Manger Audio p2: Manger Sound Transducer, voor middentonen en hoge tonen

De ontwikkeling van de Manger Sound Transducer is ontstaan in 1968 vanuit ontevredenheid van Josef Manger over alle luidsprekers die hij had gehoord. Geen enkele luidspreker was in staat om een realistische weergave te produceren. Door onderzoek te doen naar de menselijke waarneming van geluid, ontdekte hij dat als de eerste aanzet (impuls/transiënt) van geluiden niet goed wordt weergegeven, het uiteindelijke geluid nooit natuurlijk klinkt. Denk hierbij aan het afbreken van een tak of de accurate weergave van percussie-instrumenten of ander slagwerk. De aanzet van een geluid speelt een wezenlijke rol bij de beoordeling of de weergave realistisch is of niet. Dit wordt het pulsgedrag van een luidsprekerdriver genoemd. Voor een goed pulsgedrag is snelheid nodig of noem het eventueel een korte reactietijd. Het bleek dat de massatraagheid van de meeste luidsprekers veel meer invloed had dan tot dan toe gedacht en zelfs de belangrijkste factor is in waargenomen verschillen. Het vanuit stilstand in beweging brengen van een luidsprekerconus kost tijd en de massa van de conus en de spoel spelen daarbij een belangrijke rol.

Om het perfecte pulsgedrag te verkrijgen, ontwierp Josef Manger de Manger Sound Transducer, een platte schijf die vanuit zijn midden in trilling wordt gebracht. De trillingen verplaatsen zich naar de buitenrand. Vergelijk het met een steen die in het water plonst en golven maakt die uitdijen. De dikte van de schijf neemt naar de buitenkant toe, net zoals bij een menselijk trommelvlies. De hoge frequenties worden meer in het centrum en lage frequenties meer aan de rand weergegeven. Aan de uiterste rand worden de trillingen geabsorbeerd en kunnen dus niet terugkaatsen. In totaal 15 neodymium magneten concentreren hun extreem sterke magnetische veld van 1,32 Tesla in een luchtspleet van slechts 0,95 mm breed, waarin een lichtgewicht spoel beweegt met een diameter van 70 millimeter.

Manger Audio p2: benadering van de perfecte lineaire puntbron

Met de techniek van de Manger Sound Transducer kunnen frequenties tussen 80 Hz en 40 kHz worden weergegeven uit een enkele driver en op deze wijze wordt de perfecte puntbron benaderd. Bijkomend voordeel is de afwezigheid van wisselfilters in het middengebied met alle bijbehorende technische uitdagingen. Ondanks het enorme frequentiebereik, is de gevoeligheid met 91 dB/1Watt/1meter enorm hoog en de stijgtijd met 13 µs enorm kort.

Hoewel de Manger Sound Transducer in staat is om op te pakken bij 80 Hz, is de cross-over op 340 Hz gelegd. De weergave van de laagste tonen ligt dus grotendeels in handen van de woofer. Door de cross-over op 340 Hz te leggen en niet bijvoorbeeld op 120 Hz of 150 Hz, kan het wisselfilter kleiner worden uitgevoerd en worden technische uitdagingen vermeden. Het volledige middengebied en de hoge tonen komen dus voor rekening van de Manger Sound Transducer en in dat gebied vindt geen enkele filtering plaats.

Volgens Manger hebben de Manger Sound Transducers een inspeeltijd van 24 uur, waarna er geen waarneembare wijzigingen in het geluid meer zullen komen. De gebruikte materialen zijn UV-stabiel en gemaakt zonder weekmakers. De bezitter zou probleemloos twintig jaar of langer van zijn Manger-luidspreker moeten kunnen genieten.

Manger Audio p2: woofer en kastontwerp

De conus van de woofer van de p2 is gemaakt van een sandwich van twee lagen koolstofvezel met daartussen een dunne laag high-tech schuim. Deze mix van materialen is extreem stijf en zorgt voor een laag gewicht en tevens een hoge demping. De woofer heeft een diameter van acht inch.

De kast van de p2 is gesloten. De woofer wordt bijgestaan door een tweetal aan de achterkant geplaatste passieve radiators. Dat zijn membranen zonder spoel/aandrijving. Het opgegeven frequentiebereik loopt van 30 Hz tot 40 kHz. De p2’s kunnen luid spelen: het maximale SPL (sound pressure level) is 112 dB.

Een p2 weegt 32 kilogram. De kast is zwaar uitgevoerd en onberispelijk gebouwd. Het hoge gewicht wordt mede veroorzaakt door het front dat een dikte heeft van 38 millimeter. De voet van de kast is gemaakt van een dikke plaat aluminium. Spikes met onderleggers worden meegeleverd, maar het gebruik daarvan is niet verplicht. Op hoogpolig tapijt kunnen de spikes waarschijnlijk weggelaten worden, terwijl ze vermoedelijk in de meeste gevallen bij een harde ondergrond een heilzaam effect kunnen hebben. Daarover straks meer.

De p2 heeft de beschikking over twee luidsprekeraansluitingen en bi-wiring of bi-amping behoort dus tot de mogelijkheden.

Manger Audio p2: plaatsing en testomgeving

Een set p2’s is door importeur Audio Ingang thuis in de luisterruimte van schrijver dezes afgeleverd en geplaatst. Volgens Audio Ingang moeten de p2’s niet te ver uit elkaar staan. De luidsprekers stonden de hele recensieperiode ongeveer tweeëneenhalve meter uit elkaar. De afstand tussen de luidsprekers en de achterwand was circa een meter. De afstand naar de luisteraars was ongeveer vier meter. De p2’s stonden ingedraaid, zodanig dat de assen van de drivers elkaar iets voor de luisteraars kruisten. De plaatsing is wat kritisch en vergt dus wat aandacht, zo ook de importeur, maar de sweet spot bleek later vrij ruim te zijn.

De luidsprekers stonden op een harde ondergrond. De eerste twee weken is geluisterd zonder spikes en daarna zijn spikes in de bodemplaat gedraaid. Het gebruik van spikes op een harde ondergrond bleek een lichte maar waarneembare verbetering te geven over het hele frequentiebereik, waarbij de iets betere weergave van lage tonen het meest opviel.

Tijdens de recensieperiode zijn de p2’s aangestuurd door klasse A-versterkers van Pass Labs. Op voorstel van importeur Audio Ingang zijn de p2’s ook aangestuurd met een set versterkers van Lindemann, de modellen musicbook:55 (eindversterker) en de musicbook:25 (voorversterker, DA-converter en cd-speler). De musicbook:55 is een klasse D-versterker. Het doel van het omwisselen van de versterkers was niet het maken van een vergelijking tussen de versterkers. Het doel was eerder om aan te tonen hoe feilloos de p2’s de verschillen in klank van andere componenten in de hifiketen naar voren kunnen brengen.

Genoeg gepraat over techniek. Tijd om muziek aan te zetten en de claim van Manger te toetsen. Welke claim ook alweer? De (impliciete) claim dat de afwijkende techniek van Manger leidt tot een weergave die zich in positieve zin onderscheidt van de weergave van concurrerende producten.