempen
Hoewel kabels de hoofdmoot vormen voor IKIGAI audio maken zij ook dempers om apparatuur op te plaatsen of om kabels op te leggen, dat alles ter voorkoming van overdracht van trillingen. Weer in de drie, inmiddels bekende lijnen: Sugure, Kangai en Kinan.
Basismateriaal is voor Sugure aluminium, voor Kangai en Kinzan een speciale legering van brons. Sugure gebruikt onder en boven een drietal verende, industriële keramische kogels, die in de basis gemonteerd worden. Het apparaat zweeft op drie van die kogels, net als de ronde basis zelf ten opzichte van zijn ondergrond. De maximale belasting is per demper 5 kilo. Voor de afwerking worden walnoot houten plaatjes gebruikt, uiteraard gegraveerd op de lasers op de begane grond in het IKIGAI-pand. De Sugure demper is met een aluminium dwarslegger ook modulair uitgevoerd als kabellifter. De Kangai demper verschilt van de Sugure door het gebruik van de bronslegering in plaats van aluminium. Overigens, een upgrade van 5 naar 10 kilo draagvermogen per demper is mogelijk voor zowel Sugure als Kangai door het monteren van zes verende keramische kogeltjes aan de onderzijde en rubberen padjes aan de bovenzijde van de demper
Een Kinzan demper verschilt in opbouw en materiaal van de Kangai. Het is een opbouw in drie verschillende lagen, waarvan de middelste laag een ander materiaal heeft om eigenresonanties in de demper verder te vermijden. Zowel aan de boven als de onderkant zitten in totaal zes verende kogels, waarmee de belasting per demper omhooggaat tot 10 kilo. Door de opbouw in drie lagen is de demper fysiek ook hoger.
De ontwikkeling van alle drie de dempers heeft meer dan een jaar gekost. Een jaar vol ontwikkelen, rekenen, simuleren, luisteren en proberen. Zoeken naar de juiste materialen en naar de juiste toeleveranciers voor de basismaterialen en fabricage. Want de hoge IKIGAI standaard moet behouden worden. Het resultaat mag er zijn en werkt ook echt. Niet alleen trillingen vanuit de apparatuur naar de ondergrond worden tegengehouden, de weg terug is minstens zo belangrijk. Niemand wil trillingen van buitenaf in zijn high-end apparatuur voeren.
Luisteren
Zowel de kabels als de werking van de dempers mochten we uitgebreid beluisteren in de demo ruimte van IKIGAI. Opgesteld door Frank Vermeylen van Very Fine Solutions is een set Russell K. Red 120 Special Edition luidsprekers, voor nu aangestuurd door een MSB S202 eindversterker, een MSB Select DAC inclusief losse voeding als converter/volumeregeling en een Antipodes K21 streaming transport. Kabels zijn in deze sessie niet gewisseld, wel zijn de dempers een paar keer weggehaald en herplaatst onder de Antipodes. Al is dat een puur digitale speler, toch was het resultaat met en zonder dempers voor iedereen duidelijk te horen. Een opname van zangstem met piano werd met dempers meer menselijk, toegankelijker, zachter van aard. Waarbij de piano met dempers langer kon aanhouden in de tonen en een voller, rijker karakter verkreeg.
Waar IKIGAI naar streeft begint al bij de beleving van het uitpakken van kabels of dempers. Het ervaren van een personal touch van Jeffrey Dam. IKIGAI moet zorgen voor het met meer plezier kunnen luisteren naar muziek, het mogelijk maken van lange luistersessies zonder vermoeidheidsverschijnselen. Kabels moeten zo neutraal als mogelijk zijn. Mogen een heel klein beetje een eigen karakter meenemen, het IKIGAI-karakter dat voor een deel afkomstig is van het bewerken van de geleiders in eigen huis door Jeffrey. Benoem het als de Ikigai kernwaarde.
Het IKIGAI-DNA zit in elke kabel, Sugure, Kangai en Kinzan, de verschillen zitten niet in de klankbalans maar in de hoeveelheid informatie die aan het uiteinde door de kabel wordt vrijgegeven, de hoeveelheid detail en micro-informatie, het beperken van verlies dat helaas in elke kabel optreedt. Ongeacht merk, prijs, uitstraling of geleider en isolatie keuze. De kunst bestaat uit het beperken van deze verliezen, waar IKIGAI met zijn handgemaakte kabels een Nederlandse voortrekkersrol in speelt.
Wordt vervolgd
IKIGAI-kabels zijn niet goedkoop, oorzaak en gevolg van het gebruik van steeds hoger in prijs klimmende materialen als zilver en goud. Ook vanwege van het vele handwerk dat minutieus wordt uitgevoerd door Jeffrey zelf. Handwerk dat nodig is om tot een resultaat te komen dat niet ‘duur’ genoemd mag worden, wel ‘kostbaar’ is. Want duur betekent dat het product het geld eigenlijk niet waard is. Terwijl een kostbaar bezit iets is om te koesteren, van te genieten en te bewonderen. IKIGAI audio doet bij monde van Jeffrey, zijn vrouw en dochter en via Very Fine Solutions met elk product die belofte gestand. Ondergetekende mag dat gaan ervaren met een bundel Sugure kabels die mee naar huis zijn genomen. Met andere woorden: Wordt zeker vervolgd!
