Sansui BA3000 eindtrap
Al sinds de late jaren ’70 hadden Sansui versterkers een grote aantrekkingskracht op mij. In die tijd echter kon ik ze niet betalen en toen ik recentelijk de kans om een paar van die versterkers tweedehands te kopen greep ik die met beide handen aan. Inmiddels ben ik in het trotse bezit van een AU217 / TU217 versterker en tuner combinatie, een AU717 geïntegreerde versterker en een BA3000 eindversterker.
Over de ingrijpende modificatie die deze laatste versterker ondergaan heeft gaat dit artikel.
Inventarisatie
De vriend waarvan ik de versterker kocht vertelde mij al dat er aan mijn exemplaar gerepareerd was en dat ik rekening moest houden met de mogelijkheid dat ik zelf ook nog het een en ander moest doen. Deze vriend van mij had voor zichzelf een BA3000 / CA3000 combinatie gekocht. De CA3000 moest gerepareerd worden; één kanaal speelde niet en in zijn BA3000 heb ik de drivertransistoren vervangen en het hele ding opnieuw afgeregeld. Mijn BA3000 bleek toch wel een zwaar leven achter de rug te hebben, zozeer zelfs dat één van de stuurprinten vervangen was door een niet-origineel exemplaar. Ook de printconnectors waarmee deze stuurprinten haaks op de basisprint stonden waren verwijderd en vervangen door stukjes draad. Het apparaat speelde wel, maar de elektrische performance bleek dermate slecht dat ik besloot tot een ingrijpende verbouwing, wat inhield dat alle onderdelen verwijderd werden. De printen werden compleet kaal gemaakt, de powertransistoren van de koelplaten verwijderd en alle bedrading werd verwijderd.
De versterker is fraai opgebouwd met een grote ringkerntransformator die in een ronde stalen bak volledig afgeschermd staat opgesteld. Twee enorme elco’s van 15000µF/100V vormen de buffer voor de ongestabiliseerde voedingsspanning van + en – 70 Volt. Vier grote diodes, per twee in de vorm van een TO3 behuizing op een kleine koelplaat vormen de hoofdgelijkrichter. Op een aparte print, waar ook de beveiligingsschakelingen op zitten, zijn nog drie gelijkrichters aangebracht. Eén om een spanning van + en – 35 Volt mee te maken voor de inputbufferschakeling, waar de mogelijkheid voor een low-cut filter bij 20 Hz op zit plus een faseomkeerschakeling om de versterker gebrugd te kunnen gebruiken. Van deze + en – 35 Volt wordt ook de + en – 15 Volt afgeleid voor de meterversterkers die achter op de grote VU-meters geschroefd zitten. De tweede gelijkrichter levert 12 Volt op voor de beveiligingsrelais van de inschakelvertraging en de DC beveiliging van de luidsprekers. De derde gelijkrichter levert ruim + en – 80 Volt aan een schakeling die voor een gestabiliseerde + en – 70 Volt zorgt voor de stuurtrap van de versterker. Al met al een complexe voeding met heel wat bedrading.
De powertrap bestaat uit zes transistoren per kanaal; drie aan de plus en drie aan de min. Deze transistoren zijn per drie op een koelplaat gemonteerd en tussen elke twee koelplaten zit een klein printje met daarop de emitterweerstanden, een sensortransistor die in het ruststroomcircuit is opgenomen en een thermische breaker die per kanaal de besturing van het luidsprekerrelais kan activeren bij een te hoge temperatuur. Aan de voorkant bevinden zich prominent de enorme VU-meters, daaronder per kanaal een volumeregelaar, rechts de speakers A, B, A+B draaischakelaar en links de aan-uit schakelaar. Aan de achterkant zitten de cinchaansluitingen van de ingangen met daaronder een schuifschakelaartje om de versterker te bruggen, alsmede de luidsprekeraansluit-klemmen.
Plannen
In een databoek heb ik eerst alle types transistoren opgezocht die in de versterker origineel gebruikt werden. Gelukkig was er een schema bij, zodat de schakeling tot in detail ontleed en nagerekend kon worden. Al gauw bleek dat er inmiddels veel mooiere transistoren te krijgen waren en ik besloot toen de schakeling drastisch te gaan veranderen. Ik ben er zelf een voorstander van om in een versterkerschakeling de transistoren “aan het werk te zetten”, m.a.w. ik stel ze in op een flinke ruststroom en onder signaalcondities kom ik dicht in de buurt van de maximumwaardes van de gebruikte transistoren. De powertrap werd daarom van zes- naar vier transistoren teruggebracht en er werd een complete stroomversterkingstrap weggelaten. De stroombronstruurtrap direct na de verschilversterker werd zelfs op een klasse “A” werkpunt ingesteld, wat in een later stadium zelfs de noodzaak tot het aanbrengen van een extra koelplaat met zich meebracht.
