Er bestaat een grote markt voor hifi-systemen die zeer goed geluid bieden maar niet al te zeer de woonomgeving domineren, gelooft men bij importeur Joenit. Het Mechelse bedrijf bezorgde HIFI.NL daarom een complete set (adviesprijs 3.140 euro), bestaande uit Rega’s platenspeler Planar 2, versterker Brio MK7 en de Totem Loon als luidspreker – een combinatie die inspeelt op precies die behoefte. Deze interessante installatie roept even interessante vragen op, zoals: hoe presteert ze onder alledaagse huiskameromstandigheden, en sluit ze aan bij de wensen van de beoogde gebruiker?
Wijlen mijn opa Bart de Kanter had een goed klinkende geluidsinstallatie, maar het meeste bezoek aan diens onberispelijke woning in Aalst (NB) zal de aanwezigheid ervan ontgaan zijn. De set bestond in de laatste fase uit een kekke Philips platenspeler met groen-verlichte tiptoetsen uit de jaren zeventig, een CD-304, ook van Philips, en versterking van een setje van Quad, bestaande uit de FM3, 33 en 405. De installatie werd aan het zicht onttrokken door het vrij hoge dressoir waarin zij stond. Gingen de deuren open, dan gaf dit niet alleen zicht op de elektronica, maar ook op – het zal de kenner niet verbazen – Rogers-luidsprekers naar het LS3/5A-ontwerp. Het geluid was heel goed: aangenaam, kamervullend en in balans. (En ik weet 30 jaar na dato nog hoe het geklonken heeft omdat nog steeds zo speelt, tegenwoordig in de werkkamer van mijn oom. Goed spul.)
Naar deze puike installatie van weleer gingen mijn gedachten tijdens de testperiode meermaals terug. Joenits voorgestelde set, die goed geluid geeft, weinig ruimte vraagt én souplesse toont bij de opstelling (en die waarschijnlijk ook een lange levensduur beschoren is), ademt dezelfde geest als opa’s klassiekers.
Daarbij had ik Joenit in eerste instantie niet gevraagd om een complete set. Ik had lucht gekregen van de introductie van een nieuwe versie van de Brio, die sinds kort als MK7 geleverd wordt. Ik had in 2007 versie 3 getest en bewaar daar nog steeds goede herinneringen aan, ook al herinner ik me net zo goed het wat uit de tijd gevallen gebrek aan comfort. Bedenk iéts wat op een versterker kan zitten, en het was niet voorhanden op de Brio 3. De nieuwe belooft even puristisch te zijn opgebouwd, maar met wat meer comfort, zoals een remote.
Joenit kwam terug met het aanbod om een hele set uit te proberen, opgebouwd rondom de Brio MK7, in combinatie met de Totem Loon en een platenspeler. Natuurlijk wilde ik dat. Op hifishows behoren de demo-installaties van Joenit steeds weer tot de best klinkende. De Mechelaars hebben een gelukkige hand in het samenstellen van pakkende, vreugdevolle systemen, zonder daarbij hun toevlucht te nemen tot enkel het duurste dat ze in het programma hebben. Een hele set, goedgekeurd door Joenit, wilde ik thuis ook weleens meemaken.
Flexibel en onopvallend
Zowel in klankmatig als in praktisch opzicht spelen de luidsprekers een bepalende rol in deze installatie. De Totem Loon (1.390 euro per paar) is gemaakt om in alle opzichten flexibel te zijn. De speaker is met zijn 27,3 x 15,3 x 20,3 cm (8,5 liter) zeer compact gehouden en wordt geleverd in de uitvoeringen satijnwit, walnoot of zwart essen. Aan de achterzijde bevinden zich dubbele aansluitingen die bi-wiring mogelijk maken en een kleine basreflexpoort. De compactheid en de decente uitvoeringen dragen bij aan een onopvallende aanwezigheid in de woonomgeving. Daar aangekomen laten de Totems zich flexibel plaatsen.
