Lab12 Dac 1 Reference: testomgeving

Ons testapparaat is zowel via XLR als via cinch verbonden met een voorversterker van Pass Labs, die is verbonden met een set eindversterkers van hetzelfde merk. Als vergelijkingsmateriaal dient een DA-converter type 321 Dac van Wadia. Digitaal muzieksignaal komt binnen vanaf een gemodificeerde Sonos Connect die met beide DA-converters is verbonden. De Sonos Connect haalt de muziek van een NAS die gevuld is met bitperfect geripte cd’s. Een set luidsprekers type Quad ESL63 zet de stroom uit de versterkers om in geluid.

Uiteraard heeft de Lab12 Dac 1 Reference de nodige verscheidenheid aan muziek gevoerd gekregen want een audiocomponent is bij voorkeur niet kieskeurig als het om muziekgenres gaat. En hoe klinkt een DA-converter voorzien van een octet Philips Multibit Dac-chips in combinatie met een buis in het eindtrapje? Dat gaan we proberen te duiden.

Lab12 Dac 1 Reference: een sprankje warmte en ronding, maar vooral een neutrale klank

Als eersten dient opgemerkt te worden dat de Dac 1 Reference geen typische warme buizenklank produceert, even daargelaten wat precies een typische warme buizenklank is. De aanwezigheid van de buis in de signaalweg valt in eerste instantie niet of nauwelijks op. Huisgenoten en gasten zeggen desgevraagd met zoveel woorden “het klinkt gewoon goed, zou mij iets moeten opvallen?” De voorversterker van Pass Labs kan naadloos tussen bronnen schakelen en het verschil met de Wadia 321 Dac is klein en valt ook niet iedereen op. Dit wil niet zeggen dat beide DA-converters helemaal hetzelfde klinken. De klank van de Wadia 321 Dac is neutraal en een beetje analytisch van aard. De Dac 1 Reference heeft een heel klein randje ronding, maar dit valt eigenlijk alleen op als geconcentreerd wordt geluisterd.

Het album “Eat The Elephant” van A Perfect Circle is een benchmark in opnamekwaliteit. Muzikaal is het een pareltje, maar muzieksmaak is natuurlijk iets subjectiefs. Waar het om gaat is dat dit album zo ongeveer alles aan boord heeft dat een recensent nodig heeft om de klank van een hificomponent of hifiset te beoordelen, variërend van een putdiepe laagweergave, subtiel ruisende bekkens en belletjes, gortdroge drumklappen, drukke fortissimo passages, ingetogen passages en een rijke afwisseling van akoestische en elektronische instrumenten. En natuurlijk de stem van Tool-zanger Maynard James Keenan. Putdiep laag? Subtiel ruisende bekkens? Fortissimo rockband of ingetogen kamerorkest? Het blijkt allemaal prima voer voor de Dac 1 Reference.

De Dac 1 Reference presenteert een kamerbreed podium en laat de subtielste details horen. Neem bijvoorbeeld de in oktober 1980 opgenomen live uitvoering van Beethoven’s 9e symfonie uitgevoerd door het Concertgebouworkest onder leiding van Bernard Haitink. De resolutie van de Dac 1 Reference is zodanig dat de kleinste en subtielste kuchjes uit het publiek hoorbaar zijn. De kuchjes zijn niet alleen hoorbaar, maar ook plaatsbaar, zowel in breedte als in diepte. Hierin onderscheidt de Dac 1 Reference zich van goedkopere DA-converters. Het is natuurlijk een kwestie van smaak, maar kleine kuchjes of de ademteugen die een muzikant of zanger tijdens de uitvoering moet nemen, versterken het live gevoel, dat is het gevoel alsof je als luisteraar zelf in de zaal zit. Kleine onregelmatigheden in live opnames kunnen in deze zin voor een zekere betrokkenheid van de luisteraar zorgen. Een perfect schone studio-opname kan een gevoel van afstand oproepen bij de ene luisteraar, terwijl een andere luisteraar juist geniet van de afwezigheid van afleidende kuchjes en ademteugen. Ja, persoonlijk smaak en voorkeur van de luisteraar spelen in deze een belangrijke rol.

