In de eerste maanden van dit jaar verschenen er wat ‘retro-artikelen’ op HiFi.nl, omdat er van alles te melden bleek rond muziekmedia die je in 2017 niet noodzakelijk nog op de voorgrond had verwacht. Uiteraard moet je dan denken aan het zwarte goud, maar ook aan de aanhoudende populariteit van de compact disc, en zelfs ontwikkelingen rond het cassettebandje. Dat maakt dat we vandaag weer een sprong terug in de tijd maken, ditmaal naar de wereld van de bandrecorder.

Vintage is hot in de hifi. Oude apparatuur is lifestyle en oud design wordt structureel nieuw leven ingeblazen. Sowieso, bij oude media zoals platenspelers en cassettebandjes horen oude weergevers. Niet voor niets zit naast vinyl ook de verkoop van draaitafels in de VS weer in de lift. Maar wat denk je van dit juweeltje van Akai op hifi.nl/tweedehands? Of probeer op Marktplaats eens een zoektocht op ‘bandrecorders’. En duik eens in deze prachtige fotoserie. Want ook voor bandrecorders is er nog altijd een plaats(je).

Bandrecorders

De geschiedenis van de bandrecorder begint in de negentiende eeuw, toen de Deen Valdemar Poulsen de telegrafoon ontwikkelde om telefoongesprekken op te kunnen nemen. Dankzij Poulsen en het werk dat hij baseerde op de theorieën van de Amerikaan Oberlin Smith weten we dat magnetisme een middel kan zijn om geluid op te nemen.

De telegrafoon was de eerste magnetische bandrecorder, maar de geluidskwaliteit was erg beroerd. De doorbraak kwam decennia later toen het Duitse AEG in 1935 op één van de eerste edities van de IFA in Berlijn(!) het prototype van de ‘magnetophon’ presenteerde, de eerste bruikbare bandrecorder. Het duurde vervolgens niet lang voor andere merken zich kwamen melden.

Fast forward naar nu en de bandrecorder is vooral een imposant museumstuk. Probeer bijvoorbeeld bandrecorder.nl eens... 

…

OK, vooruit. Die site is zelf ook een museum ziet eruit alsof de oorsprong net zo goed in de negentiende eeuw ligt, om nog maar te zwijgen over het feit dat er sinds 2005 niets meer aan toegevoegd is. Gelukkig kunnen we met dezelfde simpele URL ook bij onze zuiderburen terecht: bandrecorder.be. Daar vinden we het domein van Frits Bolsenbroek (overigens gewoon een Nederlander), wiens hobby het is om oude tape decks van Philips te reviseren. In zijn digitale archief enkel modellen van dat merk, geproduceerd tussen 1950 en 1982, maar het is een mooie verzameling. Bovendien vind je er ook reclame-uitingen uit diezelfde periode, zoals onderstaande jaren 50-poster.  

(afbeelding met dank aan Frits Bolsenbroek)

Vintage tapedecks in the US of A

Ook in de VS vinden we een mooi podium voor vintage tapedecks. Zie bijvoorbeeld J-Corder, de specialist in restauratie van oude recorders die op HiFi.nl eerder naar de voorgrond werd gehaald en nog altijd volop actief is. Met ruim veertig jaar ervaring combineert zeventiger Jeff Jacobs zijn passie voor muziek met zijn talent om oude apparatuur nieuw leven in te blazen. Als dealer en servicemonteur werkte hij decennia voor onder meer Technics, Sony, Pioneer, Bang & Olufsen en Marantz. Tegenwoordig besteedt Jeff zijn aandacht en passie aan het restaureren van vintage audio, zoals de Technics Reel to Reels.

Technics Reel to Reel

Een standaard cassette draait op 1,875 ips (inches per seconde). Een Technics Reel to Reel speelt op 3¾, 7½ of 15 ips. Wanneer je meer tape gebruikt om dezelfde hoeveelheid muziek af te spelen, verbetert de kwaliteit zichtbaar. Of eerder: hoorbaar. Daarnaast heb je natuurlijk twee zijden, net als bij een standaard cassette, waardoor de mogelijkheden verder uitgebreid worden. Zo gebruikt een 2-track opgenomen met 15 ips maar liefst acht keer zoveel tape als een 4-track opgenomen met 3¾ ips. Ten opzichte van smalle standaard cassettes gebruikt de 2-track 15 ips tapes zelfs 32 keer zoveel tape.