Op een dressoir of plank, in een boekenkast, naast de tv, op het bureau of, jazeker, ook op een statief kunnen de Loons uit de voeten. In alle gevallen willen ze dicht bij de muur staan. Volgens de fabrikant zijn de Loons specifiek ontwikkeld om breed af te stralen en zelfs onder een hoek van meer dan 45 graden nog evenwichtig te klinken. De Totems hoeven dus niet per se met de tweeter in de richting van de luisterpositie te worden gericht, maar kunnen ook ‘recht vooruit’ staan en spelen. Geplaatst op een dressoir, bijvoorbeeld, draagt dit bij aan visuele onopvallendheid. Er worden grilles meegeleverd om de tweeters van de Loons te beschermen tegen prikkende vingertjes.
Precies door de flexibiliteit van de Loons begon een besef te groeien dat ik niet de doelgroep ben van deze combinatie. Ja, zij is samengesteld voor liefhebbers – zoals ik dat zelf ook ben, maar ík ben in de gelukkige omstandigheid dat ik de eindbaas ben van het interieur van mijn bescheiden woning. Er zijn ook liefhebbers die ook nog een leven buiten de hifi hebben. Het hebben van een gezin met alles wat daarbij komt kijken, levert voor velen toch een vermindering op in de keuzevrijheid waar het gaat om de hoeveelheid, de grootte en de plaatsing van geluidsapparatuur. Ik kwam dan ook tot de gedachte dat niet alleen ik, maar vooral ook vertegenwoordigers van de doelgroep de set moesten testen.
Te weten: mensen die graag naar muziek luisteren, maar die niet om hun apparatuur heen willen leven. En die liefst ook wat te besteden hebben, want de set van Rega en Totem ligt prijstechnisch niet op instapniveau.
Proefkonijnen
Proefkonijnen werden gevonden in de vorm van het bevriende echtpaar Westerduin. Beide echtelieden houden van muziek, maar die moet vandaag de dag komen uit een Google-boxje op het dressoir. Meneer Westerduin had vroeger grote luidsprekers, maar die zijn lang geleden verkocht. Mevrouw Westerduin kan goed geluid waarderen, maar vindt bedieningsgemak belangrijk en wil dat apparatuur het interieur niet al te veel beïnvloedt. Het leek ze lollig om een lang weekend lang de Brio en de Loons thuis uit te proberen. De platenspeler bleef bij de auteur, omdat huize Westerduin al sinds jaar en dag een vinylvrije zone is.
Bluetooth is daarentegen wel een must-have voor de Westerduins, en dat zit niet op de Brio. Gelukkig had ik nog een ontvangertje liggen voor Bluetooth audio, en wie dat niet heeft kan bij de bekende grote webshops al voor enkele tientjes klaar zijn. Een dergelijk bedrag ben je op Marktplaats ook kwijt voor Apple’s niet meer leverbare kastjes AirPort Express of Apple TV (van de derde generatie, zie voetnoot onderaan), om Apple-apparaten draadloos alle geluid (zoals van Apple Music en Spotify) te laten streamen naar een verliesvrije uitgang op Toslink. Deze technologie genaamd AirPlay werkt via wifi, en is in tegenstelling tot Bluetooth altijd lossless. Maar een groot deel van de familie Westerduin prefereert Android, en dus werd het Bluetooth. Het kleine verschil in geluidskwaliteit is in de context van deze installatie waarschijnlijk niet voor iedereen een halszaak.
Bevindingen ter plaatse
Het bezoek van de apparatuur had hen wel wat langer mogen zijn, vertelden de Westerduins me bij het ophalen. Meneer Westerduin was onder de indruk geweest van de ruimtelijkheid en de helderheid van het geluid. Met name pianomuziek had erg goed geklonken.
Mevrouw Westerduin sprak ook van een “super” geluid, maar benadrukte toch nog maar eens een volstrekte leek te zijn op dit gebied. Ze had het leuk gevonden om van de kleine Google smart speaker naar een volwaardig stereogeluid te gaan. “Iedereen was weg van de geluidskwaliteit en we waren niet bij de installatie weg te slaan. We waren het hele weekend alleen maar aan het luisteren.”
De set van de Loons en de Brio op het dressoir van de familie Westerduin. (Een rieten mand boven op de versterker zetten is eigenlijk niet helemaal de bedoeling.)
Eén van de luisteraars was dochter Westerduin (21) geweest, die samen met haar vriendin de hele zaterdagmiddag lang had zitten luisteren naar de meest geliefde tracks uit hun Spotifylijsten.