De Dac 1 Reference geeft het hele frequentiespectrum gebalanceerd en foutloos weer. De laagweergave is zeer goed. Niet wollig, niet opdringerig, maar strak en beheerst. Ook de weergave van hoge tonen is goed. Bekkens klinken helder en hebben een prettige galm. De koperinstrumenten van bijvoorbeeld het Concertgebouworkest hebben een randje scherpte, zoals het hoort. De weergave van houtblazers heeft juist een randje warmte en fluweligheid, ook zoals het hoort. Alle toongebieden lijken met elkaar samen te werken. De weergave van middentonen en menselijke stemmen lijkt er in kwaliteit nog wat bovenuit te springen. De zangers en zangeressen in meerstemmige zangpartijen zijn, afhankelijk van de kwaliteit van de opname, afzonderlijk te volgen.

Ongeacht het muziekgenre presenteert Lab12’s Dac 1 Reference een organische klank. Wie in de zaal van het Concertgebouw zit, zou zich niet moeten bezighouden met podiumanalyse en het volgen van afzonderlijke instrumenten, hoewel dat natuurlijk best mag. Een professionele muzikant zal immers anders luisteren dan een luisteraar die zelf geen muziek kan maken. De doorsnee luisteraar zal echter niet technisch luisteren en zal zich willen laten meevoeren door de organische presentatie als geheel.

De klank van de Dac 1 Reference heeft een klein en heel subtiel sprankje ronding en warmte. Een lange luistersessie zal niet snel tot luistermoeheid leiden. De Dac 1 Reference nodigt uit om achterover te leunen en op te gaan in de gepresenteerde muziek. Muziek en muzikaliteit zijn de kern en techniek is geen doel op zichzelf, aldus de presentatie van de Dac 1 Reference.

Lab12 Dac 1 Reference: plaats in de markt, voor wie is deze DA-converter?

De Dac 1 Reference kost net geen 3.000 euro en in dit prijssegment is een heleboel te koop. Wie op zoek is naar een DA-converter, maakt daarbij technische afwegingen en ook een klankmatige afwegingen. De luisteraar die DSD-bestanden of MQA-bestanden wil kunnen afspelen zal de Dac 1 Reference links moeten laten liggen. Het wel of niet kunnen afspelen van DSD en MQA is een technische afweging. Het aantal beschikbare ingangen is ook een technische afweging, net zoals bijvoorbeeld de al dan niet aanwezigheid van een volumeregeling. Er zijn DA-converters met meer ingangen dan de Lab12 Dac 1 Reference. De Dac 1 Reference kan niet rechtstreeks op een eindversterker worden aangesloten.

De Dac 1 Reference lijkt te mikken op de klankbewuste luisteraar, niet op de luisteraar die een apparaat wil hebben dat voorzien is van alle en vooral de nieuwste toeters en bellen. Het aantal ingangen van de Dac 1 Reference zal voor de meeste luisteraars voldoende zijn. Lang niet elke luisteraar wil DSD of MQA kunnen afspelen, maar iedereen wil signaal met een resolutie van 16-bit/44,1 kHz afkomstig van een NAS of cd-loopwerk kunnen afspelen. De weergavekwaliteit van 16-bit/44,1 kHz materiaal afgespeeld door de Dac 1 Reference is voorbeeldig. En voor wie het interessant vindt willen we nogmaals opmerken dat de resolutie opgevoerd mag worden tot 24-bit/192 kHz.

De DAC-chips van Philips in de Dac 1 Reference zijn misschien relatief ouderwets, maar ze klinken niet ouderwets. Lab12 heeft een modern klinkende DA-converter gebouwd die zich met zijn klank kan meten met DA-converters die voorzien zijn van de nieuwste DAC-chips. De geplaatste buizen doen hun werk zonder aandacht voor zichzelf te vragen.

Lab12 Dac 1 Reference: conclusie

De Dac 1 Reference presenteert de muziek als een organisch geheel. Het hele frequentiespectrum wordt foutloos weergegeven waarbij de buitengewoon goede weergave van het middengebied en de realistische weergave van menselijke stemmen er bovenuit springt. De klank is neutraal met een sprankje warmte en ronding. Bij een goed opgenomen live uitvoering waant de luisteraar zichzelf in de concertzaal. De luisteraar kan achterover leunen, tijd en plaats vergeten en volledig opgaan in de muziek.

Lab12 Dac 1 Reference
€ 2.999 | yn-audio.nl/lab12