Het is de tweede maal in zeven jaar dat ik een bezoek kan brengen aan de Duitse luidspreker- en elektronicafabrikant TIDAL. Inmiddels verhuisd naar een nieuw bedrijfspand in het plaatsje Erftstadt dat niet ver van ons Limburg af ligt. Aanleiding tot het bezoek is ditmaal het TIDAL for Bugatti actieve luidsprekersysteem, een nieuw en uniek paradepaard van de sympathieke eigenaar Jörn Janczak en zijn echtgenote Miriam.
Het bezoek beperkt zich tot deze locatie, noordelijker in Duitsland worden de luidsprekerkasten gemaakt en in het zuiden wordt elektronica ontwikkeld en gebouwd. Ook die beide bedrijven zijn voor de volle 100 procent onderdeel van TIDAL. Tot mijn grote genoegen is er in Erftstadt ook een luisterruimte waar de TIDAL for Bugatti luidsprekers staan opgesteld naast de top van TIDAL, een set La Assoluta luidsprekers bestaande uit vier kolommen met een totaalgewicht van circa 2000 kilo. Dat geeft misschien al aan in welk segment TIDAL opereert, het absolute topsegment van de high-end audio waar geen enkel compromis gesloten wordt als het gaat om weergave en perfectie.
TIDAL Audio
TIDAL mag niet verward worden met de streamingdienst, want behalve de naam hebben zij niets gemeen met elkaar. TIDAL Audio bestaat inmiddels zo’n 25 jaar en heeft zich vanaf het begin ten doel gesteld het beste audiosysteem ter wereld op de markt te brengen. De fraaie bedrijfsslogan luidt: “We build emotions".
TIDAL for Bugatti is niet begonnen als een luidspreker bestemd voor de autofabrikant. In 2012 kwam Jörn in Italië een Bugatti Chiron tegen en raakte gefascineerd door zowel de vorm van als de techniek in die auto. Krachtig genoeg om mee te racen, maar tevens compact genoeg om een partner naar een operavoorstelling te rijden. Een kunststuk qua vormgeving waarin een 1.100 kW krachtbron zit.
Het triggerde Jörn om het toen al bestaande actieve model TIDAL AP1 uit te gaan brengen in een op de Chiron geïnspireerde vorm. Met eenzelfde driver bezetting, ook volledig actief waarbij AP staat voor Amplified Performance, voldoend aan dezelfde hoge standaard als alle andere luidsprekers van het merk.
Pas veel later, na het in München tonen van de luidsprekers, zou een samenwerking ontstaan tussen TIDAL en Bugatti. Want Bugatti staat voor meer dan alleen auto’s, zelfs complete, luxe appartement complexen dragen de naam en signatuur van het automerk. Voor de modelwoning, voor shows waar Bugatti auto’s presenteert en voor alle gelegenheden waar pers en klanten worden ontvangen zocht Bugatti luidsprekers, die voldoen aan de hoogste standaarden welke het merk ook in zijn auto’s als normaal beschouwd. Uit de vele beschikbare merken koos Bugatti voor TIDAL Audio, zeker niet alleen omdat de vorm was geïnspireerd door de Chiron. Beide merken zetten een benchmark in techniek, beleving, en om te werken zonder enig compromis toe te laten. Daarmee is TIDAL Audio de Bugatti onder de audiomerken geworden. Perfectie voor het waarmaken van emoties.
The Royale
Als ik een autoverkoper zou zijn dan ging ik door met mijn verhaal alsof de TIDAL for Bugatti The Royale luidspreker alleen maar een luxe object is dat oog en oor moet strelen. De audioman in mij voelt de drang dieper in te gaan op aspecten als techniek, ontwikkeling en eindproduct. Beginnend bij de drivers vinden we een 30 mm diamant tweeter met een diafragma van één karaat en daaronder een unieke 127mm dertien(!) karaat midrange. Diamant is zoals iedereen weet keihard en dat zorgt voor het pistonic bewegen van het diafragma.
