Nee, het was niet de eerste kennismaking met het merk en dat geldt voor iedere bezoeker aan de grote audioshows in de Benelux; wie PUUR niet passeerde kon het onmogelijk ontgaan. Wél mocht ik mij langdurig laven aan het mooiste dat ik ooit bij PUUR hifidelity heb gehoord. Voor het eerst ook een sessie met een topmodel van het merk, de Minuet+. We hebben het over Clarisys Audio. Woorden schieten te kort, maar ander gereedschap heb ik niet. Stairway to Heaven! | Een bijdrage van gastauteur John van der Veer, HVT

Deze bijzondere speakers zelf aan het werk horen? Dat kan op 12, 13 en 14 december!

PUUR hifidelity

De winkel van PUUR ligt aan het begin van de Slotlaan in Zeist. En zoals de naam al suggereert komt de laan uit op een van de mooiste kastelen die Nederland rijk is, Slot Zeist. Een rode loper naar het slot, om het romantisch te verwoorden. Als die loper niet doet aan eenrichtingsverkeer, kun je haar ook zien als een rood-verlicht pad van paleis naar PUUR, waar een onvoorstelbaar mooie set klaarstaat voor de bezoeker.

Overdreven? Ga vooral niet af op mijn gebrekkige woordkeuze en oordeel zelf, aan de Slotlaan 306, waar Robert Brijde en Daan Vreeswijk voor u klaarstaan. Die zaterdag, vroeg in de ochtend, was koud en buiig. Waterkou, heet dat, typisch Hollands verwoord. Station Driebergen-Zeist ging ook nog eens op de schop, waardoor ik vanaf station Hilversum een uur lang in de bus mocht hobbelen, een bus die door een trein met vertraging maar nét werd gehaald, zo’n dag dus. Niet meer stuk? Nooit meer heel. Tot de koffie, en Clarisys.

Het derde bezoek aan PUUR in Zeist laat wat veranderingen zien. Op de head-fi afdeling ligt nu minder de nadruk, ook omdat het hart van de heren toch rust bij hifisets van hoge kwaliteit. Die sets bivakkeren in het betaalbare segment en de middenmoot. Maar ze kunnen ook in de limietloze hemel vertoeven, zoals het doel van deze trip, in de winkel te bereiken via een trap naar beneden. Een Stairway to Heaven, maar dan de andere kant op, in letterlijke zin. Figuurlijk slaat de megahit van Led Zeppelin de spijker op z’n kop. Twee enorme panelen stralen de bezoeker tegemoet, die als poortwachters – we blijven in stijl – de bronnen en versterkers flankeren. Over het laatste straks meer. Eerst een korte beschrijving van de Clarisys Audio Minuet Plus.

Full Ribbon

De reden dat de luidsprekers als grote panelen de ruimte vullen is dat ze panelen zijn, zoals de kenner van Clarisys allang weet. Een voordeel van dit principe, in praktische zin, is de geringe diepte van de luidspreker. Een nadeel, voor zover je daarvan kunt spreken, is dat het object een wezenlijke blikvanger vormt, als een kamerscherm in de huiskamer. Ik vind haar erg mooi, het tweedelige kunstobject (letterlijk een tweeluik) in perfecte symmetrie dat deel uitmaakt van het interieur, maar niet iedereen zal die mening delen. Alles is relatief: Clarisys omschrijft de Minuet+ (in dit verhaal hanteren we het woord ‘plus’) als een ‘powerful ribbon speaker, perfect for a smaller listening room’. Nu is de luisterruimte bij PUUR allesbehalve klein en datzelfde geldt voor mijn appartement in de Amsterdamse binnenstad, maar de omvang en afstraling van de Minuet Plus zijn dermate riant dat het auditieve kunstobject in een grotere ruimte ook uitstekend tot haar recht komt, geen twijfel mogelijk.

De website van Clarisys Audio biedt info over enkele technische aspecten van het ontwerp: ‘full-ribbon, dipooltechniek, rare earth neodymium magneten.’ De hoge efficiëntie van het ontwerp faciliteert ook de inzet van buizenversterkers. Wat ik nu zo sympathiek vind is dat de overige omschrijvingen exact matchen met wat ik zelf mocht ervaren op de bank bij PUUR. “A sound reminiscent of cascading water, melodic and natural, with flash speed and a genuine, profound bass response – no subwoofer required! All drivers are made of the same material with the same motor construction for unchanging harmonics across the entire frequency range.”

