De historie van het Franse luidsprekermerk Elipson gaat terug tot 1938, het jaar waarin het bedrijf start onder de naam Multimoteur en speelgoedmotortjes maakt. In 1940 wordt de eerste luidspreker vervaardigd, met een sferische schelp die de naam krijgt Elipsoïdale, waarbij de schelp dient om het door de unit afgegeven geluid gelijkmatig over de luisterruimte te verdelen. In 1951 verdwijnt de naam Multimoteur en verandert in Elipson, waarna het bedrijf zich uitsluitend toelegt op de bouw van luidsprekers.
Het in ons land meest bekende ontwerp van Elipson is volgens mij de 1303, die jaren in productie zou blijven en een revolutie ontketende bij de dealers en muziekliefhebbers. Maar ook andere ontwerpen zijn lang in het geheugen blijven hangen, omdat Elipson-ontwerpen meestal afwijkend zijn van vorm ten opzichte van de meeste luidsprekers. De “bol” is op vele manieren te herkennen in de kasten, zelfs vandaag de dag in de nieuwe Planet, al ver voordat andere merken bedachten dat een bol wel eens de ideale luidsprekerbehuizing het dichtste zou kunnen benaderen.
De Elipson 1303 heb ik zelf leren kennen rond 1975. Het was in die tijd de meest snelle en dynamische luidspreker op de markt. Een driewegsysteem met een interne woofer die in de behuizing symmetrisch werd belast als bandpass, met “kamers” voor de middenunit, die via Helmholtz resonatoren waren verbonden. Ik herinner mij nog goed hoe we urenlang ademloos luisterden naar LP’s via een McIntosh geïntegreerde versterker. Later is de 1303 met andere tweeters uitgebracht, zelfs met andere woofers en midrange, uitvoeringen die mijns inziens nooit het origineel hebben weten te evenaren. Mijn liefde voor Keith Jarrett komt bijvoorbeeld voort uit de Elipson-klank. Net als de verzameling “direct-to-disc” opnames die ik koester en die geweldig dynamisch klonken op de Elipsons.
Iets later dan de 1303 kwam een boekenplankmodel uit, dat waarschijnlijk 1302 werd genoemd. Mijn geheugen laat me in de steek betreffende dat typenummer. Ongeveer van dezelfde maat als de huidige Studio Pro, eveneens een tweewegsysteem, zonder reflexpoort, wel met de “kamer” demping intern. De kast was voor Elipson-begrippen heel normaal: een schoenendoos die meer diep was dan breed. Bestemd om op boekenplanken een plekje te vinden. Het kleine ding werd onder meer verkocht aan een klant met een riante woonkamer, ruimte genoeg voor grote systemen, maar dat wilde zijn vrouw niet.
Geld was geen probleem en daarom kreeg de 1302 een Phase Linear PL700 versterker van 2 x 350 Watt om hem aan te sturen. Het resultaat was verbijsterend goed, groots en compleet. Vanaf dat moment vond ik de versterker in vele gevallen een stuk belangrijker dan de luidsprekers erachter. Tot op de dag van vandaag beweer ik dat een kleine, hoogwaardige luidspreker met een beul van een versterker geweldig kan presteren. Vele malen beter dan een groot en kostbaar luidsprekersysteem aan een kleine versterker. Terwijl de twee combinaties qua kosten gelijk zijn.
Elipson Studio Pro
Het is een lange inleiding geworden. Tja, die Studio Pro brengt warme herinneringen naar boven. Na de avonturen met de 1303 en 1302 ben ik Elipson jaren uit het oog verloren. Recent is Elipson door een Franse elektronicafabrikant overgenomen en is er een nieuwe importeur gevonden. Hij wist mij te verblijden met de kleine, vernieuwde telg. De Studio Pro heeft een bescheiden formaat van 160 x 300 x 285 mm (BxHxD) en is, net als de T-Ford destijds volgens Henry Ford, leverbaar in “alle kleuren pianolak zwart”. Het is een tweewegsysteem met een 13 cm Peerless woofer met Nomex conus en een soft ringdome tweeter van Vifa. Ter informatie, Vifa en Peerless behoren al lange tijd tot één bedrijf, zodat er nogal wat kruisbestuiving is en de units bij elkaar passen.
Het laag van de woofer wordt gesteund door een basreflexpoort aan de voorzijde in de vorm van een sleuf. De twee units zorgen samen voor een frequentiebereik van 50 Hz tot 30 kHz binnen +/- 3 dB. De scheidingsfrequentie ligt rond 3500 Hz. Een tweede order filter voor het laag en derde orde voor het hoog is toegepast. De gevoeligheid ligt op 88 dB met een nominale impedantie van 8 Ohm. De bi-wire terminal is verzilverd en de interne bekabeling is van OFC koper. De kast zelf is gemaakt uit 18 mm MDF voor de wanden en 21 mm MDF voor de baffle. Op de baffle past een magnetisch vastgehouden frontje. Intern is de woofer extra stevig opgehangen, iets dat Elipson het AVS systeem noemt.
Met in gedachten de ervaring uit de jaren ’70 met de 1302 aan zware versterkers, heb ik de Studio Pro aangestuurd met een paar flinke PrimaLuna DiaLogue Six eindversterkers aan een DiaLogue Three voorversterker. Bronnen waren een PrimaLuna ProLogue Eight CD-speler, stand-alone of spelend via een separate DAC, daarnaast een Vyger platenspeler met SME arm en Phase Tech element, versterkt via een Xindak phonoversterker. Bekabeling merendeels van Inakustik, Chord, Hanze Hifi en Supra. Voor het soms broodnodige extra laag is een Dynaudio subwoofer gebruikt. Stands van Target en de NorStone Walk (149 Euro) dienden als onderstel. (NorStone heeft ook de Stylum 1 bijpassende stand voor 89 Euro). De Elipsons namen tijdelijk de plaats in van mijn Ruark Sabre III monitors die ter vergelijk voorhanden bleven.
