Elac FS407

Precies een jaar geleden mocht ik voor het eerst een set Elac luidsprekers in mijn luisterruimte verwelkomen. Het ging toen om de door HOBO gemodificeerde versie van de FS187 vloerstaande speakers.

Zeer betaalbare luidsprekers die echter bovenmatig goed presteerden, zo bleek na een uitgebreide gebruiksperiode. De splinternieuwe FS407 speaker, welke nu onderwerp van een test is, mikt echter op een andere doelgroep. Deze speakers zijn bedoeld om de veeleisende muziek- en filmliefhebber te plezieren.

Met een prijs van 1850,- euro per stuk zijn ze dan ook serieus geprijsd, maar niet onbereikbaar. Want wanneer ik de specificaties en de gebruikte materialen bekijk, lijkt de prijs bijzonder realistisch. De test zal uitwijzen of dat ook inderdaad het geval is.

FS407
Reeds bij het uitpakken maakt fabrikant Elac indruk. De verpakking is perfect en alle meegeleverde accessoires zoals spikes en montagemateriaal zitten gescheiden in doosjes. Deze passen weer perfect in de uitsparingen in de schuimelementen die de luidsprekers beschermen. Zelfs een set witte handschoentjes wordt meegeleverd om de zwarte hoogglans lak van de kasten niet (meteen) met vette vingerafdrukken te besmeuren.

Elac levert ook een set crossbars mee. Deze worden onder de luidsprekers geschroefd, zijn breder dan de kast, en zorgen voor een stabielere plaatsing op de vloer. De spikes worden dan vervolgens in de crossbar geschroefd. Qua opbouw komen deze 407's voor een groot gedeelte overeen met mijn eigen Audiovector luidsprekers. Met een maat van 1.038x260x314 millimeter zijn de speakers niet overdreven fors, en mooi in verhouding. Per stuk wegen ze een serieuze 20.4 kilo. Grootste innovatie in de nieuwe 400-serie is het gebruik van alweer de 5e generatie Jet tweeter. Deze Air Motion membraam tweeter is simpel gesteld een tot een soort harmonica gevouwen ultradunne folie.

In de praktijk komt het er op neer dat dit soort tweeters extreem snel en open kunnen klinken ten opzichte van een conventionele dome tweeter. Echter de techniek die nodig is om een goed klinkende en betrouwbare Air Motion tweeter te produceren is complex en vraagt veel van een fabrikant. Elac heeft dit volledig onder de knie en weet door voortdurend innoveren een steeds betere versie te ontwikkelen. Deze 5e generatie versie zou, zo mogelijk, nog schoner klinken en vrij van enige scherpte zijn. Voor het midden en laag worden twee 150 millimeter AS-XR units ingezet. Deze units zijn op zich niet nieuw, maar er werd wel een nieuw aluminium chassis ontwikkeld. De units hebben een high-tech uitstraling met een facet-achtig oppervlak. Zeker niet alleen bedoeld voor het oog, want het zorgt volgens Elac ook voor betere prestaties.

Het opgegeven frequentiebereik loopt van 30 tot 50.000Hz. De FS407 is een 2,5 weg basreflex waarbij de baspoort onderin de kast is geplaatst. Om altijd de juiste afstand tussen de poort en de bodem te garanderen is deze FS407 voorzien van een extra bodemplaat welke door middel van zilverkleurige pootjes met een hoogte van 25 millimeter aan de eigenlijke kast gemonteerd is. Het rendement van de speakers is met 88dB gemiddeld; Elac adviseert een versterkervermogen wat ligt tussen 40 en 300 Watt per kanaal. De nominale impedantie ligt op 4 Ohm, maar zakt nergens in het frequentiebereik onder 3,5 Ohm. Het zorgt er voor dat een versterker niet snel moeite zal hebben met het aansturen van deze speakers.

Opstellen en aansluiten

De speakers mogen de plaats innemen van mijn normaal gebruikte Audiovector S3 Avantgarde Arrete luidsprekers. Dit houdt in ongeveer twee meter uit elkaar en minimaal zestig centimeter van de zij- en achterwanden. Er wordt met single-wire vM SC3R luidsprekerkabels verbinding gemaakt met de audioset. Deze bestaat uit een vM CA350 voorversterker, een vM PA350 eindversterker, een gemodificeerde vM SA230 (SA)Cd-speler en Funk Vector III draaitafel. Deze is voorzien van een Shelter 301 MC element en is gekoppeld aan een vM PHM3Se phonotrap. Alle interlinks zijn van vM uit de SQ serie.

Er wordt gebruik gemaakt van Supra Lorad netsnoeren, Inakustik AC1506 stekkerblokken die rechtstreeks vanuit de meterkast voorzien worden van schone stroom. Hiervoor is in de meterkast een dedicated audiogroep aangebracht met een AHP Klankmodule als schakelautomaat. Alle apparatuur staat opgesteld in een Quadraspire Q4L audiorack en de apparatuur is nog eens extra ontkoppeld met Quadraspire QX25 voetjes. Voor film en muziek in multichannel wordt een Marantz SR5007 receiver ingezet. De importeur heeft gezorgd voor een volledig ingespeelde set zodat ik direct met het beoordelen van de luidsprekers kan beginnen.

