Danisch Audiophile Loudspeaker Industries – zoals DALI voluit heet – is een Deense luidsprekerfabrikant die de meesten onder ons waarschijnlijk wel kennen vanwege de opvallend evenwichtig presterende luidsprekers in het betaalbare- en middensegment. In 2022 veranderde dit beeld vanwege het 40-jarig bestaan drastisch en werd de technologische vaandeldrager Kore geïntroduceerd. Een met noviteiten volgepakt ultra high-end model waarmee de Denen zich voor het eerst wilden meten met het serieuze high-end luidsprekersegment. Hoewel zo’n prestige model natuurlijk indrukwekkend overkomt, is het prijstechnisch voor maar weinigen weggelegd. Om hieraan tegemoet te komen introduceerde het merk in 2023 de Epikore-serie.
De Epikore-serie is een reeks modellen die de brug zou moeten slaan tussen Kore en Epicon en waarvan ik in deze test het één na grootste model in de luisterruimte te logeren heb.
Bij de start van dit artikel wil ik een belangrijke nuance aanbrengen. Want voor de toch best wel forse Epikore 9 (het één na grootste model uit de serie) ben ik vanwege de afmetingen uitgeweken naar de grote luisterruimte (7 x 11 meter) van mijn beste audiovriend. Mijn eigen luisteromgeving is namelijk een stuk compacter en bovendien ondergronds gelegen. Daardoor per definitie ongeschikt voor grote en zware luidsprekers.
Ondanks dat de bij deze vriend aanwezige aansturing die van mij deels overlapt, heb ik bewust voor extra aanvulling middels drie topversterkers gekozen. Niet zozeer omdat de DALI’s dit qua aansturing vereisen, als meer om de interactie met verschillende merken versterkers te onderzoeken.
De aankomst
Bij aankomst blijken de weergevers met hun 131 cm hoogte 42,2 cm breedte 55,4 cm diepte en 64 kilo per kast inderdaad substantiële jongens te zijn. Hoewel het gewicht gelukkig niet doorslaat in extremiteiten, blijken ze door hun ronde kastvorm en afmetingen toch lastig vast te pakken.
Zoals het een goede organisatie betaamt, heeft DALI Benelux voor passende ondersteuning gezorgd en is extra mankracht aanwezig bij de aflevering. De eerste indruk is al meteen een hele goede waarbij de afwerking en materiaalkeuze op de Kore na, aanmerkelijk verder gaan dan ik tot nu toe bij het Deense merk heb ervaren.
Terwijl als bron afwisselend van een Mirror Image Wizard streamer, een Marantz SACD10 en een North Star Design T192 mk 2 cd-loopwerk met Extremo DAC gebruik is gemaakt, hebben zoals in de eerste alinea vermeld, ook drie andere versterkers acte de présence gegeven.
Net zoals ikzelf maakt ook mijn vriend als vaste referentie-versterker van de geïntegreerde Zanden 6000 buizen-versterker gebruik. Een voor buizen opvallend krachtig ontwerp dat met zijn 2 x 100 watt push-pull vermogen uit vier KT120 eindbuizen, de voordelen van buizen en transistor binnen een zeer puur klinkend ontwerp verenigt.
De aanvulling bestaat uit de fraaie en mooi consistent presterende Soulution 331, daarna volgt de wat meer betaalbare maar wel bijzonder potente en neutraal klinkende Hegel H600. Om ten slotte af te sluiten met het gloedvolle en prachtig natuurlijk getimbreerde Marantz Model 10. Allemaal zeer verschillend klinkende versterkers die samen het hele pakket aan klankmatige richtingen omvat en dus ideaal zijn om deze “elite” DALI’s het vuur aan de schenen te leggen. De kabels zijn tenslotte afkomstig van Nirvana Audio, Siltech, Kemp Elektroniks, AudioQuest en Essential Audio Tools.
Epikore 9
Na de introductie van het vlaggenschip Kore werd al snel duidelijk dat DALI de daar ontwikkelde technologieën ook beschikbaar wilde maken in een bereikbaarder formaat. De Epikore serie en de in deze test geëtaleerde 9 zijn daar de uitkomst van. Bij laatstgenoemde staat een imposante 4-weg vloerstaander voor mij. Een model dat qua design, afwerking en techniek duidelijk in het verlengde van de Kore ligt, maar wel minder extreem qua afmetingen en massa is en daardoor een stuk praktischer voor de huiskamer.