“Onze smart speaker gebruiken we eigenlijk alleen voor achtergrondmuziek”, aldus mevrouw Westerduin. “De installatie nodigt uit om bewust muziek op te zetten en ervoor te gaan zitten. Onze liefde voor muziek hebben we dit weekend beleefd op een manier die normaal niet mogelijk is. Het was ook gezellig om samen muziek op te zoeken en elkaars favorieten te leren kennen. Dat maakte het echt bijzonder.”
Iets minder enthousiast was het echtpaar Westerduin over de vraagprijs van de versterker en de luidsprekers. “2.400 euro is me net wat te veel om meteen ja tegen te zeggen”, aldus meneer Westerduin.
Eigen observaties
De tiid hâld gjin skoft, weten ze in Friesland, en dus ben ik onverbiddelijk geweest in het weer meenemen van de Rega en de Totems. Thuis heb ik de Loons op statieven gezet en op 10 cm van de muur. Het bleef een onwennig gezicht, maar zo speelden ze het best.
Meneer Westerduin had niet overdreven over de weergave van pianomuziek. Bij het album [cursief]Montreux Alexander – The Monty Alexander Trio Live at the Montreux Festival[/cursief] projecteert het Engels/Canadese trio een eind naar voren. Zelfs met de luidsprekers zowat tegen de muur en op een afstand van meer dan drie meter zit je te luisteren naar een groot geluidspanorama. De set speelt met verve, detaillering, en biedt een meeslepende ervaring. Geweldig.
Meeslepend is de set ook bij de reproductie van het album The Race For Space van Public Service Broadcasting. Het nummer The Other Side is een spannende muzikale vertelling over de eerste bemande reis om de maan zoals Apollo 8 die aflegde. Boven een basis van synthesizerpop zweven historische audiofragmenten van de stemmen van de bemanning en de commentator van de NASA. De set zet een fraai akoestisch panorama neer, veel details en mooie plaatsing, en er blijkt toch wel wat laag in de Loons te zitten.
Individueel: de Rega Brio MK7
Uiteraard zijn de Loon, de Brio MK7 en de Planar 2 ook los te koop en laten ze zich ook individueel aan de tand voelen. Te beginnen met de Brio. De zevende generatie van Rega’s puristische en betaalbare Brio (1.000 euro) verscheen in het voorjaar van 2025 op de markt. De behuizing is grotendeels gemaakt van aluminium, al zijn het front en de achterkant van kunststof. Volgens de fabrikant zijn er talrijke verbeteringen aangebracht aan de opbouw van het circuit, waaronder de toevoeging van secundaire voeding.
Deze belevert alle onderdelen van de Brio die weinig stroom nodig hebben. De hoofdvoeding is nu alleen nog verantwoordelijk voor de eindtrap. Hier gebruikt Rega, net als in vorige edities van de Brio, uitgangstransistoren van het Japanse Sanken. Per kanaal worden twee Sanken STD03’s ingezet in een push-pull-opzet. Zij zijn goed voor een vermogen van 2 x 50 watt aan 8 ohm of 2 x 72 watt aan 4 ohm. Dit is niet schokkend veel, maar zou voor de meeste moderne luidsprekers voldoende moeten zijn.
Werd de Brio in de eerste edities behalve puristisch ook erg sober uitgevoerd, het spartaanse is er tegenwoordig wel een beetje af. Sinds versie 4 uit 2011 is er een afstandsbediening. Behalve het volume is hiermee ook de bronkeuze en standby te regelen. Nieuw bij de MK7 is de DAC, die één optische en één coaxiale ingang heeft. USB (voor aansluiting van een PC) en Bluetooth ontbreken. Een koptelefoonuitgang (3,5 mm jack) heeft de Brio MK7 dan weer wel.
Dat Rega lekker klinkende digitaal-analoogomzetters kan maken, is mij al 20 jaar bekend. Toen testte ik de Apollo, een cd-speler van Rega die uitblonk door zijn natuurlijke, levenslustige geluid. Ik was dan ook benieuwd hoe de vergelijking zou uitpakken van de DAC in de Brio MK7 met mijn aloude en nog steeds voortreffelijke Apogee MiniDAC, die in de jaren 2000 zo’n 1.000 euro kostte.
