"Zoals de maker het bedoelt heeft". Meerkanaalsenthousiasten, en dan specifiek de filmliefhebbers, nemen deze kreet maar wat al te graag in de mond. Anders dan bij de tweekanaalsliefhebbers, die vrijelijk discussiëren over bijvoorbeeld een bepaalde klankkleur van een component en of deze nu wel of niet gewenst is, is het de originele intentie die het ‘m doet voor de film- en meerkanaalsliefhebber.

Waar de tweekanaalsliefhebber zich ‘enkel’ hoeft te bekommeren over de audioweergave van hun audioset, ontkomt de filmliefhebber niet aan het visuele aspect. Gelukkig voor hen zijn er echter op dit gebied voldoende professionele afspraken gemaakt om de ware intentie van de maker ook daadwerkelijk in de bioscoop, huis- of Home Theaterkamer te reproduceren. Door de "Image Science Foundation" (ISF) bijvoorbeeld, met hun adviezen naar zowel de zakelijke alsook producerende en huiselijke markt, wordt er een eenduidige standaard neergezet die het mogelijk maakt om de condities van begin (de opname) tot het eind (de weergave) gelijk te houden en daarmee de oorspronkelijke intentie te waarborgen. Maar in de audiowereld is een dergelijk iets nog onbekend, niks geen afspraken over de monitor positionering in de dubbing stage, geen afspraken over frequentiebereik van de monitors, geen afspraken over ruisvloer van de opname, de maximale of minimale dynamiek en ga zo maar door. Al met al is het haast verwonderlijk dat de enthousiast thuis überhaupt nog een goed resultaat weet te behalen met deze potpourri aan verschillende condities. De stereoliefhebber heeft het misschien al lang en breed geaccepteerd en wellicht dat persoonlijke voorkeuren voor een bepaald klankkarakter of weergave-aspecten het leed, of beter gezegd, het gemis aan een duidelijke en eenduidige standaard, ruimschoots compenseert. Maar wanneer iemand het nobele "Zoals de maker het bedoelt heeft" nastreeft dan is er nog maar weinig ruimte voor persoonlijke interpretatie en worden afspraken belangrijk.


1983, het jaar waarin de Jedi terugkeert en THX introduceert.

Lang voordat de NARAS zijn nobele aanbeveling deed voor wat betreft de richtlijnen voor surround sound productie, was er in 1980 al een individu die vond dat het maar bedroefd gesteld was met de bioscoopcondities. De makers van een film deden zeer veel moeite om beeld en geluid optimaal te krijgen maar niets van dit alles kwam uiteindelijk tevoorschijn tijdens de vertoning in de bioscoopzaal, wat uiteindelijk dus resulteerde in het gegeven dat het publiek nooit ‘The Ultimate Experience’ voorgeschoteld kreeg zoals de makers dat graag hadden gewild en eigenlijk ook hadden bedoeld.

Het beeld in de verschillende zalen was niet consistent, het geluid was vaak erg slecht voor wat betreft de weergavekwaliteit, laat staan de op- en afstelling van de luidsprekers, de beeldgrootte varieerde enorm per zaal, akoestische aanpassingen of geluidsisolatie was nauwelijks een begrip waardoor het publiek in de ene zaal vaak het geweld uit een andere zaal kon waarnemen en ga zo maar door. Het was duidelijk voor deze persoon dat hierin verandering moest komen wilde men ‘The Ultimate Experience’ überhaupt realiseren, laat staan naar een hoger platform brengen. Het publiek moest krijgen waarvoor men betaalde, en de maker moest er zeker van kunnen zijn dat zijn artistieke intenties ook daadwerkelijk tot het publiek kon reiken. Deze persoon luistert naar de naam George Lucas en zijn weg naar ‘The Ultimate Experience’ kreeg de naam ‘THX’.

Ergens in de jaren 70 van vorige eeuw werd audioloog Tomlinson Holman door George Lucas gecontracteerd om een serie onderzoeken te doen op de Skywalker Ranche van ‘Lucasfilm’. Zijn onderzoek richtte zich voornamelijk op film en geluid, en in het bijzonder op de bioscoopzaal. Met de uitkomsten kon een ‘control room’ ontworpen worden die aan de basis zou gaan staan voor het uiteindelijke resultaat, namelijk een omgeving waarin het publiek hetzelfde te horen zou krijgen als de editor in de ‘control room’ tijdens de productie. Een audio cross-over technologie voor de bioscoop was een van de eerste zaken welke door Tomlinson Holman onder de loep werd genomen en ontwikkelt. Dit proces werd binnenshuis het Tomlinson Holman’s eXperiment genoemd, en toen een ‘executive’ van ‘Lucasfilm’ eenmaal de relatie tussen deze initialen en George Lucas’s zijn eerste film, ‘THX 1138’ zag, was de benaming ‘THX’ voor het bedrijf een feit. In 1983 kon het grote publiek voor het eerst kennis maken met THX, namelijk tijdens de première van het zesde deel uit de saga "Star Wars", ‘Return of the Jedi’ en geschiedenis werd geschreven.


The early days…

Tijdens het onderzoek van Tomlinson Holman zijn een aantal tekortkomingen naar voren gekomen die vrijwel standaard in elke bioscoop aanwezig waren en een belemmering vormden voor de totale beleving van de film.

• Externe geluiden
• Interne geluiden
• Vervorming in de weergave
• Belemmering van zicht en/of ontoereikende kijkhoek
• Te lange reverb van de zaal
• Brightness level onvoldoende
• Audioweergave van algemeen slechte aard
  

Iedereen zal het wel een keer hebben meegemaakt: Men zit, samen met de partner, te genieten van een heerlijk luchtige film en opeens rennen de dinosauriërs rechtstreeks vanuit ‘Jurassic Park’ uit de andere zaal zo bij u naar binnen. Het mag duidelijk zijn dat dergelijke storende bijgeluiden iemand totaal uit de beleving kan trekken en dus voorkomen dienen te worden. Maar niet alleen geluiden uit een andere zaal of de lobby van de bioscoop kunnen de zaal binnen dringen en als storende factor gaan opereren. Ook geluiden in de zaal zelf, zoals de projector of het luchtcirculatiesysteem kunnen als zeer hinderlijk worden ervaren indien te nadrukkelijk aanwezig....wellicht bij een spectaculaire film niet direct het grootste probleem maar denk je eens in wat een hinderlijke "buzzzzz" op de achtergrond kan doen op moment dat je in een doodstille, spannende film verzeilt bent geraakt.

Om aan dit ongenoegen een einde te maken heeft ‘THX’ een aantal criteria opgesteld waaraan voldaan moet worden. De wandconstructie dient een isolerende, STC waarde te hebben van minstens 75dB, de ruisvloer in de ruimte zelf mag niet hoger zijn dan 30dB per specifieke octaafband.