Als je zoveel meer tape gebruikt, wordt de kwaliteit significant hoger. Er is zelfs nog nooit een tape gemaakt, voor welke prijs dan ook, die in de buurt komt van de prestaties van een 2-track 15 ipc reel. Jeff gebruikt ATR tape voor het testen van de apparatuur. Een dergelijke reel op een apparaat dat er correct voor gekalibreerd is, geeft een indrukwekkend geluid. 

Deze solide gebouwde tape decks waren al voor een langere levensduur bestemd, maar dankzij het uitvoerige restauratieproces kan het rijke, zachte geluid van de analoge machines weer een aantal jaren extra beluisterd worden. “Ik heb het altijd mooi gevonden om oude dingen een nieuw leven te geven,” vertelde Jacobs eerder aan HiFi.nl. “Toen ik tien jaar oud was, leerde mijn oom me om mijn honkbalknuppel te maken omdat ik geen geld had voor een nieuwe, en sindsdien heb ik altijd geprobeerd spullen zelf op te knappen.”

Maar waarom uitgerekend tape decks en niet bijvoorbeeld klassieke auto’s, zoals zijn oude 1958 Bonneville? “Ik heb altijd met veel plezier in dit vak gewerkt en had onder andere een HiFi-winkel in de jaren ’70 en ’80. Dat waren de beste jaren voor dergelijke apparatuur, waarin de mooiste spelers gemaakt zijn. Voor Amerikaanse auto’s was de ‘golden age’ de jaren ’50 en ’60, voor deze HiFi is het zonder twijfel de twee decennia er na.” Er zijn in die periode prachtige apparaten gemaakt, die inmiddels wel wat herstelwerkzaamheden kunnen gebruiken. Vol enthousiasme noemde hij toen een aantal voorbeelden van apparatuur uit die periode. De Marantz versterkers met ingebouwde oscilloscopen. De metertjes van de Sony 880-2, of de TAE 8450. Zijn favoriet? De Rotel RB-5000 power amp (foto onder).

Rotel RB-5000 power amp (foto met dank aan hifiengine.com)

Restauratieproces

Ieder apparaat dat bij J-Corder binnen komt, ontvangt dezelfde behandeling. De spelers worden volledig uit elkaar gehaald, krijgen een uitvoerige servicebeurt en worden opnieuw gekalibreerd voor de beste prestaties. Het voornaamste doel is er zorg voor te dragen dat het apparaat net zo mooi en strak functioneert als de uiterlijke vormgeving doet vermoeden. Sterker nog, het uiteindelijke resultaat - waarop J-Corder twaalf maanden garantie biedt - levert meer waarde dan de specificaties van het originele ontwerp.

‘We doen overigens niet mee aan de bekende discussie tussen analoog en digitaal, dat is aan iedereen om zelf te beslissen,’ schrijft Jacobs nu. ‘Maar we staan pal achter het warme, rijke en volle geluid van onze J-Corder tape decks. In een onderling vergelijk met cd of mp3 en onze open reel-modellen wint die laatste altijd!’

In het verlengde van de bijzondere bandrecorders kan de liefhebber van vintage trouwens sowieso zijn ei nog wel kwijt. Wat te denken van deze vintage receivers, bijvoorbeeld. Of het ‘zoekt-en-gij-zult-vinden’-aanbod van retro audiomeubelen. Kijk maar eens bij merken als Sobel en Ruark, of op de website van Vintage Audioscope uit het Limburgse Tegelen, nabij het luisterkasteel van Stassen Hifi. Een specialist op het gebied van inkoop, verkoop, reparatie en restauratie van onder meer buizenradio’s, platenspelers en audiomeubelen. In laatstgenoemde categorie vind je er fraais van merken als Blaupunkt, Grundig, Bang & Olufsen, Loewe en Philips. Mooi online museum!