Luisteren
Reeds bij de eerste muziekstukken die ik beluister valt me op dat het middengebied een stukje body ontbeert en wat aan de kale kant klinkt. Deze ervaring had ik totaal niet met de eerder beluisterde FS187 en vraagt dus om nader onderzoek. Samen met twee collega recensenten, die langskwamen voor een muziekavond, wordt uitgebreid met zowel speakers als meubilair geschoven tot een bevredigend resultaat bereikt is. Uiteindelijk blijkt de oplossing niet te liggen in het verplaatsen van de luidsprekers, maar in het ruim anderhalve meter naar achter schuiven van de luisterstoel. Nu valt alles op zijn plaats en klinken de speakers mooi in balans zonder overmatig de aandacht te vestigen op een bepaald frequentiegebied. Zo blijkt eens te meer dat de akoestiek van de ruimte in combinatie met elektronica en speakers bijzonder belangrijk is. Een niet te onderschatten onderdeel bij het bereiken van een optimale weergave. Zo kan dan toch het serieuze luisteren een aanvang nemen.

Katie Melua mag het spits afbijten. Het album Pictures bevat een aantal fraaie liedjes zoals Ghost Town en If You Were A Sailboat. Katie’s stem klinkt fragiel en breekbaar en combineert prachtig met het gitaarspel. Direct is duidelijk dat de laatste versie van de Jet tweeter weer een stapje verder gaat. Was er destijds bij het beluisteren van de FS187 al sprake van een minimale scherpte, bij de FS407 lijkt elke vorm van scherpte volledig te ontbreken. Het geluid is schoon, open en doet denken aan de reclame van een bekend bier merk. Heerlijk, helder, ...

The hard line

Introducing The Hard Line van Terence Trent D’arby is een beetje een guilty pleasure. Dit jaren tachtig album bevat echter een paar mooie tracks en is bovendien klankmatig niet te versmaden. Sign Your Name, één van de bekendste liedjes van het album, bevat veel kleine details en percussie-geluidjes. Het beeld wat de FS407's weten op te bouwen is diep en vooral breed. Dit is mede te danken aan de Jet tweeters die voor een uitstekende spreiding zorgen. De diverse percussie-elementen lijken te zweven in het geluidsbeeld en kleine details worden moeiteloos ten gehore gebracht. De warme soul stem van Terence staat rotsvast in het midden, volledig los van de instrumenten.

Niet helemaal de juiste muziek om uit een winterdip te geraken, maar daarom niet minder mooi is het album Ghost Of Tom Joad van Bruce Springsteen. De donkere, melancholieke bijna depressieve sfeer van zowel muziek als teksten grijpt je bijna bij de keel. De directe opname zorgt er voor dat het lijkt alsof Bruce op zijn kruk voor je zit te spelen met gitaar en mondharmonica. De plotselinge overgangen tussen de soms bijna fluisterende stem en de fel en hard bespeelde harmonica vormen geen probleem voor deze Elac FS407 speakers. Snelheid en dynamiek staan vetgedrukt op het CV zo lijkt het. Wel komt naar voren dat in mijn setup het tonale karakter van de speaker wat aan de lichtvoetige kant is. Mogelijk heeft dit te maken met het zeer schone middengebied in combinatie met de puur zilveren bekabeling van mijn set. De stem van Bruce zou wat voller en donkerder mogen klinken dan nu het geval is.

De sfeer van eenzaamheid en melancholie nog even vasthoudend pak ik een cd van Laura Pausini uit de kast. La Solitude klinkt breekbaar. De met de tekst, muziek en zang opgeroepen emotie wordt prachtig doorgegeven door de speakers. Laura's stem staat fraai midden in het geluidsbeeld. De hoogte afbeelding is wat minder dan ik gewend ben van mijn referentie luidsprekers maar hier staat tegenover dat de FS407 "slechts" ongeveer de helft kost. Ook nu is weer te horen dat de Jet tweeter van hoog niveau is, nul scherpte en veel lucht om de stem.

Om te beoordelen hoe de speakers om gaan met swingende en ritmische muziek is de O.S.T. van Ray een leuke testcase. De oude opnames klinken prachtig. Heel dynamisch en met een fraaie plaatsing van stemmen en orkest. Daar kunnen veel hedendaagse producers nog een puntje aan zuigen. Zonder moeite laat de Elac FS407 het verschil tussen de vroege opnames van een nog jonge Ray Charles en de latere waarbij zijn stem hoorbaar doorleefder klinkt. Snelheid en timing vormen geen enkel probleem voor de luidsprekers, I’ve Got A Woman en Hit The Road Jack swingen de pan uit. Het achtergrondkoor in laatstgenoemde staat mooi breed afgebeeld en de individuele stemmen kennen elk hun eigen stukje ruimte. Ruimtelijkheid en het beeld wat deze speakers op kunnen bouwen is één van de grote pluspunten. De openheid zorgt voor een bijzonder losse en gemakkelijke weergave. Met deze luidsprekers kun je met groot gemak uren achter elkaar van muziek genieten.