Technologisch wordt ook hier van de door DALI gehanteerde combinatie van 35 mm softdome tweeter met een planar ribbon middels de nieuwe EVO-K hybride tweeter module gebruikgemaakt. Volgens het Deense merk zorgt deze opzet niet alleen voor een luchtig en open klinkend hoge tonen bereik, maar ook voor een afstraalgedrag met de juiste breedte. Deze breedte is belangrijk om het samenspel met de gekozen middentoner zo naadloos en homogeen mogelijk te laten verlopen.
Voor het middengebied zorgt een 6,5-inch Clarity Cone driver, opgebouwd uit papier en houtvezel, die tevens is voorzien van SMC Gen-2 technologie. SMC staat voor Soft Magnetic Compound en dat betekent in de praktijk dat het Deense merk een speciaal magnetisch materiaal heeft ontwikkeld dat de luidsprekerunits veel schoner hun werk kunnen verrichten. Normaal gesproken gebruiken luidsprekers stalen of ijzeren onderdelen in hun magneetsysteem. Het nadeel daarvan is dat die materialen onbedoelde stroompjes en vervormingen opwekken, waardoor de muziek minder natuurlijk klinkt. Het lijkt dan nog het meest of er continu een lichte waas over het geluid ligt.
SMC generatie 2
Een ander voordeel is dat SMC weliswaar het magnetisme perfect geleidt, maar elektriciteit bijna niet. Het gevolg is dat de drivers zich veel preciezer en vrijer bewegen, zonder de immer aanwezige bijverschijnselen. In de Epikore 9 gebruikt DALI zelfs de nieuwste SMC generatie 2 versie, waarin deze eigenschappen op een zelfs nog hoger plan zijn gebracht.
Ook bij de twee 20,32 cm woofers wordt van SMC-technologie en de Clarity Cone-structuur met eveneens een lichte en stijve conus van papier en houtvezels gebruikgemaakt. Samen met de dubbele bijzonder gevormde “continuous-flare” basreflexpoorten (die iedere vorm van luchtgeruis zouden moeten elimineren), zou dit moeten zorgen voor een diep doorlopende, ademende en tegelijkertijd gedefinieerde basweergave. Wanneer ik inzoom op de kastconstructie blijkt het om een zwaar uitgevoerd en gebogen MDF-ontwerp te gaan.
Het front is zelfs 40 mm dik en het geheel is afgewerkt in luxe hoogglanslak of houtfineer. Elk detail ademt degelijkheid en bezit een op de Kore na, niet eerder bij DALI geziene high-end flair. Ook de gegoten aluminium driverframes en de massieve, instelbare voetconstructie, spreken hier boekdelen. Wat de specificaties betreft noteert DALI een frequentiebereik van 29 Hz tot 34 kHz, bezit het systeem een rendement van 88 dB bij een nominale impedantie van 4 Ohm en liggen de overgangsfrequenties op 400, 3100 en 12500 Hz.
Luisteren
Door al vele jaren bijna uitsluitend naar luidsprekers van de specialistische en kleinschalige high-end merken te luisteren, ben ik toch altijd een beetje huiverig wanneer een groter (bij DALI werken 250 medewerkers wereldwijd waarvan 120 in Denemarken) en minder in deze topsector gespecialiseerd luidsprekermerk de handschoen oppakt. Gelukkig is de Epikore 9 een mooi voorbeeld dat deze vrees lang niet altijd terecht is. Want door de grootschaligheid van deze fabrikant is er doorgaans meer budget voor een grotere ontwikkelafdeling waardoor er meer knowhow kan worden vergaard. Ook kan door de schaalgrootte kostenbesparend worden gewerkt en kunnen substantiële technologische verbeteringen sneller worden bereikt.