Bingo! Ervaring met paneelluidsprekers leert dat de laagweergave het zwakke punt is van dit ontwerp. Quad elektrostaten zijn in dat verband spreekwoordelijk. MartinLogan lost het euvel op door subwoofers aan de membranen toe te voegen. Het nadeel van de laatste techniek is dat je toch wat treden over lijkt te slaan op de trap naar de kelder van het frequentiespectrum.

Modus Audio          

Dat een aanvullende subwoofer niet nodig is, is een understatement van Clarisys Audio. Ik durf zelfs te stellen dat zowel de snelheid als de strakheid en diepte van de laagweergave in de Minuet Plus zich kunnen meten met ­– en zelfs beter zijn dan – die van menig ‘dynamische’ driver. Dat laatste is in dit verband overigens een volkomen onzinnige term geworden, want de dynamiek in het laag van de Minuet Plus is al razendsnel (transient attack speed, technisch uitgedrukt) en ongekend ‘present’.

Ben in dat opzicht wel wat gewend, en zeer verwend, met de 12” driver van de Yamaha NS5000, de 15” driver van luidsprekergoeroe Karl-Heinz Fink en de topmodellen van Perlisten, voorzien van first-class ontkoppeling. De lange luistersessie in Zeist bevestigt de eerste indruk van het fenomeen en de waarneming is per productie van een andere orde; altijd een zeer positief punt. Net zo positief als de waarneming die strookt met andere opmerkingen van Clarisys Audio: “Unchanging harmonics across the entire frequency range”. Dat dit gepaard gaat met een nagenoeg naadloze transitie tussen de verschillende gebieden is ronduit fenomenaal.           

Ook deze eigenschap manifesteert zich per productie anders, wat zowel iets zegt over de fantastische dynamiek van de Minuet Plus als de kwaliteit (of het gebrek aan kwaliteit) van de productie en ook dat aspect laat zich perfect omschrijven aan de hand van de vele muziek die is beluisterd. Blijf dus vooral lezen! Zo’n kwaliteit vraagt om versterking van de hoogste orde. Die eer viel te beurt aan Modus Audio, met de SPR-01 voorversterker en de SPA-01 eindversterker, aangevuld met de DAC-01 D/A-omzetter van het merk.

Als streamer is de Pink Faun 2.16 ULTRA netwerkspeler ingezet met een SSD. Maar ook de analoge wereld liet van zich horen in Zeist, met de Bergmann Modi draaitafel voorzien van een Thor toonarm en het DS Audio W3 optische element, aangevuld door een W3 equalizer. Bekabeling en stroomfilters van AudioQuest, in de vorm van de Niagara 7000, Thunderbird bi-wire luidsprekerkabel, Firebird interlinks en Firebird & Dragon powercords. Als netwerkswitch is de Melco S-100 toegepast.

Gevleugeld

Clarisys is een relatief jong merk, maar zowel Soulution, Lampizator en Shunyata als CAT gebruiken de luidsprekers als referentie voor het ontwikkelen en testen van producten. Nou, afgaand op de diversiteit van de verschillende geluidsbeelden in de lange luistersessie kan ik me dat heel goed voorstellen. Om te beginnen een van de lastigste instrumenten om op te nemen, de piano en zeker de liggende variant, de vleugel, tot en met de langste versie van de concertvleugel. De eerste opname met dit instrument is van onze eigen Wende Snijders, ‘Vertel mij Alles’, een prachtige compositie met een prachtige tekst en al even prachtig gezongen door onze nationale trots, die sinds haar fenomenale vertolking van het Franse chanson niet meer weg te denken is uit het collectieve geheugen. De opname van de stem is geweldig, maar dat kan niet worden gezegd van de vleugel: dof en levenloos, flets met te weinig boventonen.