Er is een verschil hoorbaar dat in de richting gaat van meer detaillering en overzicht bij de Apogee. Groot is de onderlinge afstand echter niet. De DACs hebben datgene gemeen waar ik de Apogee al twee decennia om waardeer: een ongekende ‘analoge’ natuurlijkheid die uitnodigt om lang te blijven luisteren en die nooit luistermoeheid oplevert. De DAC in de Brio heeft deze eigenschap in gelijke mate. Knap werk.
Een versterker van een platenspelerspecialist wordt natuurlijk niet geleverd zonder phonotrap aan boord. De vergelijking met een externe voorversterker van zo’n 300 euro beslechtte de Brio MK7 in zijn voordeel met meer autoriteit, meer drive en een straffer laag.
Brio aan KEF LS50 Meta
Om nog beter zicht te krijgen op de eigenschappen van de Brio MK7, heb ik hem aangesloten op mijn KEF LS50 Meta’s (1.400 euro per paar). Ook in zijn zevende generatie speelt de Brio weer met veel attack bij de weergave van drums en andere ritmische elementen. Dat zorgt voor een indruk van drive en levendigheid.
Een nummer als Dave Brubecks Unsquare Dance levert via de Brio een pakkende voorstelling op. De kleine Brit speelt plastisch en met veel verve, terwijl de mooie detaillering niet op de zenuwen gaat werken. De Brio MK7 leent zich dan ook uitstekend voor lange, genoeglijke luistersessies. De combinatie met de KEFjes is gelukkig, en vormt een goed klinkend en iets goedkoper alternatief voor de actieve LS50 Wireless II.
David versus Goliath
Een interessante vergelijking was die van de Brio MK7 met de Yamaha R-N1000A (1.600 euro). Dit vrij forse apparaat is niet alleen qua grootte en gewicht een tegenpool van de Brio, maar ook wat betreft het concept. De Yamaha biedt alle moderne gemakken, zoals veel aansluitingen, streaming, radio, bediening via een app en digitale akoestiekcorrectie.
De goedkopere Rega vocht dapper terug. Na het omschakelen van de Yamaha naar de Rega bij Walk Between Raindrops van Donald Fagen is het alsof er een (minimale en niet eerder waargenomen) sluier wegvalt. Het spel van de muzikanten wordt nog iets gedetailleerder weergegeven, en het stereobeeld komt nog wat meer los van de luidsprekers. De Yamaha biedt daarentegen het vollere laagfundament.
Individueel: de Loon
Over de Loon is intussen al veel gezegd, maar niet onvermeld mag blijven dat de compacte en puristische Brio MK7 niet de enige geschikte huwelijkskandidaat is. De kleine Totems zouden ook mooi gebruikt kunnen worden met een versterker die zich meer richt op de integratie van functies zoals Bluetooth, streaming en eventueel akoestiekcorrectie. Te denken valt aan de door HiFi.nl onlangs geteste NAD C 379 (vanaf 1.200 euro), de compacte Lyngdorf TDAI-1120 (2.200 euro) of de al genoemde Yamaha R-N1000A. Met alles goed ingeregeld en ondersteund door een betaalbare subwoofer klonken de Loons aan de Yamaha als een groot systeem, terwijl de eerder beschreven voordelen (transparantie, ruimtelijkheid) behouden bleven. Voor wie wat meer functies zoekt vanuit de versterker is dit een aanbevolen combinatie.
Platenspeler: Planar 2 met Nd3
Dan wordt het eindelijk tijd om het derde onderdeel van de set te bespreken: de Rega Planar 2. Deze platenspeler is sinds 1976 op de markt en behoort tot de bekendste ter wereld. De huidige versie is er sinds 2016 en collega Jan de Jeu heeft er destijds een uitgebreide [link: https://hifi.nl/artikel/24985/Review-Rega-Planar-2.html ]review[/link] aan gewijd, waarnaar ik hier graag verwijs.