Wanneer ik terugga naar de Epikore 9, is het eerste wat mij opvalt het bijna nadrukkelijk transparant aandoende, schone en van een opvallend lage vervorming voorziene hoogbereik. Uiteraard heeft dit alles te maken met de beproefde combinatie van de 35 mm softdome tweeter en de planar ribbon. Maar het is in ieder geval één van de auditieve hoogtepunten van deze serie en dit model. Gelukkig sluiten het midden en laag hier qua kleuringsvrijheid, snelheid, timbre en doortekening naadloos op aan. Dit zorgt ervoor dat deze luidsprekers vanaf het eerste moment opvallend evenwichtig, egaal en homogeen overkomen.
Een mooie bonus en wat mij betreft sterk punt, is dat de Epikore met alle(!) aanwezige versterkers goed overweg blijkt te kunnen. Met andere woorden is het realisme en de magie van de buizen Zanden 6000 na de inspeelperiode van enkele weken, meteen waarneembaar. Zelfs als het volume wordt opgeschroefd blijken de 2 x 100 watt uitgangsvermogen nog steeds prima te voldoen. Prima! Ook het fraaie natuurlijke evenwicht en de meer verzadigde klankkleuren van de Soulution 331 ten opzichte van zijn voorganger 330 zijn goed navolgbaar.
De Hegel H600 die bij mij logeert vanwege de prachtige Hegel Viking cd-speler, zorgt dan weer voor meer nadrukkelijke puntigheid en maximale grip in het laag. Terwijl de voor een transistorontwerp bijna magisch klinkende en op natuurlijke wijze hoogoplossend presterende Marantz model 10 versterker weer op geheel andere wijze een fraaie en meer organische match weet te vormen.
Luisteren 2
Een poos later blijken ook lange luistersessies goed mogelijk met deze grote DALI. Niets trekt daarbij in negatieve zin de aandacht en het “alleseter”-karakter blijkt een mooi huwelijk met het hoge oplossende vermogen. De weergave is ook gaandeweg steeds verder verbeterd en is nu rijker, vloeiender, losser en meer ruimtelijk geworden. Door deze voortgang nemen mijn respect en bewondering voor dit model dan ook nog verder toe. Gelukkig maakt het min of meer “universele karakter de luidsprekers niet saai en dat heeft mede met de fraaie schaalgrootte te maken. Want hoe groot of complex de muziek ook is, de Epikore 9 draait er zijn hand niet voor om. Daardoor wordt muziek bijna moeiteloos, nee zelfs glorieus en zonder compressie of artefacten voor het voetlicht gebracht.
Wanneer je zoals bij mijn vriend over een vloeroppervlak kunt beschikken van 7 x 11 meter, is een groter en vooral goed op zijn taak berekend luidsprekersysteem van een enorme meerwaarde. In de maand die volgt wordt een enorme hoeveelheid software beluisterd. Wat er dan vooral uit springt bij zo’n groter systeem, is muziek die het moet hebben van hoog oplossend vermogen, kracht, klankkleur en liefst een realistische schaalgrootte. Het is dus genieten van het prachtig door Frans de Rond opgenomen album Feenbrothers – Play Dave Brubeck. Een met één stereomicrofoon opgenomen live album in de befaamde Studio 2 van het Muziekcentrum van de Omroep in Hilversum.
Dit soort fasereine opnames laten alle aspecten van een audiosysteem horen en ondanks het grote aantal units slaagt de Epikore 9 ook hier met vlag en wimpel. Van ride bekken, hi-hat en saxofoon, tot de concertvleugel en contrabas. Allemaal behouden ze hun eigen tonaliteit, intensiteit en functie binnen het muzikale totaalgeheel. Voeg daar een neutraal en eveneens vervormingsarm middengebied en een zowel melodieus als ademend laag aan toe en er staat een serieuze nieuwe uitdager binnen het high-end segment voor mij.
Meer breed dan hoog
Toch zijn er ook wel aspecten waarin de Epikore 9 afwijkt van de typische high-end concurrentie. Zo is het beeld weliswaar uitstekend gepositioneerd in de breedte, is er sprake van een respectabele maar niet echt uitgesproken diepte, maar wordt vooral de hoogteplaatsing anders gepresenteerd dan ik normaliter gewend ben. Enerzijds wordt het veroorzaakt doordat de bandtweeter boven de softdome tweeter is geplaatst. Zo’n ribbon is weliswaar goed in de breedte maar vaak beperkt in zijn verticale afstraalgedrag. Dit zorgt ervoor dat de normaal ervaren “bol” van geluid, bij dit model een natuurkundige beperking heeft Is dat erg? Nee hoor, want alles is nu eenmaal een kwestie van bepaalde keuzes maken. En voor die minder uitgesproken hoogte, krijg je dan weer meer snelheid en transparantie voor terug. Een andere bijzonderheid van dit model is de egaliteit van de klankbalans.
