Naast het gebruiken van zoveel mogelijk verschillende apparatuur, gebruik je dan ook zoveel mogelijk verschillende muziek?
Absoluut! Zonder twijfel! Maar dat is altijd aan de gang. Qua versterkers wil je ook karakteristieke ontwerpfilosofieën uitproberen. Je wilt luisteren naar bepaalde methodologieën, zoals een voltage source, current source, een triode... Je wilt naar zaken luisteren die voorbeelden zijn van methodologiën van denken in versterkerontwerp en je wilt weten hoe de speaker een interactie aangaat hiermee. Maar dat is een vrij technische benadering. Wat muziek betreft: er zijn altijd dingen waar je al 20 jaar naar luistert en van haver tot gort kent. Die brengen je snel dichtbij de beleving. Maar als je slim bent, gebruik je van alles en nog wat en wel zoveel mogelijk verschillende masters als je kunt. Wat ik doe: ik luister naar analoge live uitzendingen vanaf de radio. Als je een live-feed krijgt, ook al is het FM radio, kan dat erg indrukwekekend klinken. Het is niet in stukjes gehakt, gedigitaliseerd: je luistert ernaar terwijl het gebeurt. Er zit een ‘real-time’ aspect aan. En als je naar muziek luistert via een directe ‘mike-feed’ door een systeem, wat we doen als we opnames maken, hoor je zeer spectaculaire dingen. En je zegt tot jezelf: “Wow, ik dacht dat de limiet dit of dat was...”.
Een kort verhaaltje: we deden een opname van een groot orkest en er was een pauze, dus alle muzikanten waren weg. Ik was alleen in de control room en het volume stond open. Ik draaide mijn hoofd en dacht dat er iemand de kamer inkwam, maar iemand liep op de stage! De geluiden kwamen door het monitor-systeem, maar hoe vaak gebeurt het dat je werkelijk...
Een “suspension of disbelief”?
Ja, maar het was geen “suspension of disbelief”, want ik was niet echt aan het luisteren. Het was niet bewust, ik had niet gepland het te horen, ik deed iets anders. Maar op dat moment dacht ik echt even dat er iemand met mij in de kamer was. Wat zijn dat voor dingen, die zo subtiel zijn dat ze het effect hebben dat je gaat reageren zonder je bewuste te gebruiken? Hoe vaak gebeurt dat? Zelden met opgenomen muziek.
Is het überhaupt wel mogelijk om met hifi de werkelijkheid te benaderen?
Ik denk dat de limitatie minder zit in het hifi-systeem dan je zou denken. De limiet zit vooral in het opslagmedium en in het idee van iets opslaan. Mijn punt is dat er in real-time met microfoons aangesloten op een normaal hifi-systeem er heel extreme dingen kunnen gebeuren. Dat niveau hebben we echter nog niet gehaald met opslagmedia.
NOG niet? Zal er wel zo’n medium komen? Hoe gaan we nu verder nu DVD-Audio en SACD op sterven na dood zijn en de meesten tevreden zijn met MP3?
Dat is een politieke vraag. De ‘grote jongens’ controleren wat de ‘kleine jongens’ doen. De marktplaats voor ideeën was open 10-15 jaar geleden. Al de briljante mensen die veranderingen maakten en CD-technologie... De chips waren beschikbaar, alles was open voor hen, ze konden verbeteren wat de ‘grote jongens’ maakten. Die deuren zijn dicht of aan het sluiten. Dus de mogelijkheid om te innoveren (en innovatie komt altijd van de ‘kleine jongens’ en individuen, die geloven in hun ideeën), wordt onmogelijk gemaakt voor de ‘grote jongens’. Als je MP3 kunt verkopen, waarom zou je dan moeite doen een kleine groep te plezieren met hoge kwaliteit?
Maar iedereen wil toch de kwaliteit van een live feed, die je kan laten SCHRIKKEN door zijn echtheid?
Precies! Dat is exact correct! Je laten SCHRIKKEN door de echtheid! Maar als je mensen kunt laten slapen door kleine hoofdtelefoontjes in hun oren te stoppen en zo hun eigen persoonlijk universum te creëren: heeft dat nou wel of niet iets met muziek te maken? Ik weet het niet, maar ik kan in ieder geval zo niet naar muziek luisteren. Het is een ander doel. Neem de orkestuitvoering in het Concertgebouw van afgelopen avond: Harry [van Dalen] zegt: “Wij zijn de jongste mensen hier en we zijn niet eens jong meer.” Dat is een vreselijk ding, het is een Nationale Trots die jullie hebben! Het zou niet alleen beschikbaar, maar begeerlijk moeten zijn voor iedereen. Ik weet het niet, het wordt een politieke en sociologische vraag. We zullen wel zien wat de toekomst ons brengt...
Mr. Patel, ik wil u graag bedanken voor dit interview, ook namens de hifi.nl lezers.
Het was een genoegen om te doen.