Nog betrekkelijk nieuw is Rega’s element genaamd Nd3 (230 euro), dat in 2024 op de markt kwam en voorgemonteerd komt op de Planar 2 (samen 750 euro). De Nd3 is de eenvoudigste telg in een reeks van drie elementen en wordt overstegen door de varianten Nd5 (400 euro) en Nd7 (600 euro). Zij onderscheiden zich van de “3” door verfijndere (Nd5) en nog verfijndere (Nd7) diamantjes aan het einde van de aluminium naald.
De naam Nd danken Rega’s MM-elementen aan de neodymium magneten die erin worden toegepast. Hoewel dit materiaal in MC-elementen volop in zwang is, wordt het in MM-elementen zelden gebruikt. Mogelijk is Rega hier zelfs de eerste mee. Eigenlijk is dit een vreemde zaak, aangezien neodymium het chemisch element is met de grootste magnetische veldsterkte. In Rega’s moving magnet-elementen maken neodymium magneten een lagere bewegende massa mogelijk.
Het uiterlijk van de Nd-serie is afgeleid van Rega’s exquise Apheta MC-element (1.800 euro). Praktisch aan dit ontwerp is het ver-uitstekende steeltje aan de voorkant van de body. Dit beschermt de naald tegen beschadigend onheil van boven en maakt het bovendien makkelijk om de aftaster daar in de groef te laten zakken waar je dat wil.
Net als van de Brio heb ik ook van de Planar 2 in het verre verleden een voorganger getest. Deze versie stond bekend als de Planar 2 2000, naar zijn introductiejaar. De plint was destijds gemaakt uit folie-overtrokken spaanplaat, wat niet echt een hoogwaardige indruk maakte. Tegenwoordig is dit beeldbepalende onderdeel hoogglans acryl gelamineerd, wat voor een sterk verbeterd uiterlijk zorgt en daarnaast de stijfheid ten goede komt. De toonarm RB250 is opgevolgd door de RB220, die betere lagers en een verbeterde dwarsdrukcompensatie belooft.
Het instapniveau voorbij
Voor mij zit tevredenstellende weergave van vinyl hem niet alleen maar in de positieve eigenschappen die een platenspeler kan hebben. Minstens even belangrijk vind ik het zo weinig mogelijk aanwezig zijn van de vele nadelen die het medium en de afspeelapparatuur zoal kunnen hebben. Denk aan problemen met gelijkloop, vervorming, brom of ruis uit de groef of de voorversterker.
Bij vinyl op instapniveau zijn deze aspecten maar al te vaak niet op orde. Zo niet bij de Planar 2. Met platen die in goede staat zijn, klonk het strak, vlekkeloos en tussen de nummers door stil.
De stiltes wisselt de Planar 2 af met muziekweergave op hoog niveau. Bij Fleetwood Macs Tusk, een tamelijk volgepropte opname, houdt de Rega soeverein het overzicht en blijft het geluidsbeeld groot en detailrijk. Een knappe prestatie, zeker gezien het prijsniveau. Ik heb de oude Planar 2 2000 in herinnering als een instap-platenspeler, maar de huidige Planar 2 met Nd3 zit daar ver boven. Prettig is dat de prijs toch bij het instapniveau in de buurt blijft. De Planar 2 is dan ook een dikke aanrader voor beginners die het meteen goed willen doen, of voor bezitters van een eenvoudiger platenspeler die toe zijn aan een upgrade.
Een tikkeltje omslachtig is wel dat om te wisselen tussen 33 1/3 en 45 toeren, de glasplaat verwijderd moet worden en de aandrijfriem om een ander deel van de aandrijfpoelie moeten worden gelegd. Velen zullen zelden iets anders draaien dan LP’s, maar wie voor wie vaker dan af en toe een single draait is de mechanische snelheidsregeling een belangrijk nadeel.
Conclusie
Deze door Joenit samengestelde set (adviesprijs 3.140 euro totaal) is een aanrader voor wie een installatie zoekt die zich soepel aanpast aan de woonomgeving, eenvoudig te bedienen is en op hoog niveau speelt. Wees niet verbaasd als gezinsleden de set intensief gaan gebruiken om hun favorieten door te nemen. Dat wordt loten wie er het eerst mag!
Individueel zijn de waarderingen als volgt.
