Manger Audio p2: luisteren met klasse A-versterkers van Pass Labs
Er is geluisterd naar heel veel verschillende soorten muziek, variërend van klassieke orkestmuziek tot intieme kamermuziek, allerlei soorten rockmuziek van stevig tot soft, studio-opnames, live-opnames, van muziek gespeeld met louter akoestische instrumenten tot louter elektronische muziek en allerlei mengvormen van akoestische en elektronische instrumenten. De p2’s blijken geen voorkeur voor een muziekgenre te hebben en dat is positief. Ze slikken zonder moeite zowel heavy metal als een kamerorkest of een groot symfonieorkest.
De p2’s hebben niet alleen geen voorkeur, maar ze hebben ook geen kleur, geen klankkleur om precies te zijn. Bij de eerste luistersessie viel meteen op hoe neutraal en lineair de p2’s klinken. Tijdens de recensieperiode is hoegenaamd geen cross-over waargenomen. De Manger Sound Transducer blijkt in staat een volledig lineair en ongekleurd geluidsbeeld neer te kunnen te zetten. De aansluiting met de woofer is naadloos en dat zegt ook iets over het wisselfilter en de kwaliteit van de woofer.
Geen enkele frequentie springt er bovenuit. Een loopje van een basgitaar kan soms vervelende resonanties aan het licht brengen doordat een bepaalde noot er telkens bovenuit springt, terwijl dit niet in de opname zit (dit kan immers eenvoudig worden vastgesteld met een goede hoofdtelefoon). Een voorbeeld zijn de lage tonen in het eerste nummer van het album Voyage 34 van Porcupine Tree waarin een prominente rol voor de basgitaar is weggelegd. De p2’s hebben een zeer strakke en beheerste laagweergave. Als er lage tonen in de opname zitten, dan worden ze ook weergegeven, zonder een spoortje van wolligheid. Als de opname wat aan de kale kant is, kan de p2 dat niet beter maken. De p2 voegt niets toe en haalt niets weg.
Hoewel de weergave van lage tonen boven verwachting is, zit de ware kracht van de p2’s in het midden- en hooggebied. Dit is immers het werkgebied van de Manger Sound Transducer. Schrijver dezes is gewend naar elektrostatische luidsprekers te luisteren. Als je dan gaat zitten voor een luistersessie met dynamische luidsprekers, dan ga je zitten met een ander verwachtingspatroon. Het verwachtingspatroon moest snel worden bijgesteld en werd steeds verder bijgesteld naarmate de tijd vorderde.
Het komt er in de kern op neer dat de klank van de p2’s veel weg heeft van de klank van elektrostatische of magnetostatische luidsprekers. Hoewel de Manger Sound Transducer een dynamische driver is, immers voorzien van spoelen en magneten, lijkt de klank meer op een elektrostatische luidspreker dan op een dynamische luidspreker. De claim dat de Manger Sound Transducer een uitstekend pulsgedrag en een zeer korte reactietijd heeft, lijkt door de weergave van muziek te worden bevestigd. Het middengebied en de hoge tonen hebben een transparantie en ongekleurdheid die alleen met elektrostatische luidsprekers wordt gehaald of met dynamische luidsprekers die een veelvoud kosten van de p2’s. De frequentiekarakteristiek lijkt kaarsrecht te zijn. Net zoals bij de lage tonen, springt geen enkele middentoon of hoge toon er bovenuit. Als er microdetails in de muziek zitten of als er iets in de coulissen van de opname gebeurt, laten de p2’s dat horen zonder zichzelf op te dringen.
De Manger p2’s klinken niet warm, niet koud, niet steriel, niet analytisch, niet wollig, niet ingehouden, niet uitbundig, niet scherp, niet sprankelend en niet dof. De p2’s hebben geen klank van zichzelf. Ze klinken eigenlijk gewoon niet. De p2’s functioneren als het perfecte doorgeefluik voor muziek. De p2’s laten de muziek horen en niet zichzelf en verdwijnen volledig naar de achtergrond. Op geen enkele wijze trekken de p2’s de aandacht van de luisteraar. De luisteraar kan volledig opgaan in de muziek die door de p2’s wordt opgediend. Dit is een groot compliment want, zoals eerder opgemerkt, alleen elektrostatische, magnetostatische of zeer dure dynamische luidsprekers zijn in staat een dergelijk strak en ongekleurd geluidsbeeld neer te zetten.