Dat dit ligt aan de opname en niet aan het systeem, wordt bevestigd door de eerste van de 24 Préludes van Alexandr Skrjabin, later gevolgd door ‘The Little Shepherd’, de vijfde uit de reeks van ‘Children's Corner’, van het genie Claude Debussy. ‘The Snow is Dancing’ is een ander verrukkelijk deel uit dit werk van de Franse componist. Debussy verwerkte herinneringen aan zijn eigen jeugd in de suite. De titels van de delen zijn in het Engels, omdat Chou-Chou, de dochter van Debussy aan wie ‘Children’s Corner’ is opgedragen, een Engels kamermeisje had. Zowel bij het werk van Skrjabin als dat van Debussy horen we dat engineers van het hoogste niveau zich hebben ontfermd over de opname. Buitengewoon rijk aan boventonen, met de juiste afstand tot de hamertjes en de juiste verhouding met de registratie in de ruimte. Dat de Minuet Plus deze verschillen zo genadeloos weergeeft is zowel een gave als een zegening en geheel in stijl met Achille-Claude Debussy’s bekendste werk: Claire de Lune.

Take That!

Nee, deze boy-band met coryfee Robbie Williams heeft de deur gepasseerd. Maar dat geldt niet voor een andere ‘take’, Take Five door het Dave Brubeck Quartet, de overbekende compositie van Paul Desmond, de altsaxofonist rond het kwartet van de pianist. Toevallig de avond ervoor een concert van Dave Brubeck op tv gezien, al dik in de negentig en kort voor zijn overlijden, op North Sea Jazz. Afsluiter: Take Five. Verrassend verfrissend, in Rotterdam, en hetzelfde geldt voor de originele opname uit 1959 die ik op vinyl in Zeist mocht beleven. Verpletterend, kan het niet anders formuleren. Ook de piano is geweldig opgenomen, om bij het gevleugelde onderwerp te blijven, maar je hoort werkelijk ieder detail, tot de subtielste schakel in de akoestiek van de opnameruimte. Clarisys Audio heeft iets heel erg goed begrepen over muziek.

Het verhaal wordt wat eentonig, maar hetzelfde geldt voor de overige producties. Een merkwaardig slecht opgenomen basgitaar (zal maar geen namen noemen) in tegenstelling tot de geweldige percussie en gitaar. Perfectie, daarentegen, tot op het bot in ‘Heart and Bones’, van Paul Simon, zakelijk een flop in aanloop naar kaskraker Graceland. Muzikaal en opname-technisch een meesterwerk, via de Minuet Plus beluisterd op vinyl. Wederom: fantastisch! Voor deze pagina’s afsluiten met het laatste deel van de luistersessie, voor wie is deze set bedoeld? Geen betere omschrijving dan anekdotes, Robert & Daan hebben er vele paraat.

“Onze klant uit Oberhausen, die de grote broer van de Minuet Plus heeft gekocht, de Studio Plus, wilde na installatie de flight cases niet bewaren, die mochten weg, want dit zou zijn allerlaatste speaker zijn, met als enige upgrade het externe cross-over filter voor de Studio Plus.” 

911

Diezelfde klant bestelde de Clarisys in zijdeglans grijs – een service van het merk, ook van Modus overigens – naar eigen zeggen vanwege de match met de kozijnen in de luisterruimte. Later bleek dat de Porsche 911 in zijn garage deze kleur eveneens heeft. Ik heb geen garage, zilvergrijs beperkt zich tot de inhoud van de besteklade en ‘911’ is een track van mijn album ‘The Ark’, voor vinyl geremasterd in Abbey Road. Dat dan weer wel. En bovendien mocht ik de ultieme weldaad in Zeist ondergaan, afgesloten met Cantate No.199, “Meine Herze schwimmt im Blut” van Johann Sebastian Bach. “Mijn ex-schoonvader heeft thuis niet eens een installatie, voor werken als deze gaat hij uitsluitend naar concerten, maar hij moest toegeven dat deze uitvoering via het systeem toch wel de allermooiste versie is.” Ik mocht het allemaal beleven aan het eind van de rode loper. Wat een feest!      

PUUR hifidelity | Slotlaan 306, Zeist | www.puuravd.com

Deze bijzondere speakers zelf aan het werk horen? Dat kan op 12, 13 en 14 december!