Toevallig maak ik al jaren op bijvoorbeeld vakantie met veel plezier gebruik van de draadloze DALI IO6 hoofdtelefoon. Waarom? Omdat dit model als één van de weinige niet het typische hoofdtelefoon gevoel heeft. Met de juiste opnames lijkt het veel meer op een paar normale luidsprekers en dat zet hij voort in de opmerkelijk humane en ongehypte klankbalans. Een tonaliteit die eerder wat warm en zacht is dan volstrekt neutraal, maar je ook lang naar muziek laat luisteren.
De Epikore 9 bezit als totaalconcept ook deze voor DALI typerende balans van mooie muzikale deugden. Dus egaal, homogeen, nooit irriterend, veelzijdig en op bijzondere wijze zelfs “humaan”. Dus natuurlijk qua timbres en zachtheid, maar zonder verlies aan detail. Het grote verschil met de minder kostbare DALI’s, is dat de Epikore 9 hierin veel verder gaat dan ooit tevoren bij het merk. Uiteindelijk zorgt dit voor een brede glimlach op je gezicht.
Complimenten ook aan de kwaliteiten van het laag. Het loopt diep door en kan op knappe wijze bij iedere aangesloten versterker de specifieke kwaliteiten naar boven halen. Daarbij is de informatiedichtheid dermate hoog, dat de verschillen per merk en type (ook bij de gekozen bronnen natuurlijk), duidelijk voor het voetlicht worden gebracht terwijl het wel altijd muziek blijft en geen technische exercitie.
Conclusie
Met de Kore en Epikore serie heeft het Deense DALI het zichzelf niet gemakkelijk gemaakt. Neem alleen al de prijs van deze testluidsprekers, die op 2 euro na de dertigduizend euro aantikt. Dertigduizend euro voor een paar DALI luidsprekers? Tot voor de Kore had ik er smakelijk om kunnen lachen. Het is net zoiets als dat DACIA ineens in de Mercedes of BMW-prijsklasse gaat opereren. Maar zeg niet dat het niet kan, want bij het Deense merk hebben de ontwerpers schijnbaar al die jaren de informatie opgeslagen dat als ze ooit de vrije hand zouden krijgen, ze al deze dingen zouden kunnen verwezenlijken. Dat is precies wat er met de Kore en Epikore is gebeurd.
De kernwaarden zijn nog steeds hetzelfde als altijd en die heb ik in bovenstaande alinea al uitgebreid behandeld. Maar het is buitengewoon interessant om zelf te ervaren wat er gebeurt als bijna alle prijstechnische beperkingen eraf zijn gehaald. Want in tegenstelling tot veel van de gevestigde high-end luidsprekermerken, lukt het DALI met deze Epikore 9 wel om op knappe wijze een brug te slaan tussen mooie mainstream audio en echte high-end. Dus wel alle kwaliteiten en technologische uitdagingen, maar daarbij ook nog altijd geschikt om muziek van Simply Red, Coldplay aan de ene kant en Einaudi, Anna Lapwood en Dave Brubeck of een mooi ECM-album aan de andere kant af te kunnen spelen. De één na grootste Epikore uit de serie, de hier besproken 9 is daarbij bewust voor de grotere ruimte ontwikkeld. Ja, het gaat goed in een uit de kluiten gewassen huiskamer. Maar voor meer modale ruimtes is de eveneens vloerstaande Epikore 7 – die ik hierna ga bespreken – of de Epikore 3 monitor, beter geschikt. Bent u in de race in deze prijsklasse, dan kan het leuk en tegelijkertijd interessant zijn om buiten de gevestigde orde, ook deze relatieve nieuwkomers eens een kans te geven. Mogelijk bent u dan net zo positief verrast als ikzelf en een mooie aankoop rijker.
DALI Epikore 9 luidsprekers
29.998 euro per paar | www.dali-speakers.com
Beoordeling 5 / 5