Maakte TIDAL in de beginjaren gebruik van Accuton keramische drivers, tegenwoordig is Accuton de huisleverancier van door TIDAL zelf ontworpen woofers. Voor de conus gebruikt TIDAL bijvoorbeeld een sandwich van honingraat, aluminium en magnesium met als merknaam TIRALIT. Twee 170mm woofers sieren het voorpaneel, twee 265mm langeslagwoofers aan de linker- en rechterzijkant vormen de sublaag-sectie.
Voor de versterking worden door TIDAL ontworpen en in eigen beheer gefabriceerde klasse-D versterkers gebruikt, overigens zonder gebruik te maken van DSP, met analoge techniek worden de diverse drivers op elkaar afgestemd. Digitale techniek wordt wel gebruikt voor de woofers aan de zijkanten, daarin zijn aan de bewegende delen van de driver sensoren en versnellingsopnemers verbonden die als een soort van motional feedback samenwerken met de versterkers. Om een idee te geven, per woofer aan de zijkant is 1000 Watt beschikbaar, voor de drivers aan de voorzijde in totaal 500 Watt, het totaal vermogen per luidspreker komt daarmee op 4500 Watt. Om de luidsprekers te koppelen aan een muziekbron is er een externe, volledig discrete digitaal/analoog- converter beschikbaar met ingebouwde streamer, welke over XLR-kabels de luidsprekers analoog aanstuurt.
Uiteraard is ook deze elektronica van eigen ontwerp. Stijlvol, zwaar (31 kilo), luxe en wie aan de knoppen mag draaien, voelt dat ook hier het TIDAL-gevoel van degelijkheid wordt overgedragen. Wie een dergelijk vermogen in de hand wil houden, moet een kastconstructie maken die vrij van resonanties is. Een exploded view toont een sandwich voorpaneel gemaakt uit gepolijst roestvaststaal, aluminium, TIRALIT en carbon. Achter het sandwichpaneel waarin de drivers een plekje vinden, een tweede paneel dat de voorzijde vormt. In de behuizing een grote hoeveelheid braces, gemaakt uit verschillende materialen. Daaromheen sluiten twee schelpen (monocoque), waarvan de vorm goed te zien is omdat The Royale vaak in twee kleuren (duotone) wordt besteld. Metalen roosters beschermen de drivers tegen aanraken, om de roosters zien we de gepolijste RVS ringen en ook de voet waarop The Royale rust is van RVS. Aan de achterzijde de aansluitingen, een paar regelaars, een RVS-ruggengraat, wederom geïnspireerd op de Chiron van bovenaf gezien. Niet om die reden gekozen, maar om met zijn zware RVS-ruggengraat ook de laatste resonantie af te vangen. Het zal niemand verbazen dat The Royale 217 kilo per stuk weegt als je de sandwichconstructie, de voet, de braces en het gewicht van de individuele drivers op gaat tellen.
We build emotions
Wat Jörn en Miriam beoogden, het samenbrengen van techniek ten dienste van emotie, is volledig gelukt. Het is eigenlijk niet van belang welke technische hoogstandje zijn ontworpen door het team en zijn gevat in The Royale, wat de luisteraar mee gaat maken is een haast sensuele ervaring die geen enkele andere luidspreker weet te bieden. Voor The Royale is elk deel van alle elektronica, van de behuizing en de drivers speciaal ontworpen, uiteraard met in het achterhoofd de kennis en ervaring opgedaan met andere modellen. De uitdaging was het samenballen van kracht en techniek ten dienste van muziekweergave. Compromisloos, niet gecalculeerd op basis van prijs. TIDAL ontwikkelt zijn luidsprekers en als het model rijp is voor productie, dan wordt pas een prijs bepaald. Het is zeker met trots dat The Royale het EB logo mag dragen: Ettore Bugatti.