Sterke punten

De sterke punten van deze speakers schreeuwen bijna om live opnames. Niet de mooiste qua pure recordings, maar bijna onnavolgbaar qua emotie en energie zijn die van Bruce Springsteen. De boxset met opnames gemaakt tussen 1975 en 1985 blijft een topper. Het verhalende intro wat vooraf gaat aan The River zorgt bijvoorbeeld altijd voor kippenvel. Wanneer de band inzet en de boel op stoom komt, ben ik toch nog verrast - ondanks de hooggespannen verwachtingen. De hoeveelheid details die te horen is indrukwekkend. Het is een drukte van belang op het virtuele podium in mijn luisterruimte, maar alles heeft een eigen plaatsje. Terwijl scheurende gitaren en stampende drums de details niet ondersneeuwen. Een knappe prestatie van de FS407. Het podium is groot in zowel breedte als diepte, en hoewel het zeker niet de beste opname is, vliegt de boel in het hoog niet uit de bocht. De sax van Clarence Clemons scheurt dwars door de muziek heen, met veel bite maar zonder onaangenaam scherp te klinken.

Niet alleen muziek werd beluisterd met de FS407's. Ook met films mochten de speakers tonen wat ze waard zijn. Recent is een Marantz SR5007 surroundreceiver aan mijn referentieset toegevoegd. Via de pre-outs is deze aangesloten op de HT ingang van mijn CA350 voorversterker. De SR5007 beschikt over Audyssey MultiEQ XT room correction. Hoewel niet zaligmakend is het zeker een welkome aanvulling bij het te lijf gaan van akoestische problemen. Dit blijkt wanneer ik de speakers beluister met mijn SR5007 als surroundprocessor na een kalibratie middels Audyssey. Nu klinken de speakers ook keurig in balans vanaf mijn gebruikelijke luisterpositie. De prijs die hiervoor betaald moet worden is het inleveren van een stukje transparantie en openheid ten opzichte van de vM versterker combinatie. Voor het bekijken van films is dit echter niet heel bezwaarlijk.

De Blu-ray uitgave van Top Gun beschikt over een meer dan uitstekende geluidskwaliteit. De openingsscene op de start- en landingsbaan van een vliegdekschip is geweldig om op luid volume te beluisteren. Ondersteund door de jaren tachtig muziek van Harold Faltemeyer met veel diep synthesizer laag en daarbovenop het geluid van de startende en landende vliegtuigen is dit een geduchte test voor een luidspreker. De Elac 407's geven geen krimp; sterker nog, ze weten enorm veel details te laten horen zonder te verzanden in een brei van geluid. Het basfundament is vol en stevig en in mijn ruimte voldoende om het ontbreken van een subwoofer niet als een gemis te ervaren.

Adele’s Live At The Royal Albert Hall is veruit mijn favoriete concert op Blu-ray. De overgang van haar bijna ordinaire stem met vet accent wanneer ze praat, naar haar prachtige emotionele zangstem blijft verbazingwekkend. De opname leunt gelukkig niet heel zwaar op de centerspeaker maar het geluid wordt mooi verdeeld over zowel de center als de frontluidsprekers. De FS407’s laten fraai de ruimtelijkheid in de opname horen en de diverse instrumenten klinken helder en uitgesproken van karakter. Het laag van bijvoorbeeld de basdrum is strak en stevig met veel doortekening.

Conclusie
Met de nieuwe FS-407 laat Elac zien, maar vooral horen, dat het merk in staat is een uitstekend klinkende speaker te bouwen voor een relatief betaalbare prijs. De afwerking is hoogstaand en overstijgt zeker die van diverse concurrenten. De luidsprekers hebben zeker een eigen karakter, iets wat te prijzen is - doorsnee producten zijn er immers al genoeg. De Elac FS-407 klinkt open, helder, zeer gedetailleerd en bijzonder ruimtelijk. De 5e generatie Jet tweeter gaat toch weer een stapje verder in prestaties, waardoor zelfs het laatste restje scherpte in de hoogweergave volledig verdwenen is. Het verdient aanbeveling de speakers zorgvuldig te matchen met de juiste elektronica en voldoende aandacht te besteden aan de plaatsing in de ruimte. Neemt u die moeite, dan zult u versteld staan van de muzikale kwaliteit die deze volbloed speaker kan leveren!

HiFi.nl plus- en minpunten
+ Schoon en open geluid
+ Prachtige afwerking
+ Eigen karakter

- Kritisch t.a.v. de plaatsing in de ruimte
- Weinig inspirerend uiterlijk

Aanvullende informatie:
Elac FS-407 1850, - euro per stuk

Importeur: Penhold B.V.
Poppenbouwing 56-58
4191 NZ  Geldermalsen
Tel: 0345-588080
Fax: 0345-588085