De eigenschappen van de bundel komen grotendeels voort uit de kwaliteiten van de Totem Loon. Voor de pittige vraagprijs van € 1.390 hebben de Canadezen concurrentie te over, maar de compactheid en de flexibiliteit in de opstelling zijn zeldzaam. Er komt een verrassend volumineus geluid uit. Een combinatie met een (eventueel kleine, onopvallende) subwoofer zij hier nog eens nadrukkelijk aanbevolen voor liefhebbers die aan ruimtelijke beperkingen gebonden zijn, maar toch goed geluid willen.
De Rega Brio biedt zeer veel geluidskwaliteit voor het geld (1.000 euro) en werkt in de MK7-versie ook mee aan een comfortabel leven. Voor wie aan uitgebreide toeters en bellen geen behoefte heeft, is de Brio een ideale versterker in dit prijssegment. Zeer aanbevolen.
Dat alles geldt eigenlijk ook voor de Rega Planar 2 met het Nd3-element (750 euro). De nadelen van eerdere edities zijn tenietgedaan en wat overblijft is een probleemloos, elegant en goed klinkend product voor de prijs. Eveneens zeer aanbevolen.
Totem & Rega by Joenit
Complete set | 3.140 euro
Beoordeling 4 / 5
Voordelen
Compacte set
Ingetogen uiterlijk
Luidsprekers flexibel te plaatsen
...en daarbij goed geluid
Nadelen
Geen Bluetooth in de Rega Brio
Prijs vrij fors
Totem Loon
1.390 euro | www.totemacoustic.com
Beoordeling 4 / 5
Voordelen
Verbluffende resultaten gezien de compactheid (8,5 l)
Veel detail en ruimtelijkheid
Ook (vooral) dicht bij de muur een goed geluid
Zeer flexibel in de opstelling
Nadelen
Prijzig
Rega Brio MK7
1.000 euro | www.rega.co.uk
Beoordeling 5 / 5
Voordelen
Eenvoudig, maar met voldoende comfort
Goede DAC
Goede phonotrap
Veel geluidskwaliteit voor het geld
Nadelen
Geen Bluetooth
Behuizing deels van kunststof
Rega Planar 2 met element Nd3
750 euro | www.rega.co.uk
Beoordeling 5 / 5
Voordelen
Goed geluid: overzicht, detaillering en drive
Eenvoudig in gebruik te nemen
Over het algemeen gemakkelijk te bedienen
Nette afwerking, elegant uiterlijk
Nadelen
Omschakelen van 33 1/3 naar 45 toeren omslachtig
Kijk voor meer informatie op de website van importeur Joenit, www.joenit.com.
Voetnoot: welke Apple TV?
Voor veel kopers van de Brio MK7 zal de uitbreiding met AirPlay-functionaliteit interessant zijn. Voor leken: dit werkt ongeveer zoals Bluetooth audio, maar dan over wifi en is altijd lossless. Twee kastjes zijn het meest geschikt, en ze hebben gemeen dat ze allebei niet meer nieuw te koop zijn. De eerste is een Apple TV uit de derde generatie. Dat je deze kan aansluiten op een tv laat ik hier even buiten beschouwing; het gaat erom dat deze Apple TV een optisch-digitale aansluiting heeft. Op nieuwere is deze uitgang komen te vervallen, terwijl versies 1 en 2 intussen zo oud zijn dat ik ze niet aanraad. Met een standaard Toslinkkabel verbind je de Apple TV met de optische ingang op de Brio. Een AirPort Express-kastje is ook geschikt en heeft eveneens een optische uitgang. Houd er wel rekening mee dat de AirPort Express geen standaard Toslink-uitgang heeft maar een op minijack (3,5 mm). Koppelstukjes naar dit zogenoemde Mini-Toslink zijn makkelijk verkrijgbaar en goedkoop.
Zowel de Apple TV als de AirPort Express laten zich met een UTP-kabel verbinden aan de router. Als dit mogelijk is, heeft dit sterk de voorkeur boven een wifi-verbinding. Dat je iPhone, iPad of MacBook wél via wifi verbonden is, maakt niet zoveel uit. Een bedrade verbinding naar het AirPlay-eindstation scheelt één draadloze etappe vanaf de router, en maakt de verbinding net weer dat beetje betrouwbaarder.
Een Apple AirPort Express (2012 model)