Compromisloos werken bij TIDAL houdt onder andere in het aanbrengen van 100 kilo lak per set Assoluta’s, het dubbel fineren van elke kast waardoor nooit de ondergrond te zien zal zijn. Wat te denken van een sandwichconstructie voor alle modellen bestaande uit vijf lagen samengeperst HDF en TIRALIT, verlijmd met taaiblijvende lijmsoorten om resonanties om te zetten in warmte; de dubbele fineerlaag, hoogglans lakafwerking, het gebruik van tweeters en midrange met diamant, al het gepolijste RVS en niet te vergeten de scheidingsfilters. Duelund spoelen worden gewikkeld met zuiver zilver of koper.
Bij een vorig bezoek kreeg ik een filteronderdeel in handen waarin 5 kilo zilver is verwerkt. De top der toppen van Duelund en alleen beschikbaar voor TIDAL Audio. Ik heb gezien hoe de woofers zijn samengesteld, welke magneten daarvoor zijn gebruikt, maar ook hoe ver de wooferconus op en neer kan bewegen. Meer dan ik bij enig merk kan herkennen, alleen bij TIDAL Audio.
La Assoluta
Opgesteld in de luisterruimte staat de masterpiece van TIDAL Audio, La Assoluta in de maximale vorm. Maximaal wil zeggen vier kolommen, waarvan in twee elk vier woofers zichtbaar zijn en twee zuilen met diamant tweeter, tweemaal een 27 karaat diamant midrange , twee midwoofers en twee woofers. Het aantal drivers in aanmerking genomen is het wisselfilter complex. Zilver als spoelmateriaal, de meest kostbare Duelund condensatoren, elk filter kost meer dan menige complete luidspreker waarvan gezegd wordt dat het high end is. Met een TIDAL Audio voorversterker en twee ‘kleine’ TIDAL monoblokken wordt La Assoluta hier aangestuurd. De zuilen met de subwoofers zijn overigens niet aangesloten als we gaan luisteren. Per kolom moet u rekenen op een gewicht van bijna 500 kilo.
Nog een paar feitjes van La Assoluta om een idee te kunnen vormen waarover we praten, de laklaag is ongeveer 4mm dik, wordt laagje voor laagje opgebracht en steeds gepolijst tot een perfect oppervlak is bereikt. Het onderliggende fineer bestaat uit twee lagen van de hoogste kwaliteit verkrijgbaar. De drivers zijn gevat in een metalen bus (tweeter) of omgeven door een metalen ring (woofers+midrange), net als de voeten vervaardigd uit met de hand gepolijst RVS. Met de hand gepolijst RVS gaat een leven lang mee en verliest zijn glans niet, is sterk en solide, heeft een uitstraling om de kwaliteit van een TIDAL te onderscheiden van de rest van de markt.
Zo werkt TIDAL Audio, met de beste materialen, niet alleen voor het La Assoluta topmodel, maar voor elke TIDAL die de fabriek verlaat. Elk model vergt veel handwerk wordt in Erftstadt geassembleerd en uitvoerig getest voor het de fabriek verlaat. TIDAL Audio kent geen productie in series, dat er tien kasten klaar staan om te worden voorzien van drivers en filters noemt Jörn al seriematig werken. Gezien de complexe bouw en de mateloos fraaie afwerking is een levertijd van acht maanden een heel normale zaak. Dat prijskaartjes navenant zijn, zal niemand verbazen, aan de andere kant, een TIDAL koopt u voor de rest van uw leven. Perfectie heeft een prijs, voor een auto als een Bugatti Chiron, voor een Zwitserse Greubel Forsey chronometer, voor een Wajer speedboot, voor een Bugatti appartement in Dubai, voor La Assoluta of voor een TIDAL for Bugatti Royale.