De bonus die de Manger p2 levert in vergelijking met elektrostatische luidsprekers is een iets betere definitie van de lage tonen. Een goede weergave van lage tonen is immers de achilleshiel van de meeste elektrostatische weergevers. De luidspreker weet heel knap het ongekleurde en transparante midden en hoog van een elektrostatische weergever te combineren met de laagweergave van een grote dynamische luidspreker.
Manger Audio p2: luisteren met klasse D-versterkers van Lindemann Audio
Na ongeveer twee weken heeft importeur Audio Ingang een set versterkers van Lindeman Audio gebracht. De musicbook:25 is een voorversterker, tevens DA-converter en cd-speler. De musicbook:55 is een klasse D-versterker. Dit relatief kleine doosje kan 240 Watt per kanaal aan vier Ohm leveren.
Om met de deur in huis te vallen, en om een open deur in te trappen, klasse D is geen klasse A. Dat neemt niet weg dat het leuk en leerzaam is om ook iets anders aan te sluiten om vervolgens naar verschillen te gaan luisteren, hoewel hierbij wel even opgemerkt dient te worden dat er een zeer fors prijsverschil is tussen de versterkers die in de test zijn gebruikt. Doel van het aansluiten van de Lindemann set is dan ook niet om vast te stellen welke set beter klinkt, maar om vast te stellen hoe de p2’s omgaan met verschillende versterkers.
De Lindemann set presteert relatief goed, maar in het midden en hoog wordt een stuk ingeleverd als het gaat om luchtigheid, ongekleurdheid en de weergave van microdetails. Menselijke stemmen klinken een fractie koeler. De Manger p2’s laten dit zonder voorbehoud horen. De p2’s zijn wederom het neutrale doorgeefluik en laten feilloos de verschillen tussen klasse A en klasse D horen.
De lage tonen worden door de Lindemann set in een lichte mate aangezet. Er is iets meer aan lage tonen te horen. Ter controle is de Lindemann set ook een tijdje aangesloten geweest op elektrostatische luidsprekers en ook in dat geval waren iets meer lage tonen te horen. Dit is kennelijk een eigenschap van de Lindemann set. De ene luisteraar zal het kleine extra streepje laag kunnen waarderen en een ander zal dat misschien niet doen. Het extra streepje laag van de Lindemann set kon door schrijver dezes wel worden gewaardeerd, maar tegelijkertijd werd ingeleverd in het midden- en hooggebied.
Is klasse A beter dan klasse D? Die vraag mag een ieder voor zichzelf beantwoorden. Feit is dat klasse D-techniek steeds meer volwassen is geworden, maar in de test bleek dat de Lindemann set niet is opgewassen tegen de set van Pass Labs. Dat viel ook op bij niet-kritische huisgenoten. En dat is ook niet vreemd gezien het zeer forse prijsverschil. Klasse D heeft ook voordelen. Klasse D-versterkers zijn immers klein, licht, energiezuinig en hebben vrijwel geen opwarmtijd. Energieverbruik, afmetingen, gewicht en opwarmtijd zijn de zwakke punten van klasse A-versterkers.
Waar het om gaat is dat de p2’s van Manger eventuele verschillen of onvolkomenheden in de hifiketen laten horen. Als de opname niet deugt, wordt dat niet met de mantel der liefde bedekt. Als de versterker wat warmer of kouder klinkt, klinkt de p2 ook wat warmer of kouder. De Manger p2 lijkt een zeer geschikte luidspreker om versterkers of andere componenten te testen. De luidspreker heeft geen klank van zichzelf en laat de klank van de opname en de andere componenten in de hifiketen horen.