Ademloos luisteren
Luisteren, eindelijk luisteren, te beginnen met La Assoluta. Gezeten in de ruim bemeten luisterruimte kunnen een aantal van mijn referenties en klassiekers de revue passeren. Laat ik het maar gelijk duidelijk maken, je luistert niet naar hoe midden, hoog en laag zich gedragen. Je verdiept je niet in een stereobeeld met hoogte, breedte en diepte. Je gaat niet mekkeren over een sisje of een ander dingetje. Je luistert naar muziek. Vergeet alle techniek. Sluit de ogen en eindelijk wordt de belofte waar die velen al deden maar nooit bereikten: de concertzaal in huis halen. Of je dat nu wil doen met klassieke muziek, met orgel, met sopranen of met popmuziek, het is geen kwestie van compromissen, het is het vrijwel evenaren van de werkelijkheid. Sluit de ogen, speel een klassiek werk opgenomen in een kerk, de kerk doemt op in je brein. Speel iets met een orkest, de concertzaal is daar. Speel iets kleins en het blijft klein. Wilt u instant kippenvel, een set La Assoluta brengt het u.
Dit TIDAL systeem is het meest realistische audiosysteem dat ik ooit mocht beluisteren. PUNT! Die mening was ik zeven jaar geleden al toegedaan, het herhaalt zich in 2025. In alle opzichten volmaakt, in weergave, in uiterlijk, in afwerking, in de 100 procent perfectie. Een kroon op het werk van Jörn, Miriam en het hele team van TIDAL.
Dan naar de reden van onze komst. De controller wordt ingesteld, de XLR-kabels rollen uit (ook eigen fabricaat van TIDAL Audio), de Bugatti The Royale wordt aangesloten op het lichtnet en muziek gaat spelen. De muziekkeuze van Jörn in eerste instantie. Groot orkest met klassiek werk, dan elektronische muziek en tot slot Billie Eilish. Wow, dit is heel anders dan La Assoluta. Dit is een enorme bel met daarin geluid. Niet langer ben je plaatsgebonden, op elke plek in de ruimte blijft de weergave overeind. Uiteraard op de hot spot het beste.
Hier zit een kracht en een slam in die je meemaakt bij live concerten of in een disco. Maar dan zonder het in je maag stompende laag. Een potje slagwerk knalt door de ruimte, laat alle aanwezigen met stomheid geslagen achter. Het is eigenlijk niet te beschrijven wat er voor onze neus afspeelt. Uit twee relatief kleine weergevers (144 x 28 x 60cm) haalt TIDAL een muziekbel, loepzuiver, zo dynamisch dat de term dynamiek voor ieder ander niet meer toegepast mag worden. Een puntje van kritiek waarin ik niet de enige was, een Bugatti The Royale is ongelofelijk indrukwekkend, maar als het gaat om absolute benadering van de werkelijkheid gaat mijn voorkeur nog steeds uit naar de viermaal duurdere, passieve La Assoluta. The Royale geeft meer spektakel, een onvergetelijke expressie van muziek, is veel gemakkelijker te plaatsen, is actief en vraagt dus niet om zware eindversterkers, is leverbaar in haast alle denkbare kleurstellingen enzovoort. Zal daarmee voor veel klanten een stuk aantrekkelijker zijn dan La Assoluta. Het is een kunstwerk an sich wat TIDAL Audio weet te bieden.
Van techniek naar beleving
Het voor mij tweede bezoek aan TIDAL Audio ademt uit wat Jörn met de TIDAL for Bugatti The Royale met de luidsprekers voor ogen heeft. In een compacte vorm techniek brengen voor muziekweergave op het hoogste niveau. Het uitbrengen van een set luidsprekers die niet alleen een muziekliefhebber in het hart zal sluiten, maar ook een liefhebber van design. Het bundelen van alle passie beschikbaar binnen het bedrijf TIDAL Audio. Het onbereikbare bereiken. Net als Bugatti dat kan met de Chiron en andere modellen.
Mijn eerdere bezoek, waar The Royale nog niet eens het levenslicht had gezien, stond meer in het teken van wat het bedrijf biedt aan conventionele en passieve modellen. Voor de meer conservatieve luisteraar, voor mijn generatie. Terwijl zoveel van de technische aspecten toch een overlap hebben tussen een AP1, The Royale, instapmodel Piano of La Assoluta. The Royale is uitgegroeid van een idee, via een uitdaging tot een compleet model. Goed genoeg om in één adem genoemd te worden met een automerk dat bij veel mannen de tranen van ontroering in de ogen brengt.
