Mede door het fabrieksbezoek aan Maidstone waar we alle actuele Reference en Blade modellen uitgebreid konden beluisteren en verschillende andere bijgewoonde demo’s, heb ik vooraf dus al een goede indruk van de weergave die ik bij de Reference 3 kan verwachten. Maar voor het allemaal zover is, blijkt het eerst nog even flink zwoegen om deze bijzonder zware weergevers de trap naar mijn ondergrondse luisterruimte af te tillen en ze vervolgens op de juiste plaats te manoeuvreren. Naast de hier op dat moment aanwezige versterkers (Van den Hul The Emerald met Excalibur, Kharma P150 met MP150, Primare Pre60 met A60, Artephonos Ensemble Signature en natuurlijk mijn referentie Unison Research Performance), is GP Acoustics verder zo vriendelijk om ook de recent uitgebrachte Hegel H160 geïntegreerde versterker als extra aansturing mee te sturen. Bronnen zijn een Aurender X100S Music Server, Mass Fidelity Relay Bluetooth DAC en natuurlijk de bekende North Star Design 192 MK II CD transport met Extremo DAC. Kabels zijn een cocktail van merken als Kemp Elektroniks, Essential Audio Tools, Shunyata, MIT, Siltech, Nirvana en Audioquest. Als vergelijkende luidsprekers staan tenslotte de Sonus Faber Olympica II, Magico S1, Master Contemporary C, Kharma S7 en Marten Design Miles 5 en Getz 2 klaar. Al meteen bij de eerste klanken blijken deze KEF Reference 3 modellen, over een geheel eigen en nogal afwijkende klanksignatuur te beschikken. Terwijl de meerderheid van de aanwezige luidsprekermodellen naast een aantal andere eigenschappen, de nadruk op transparantie, resolutie en detailweergave legt, heeft de Reference 3 verhoudingsgewijs bijna een ingetogen en vooral opvallend mild en homogeen karakter. Naast een rustig en egaal presterend hoog, is ook het middengebied mooi neutraal, goed in verhouding en afhankelijk van de gebruikte versterker zelfs behoorlijk expressief. Het middenlaag en laag sluiten hier op zich uitstekend op aan, maar zijn wel op een aangename manier, wat rijker van timbre en vulling. Zoals gebruikelijk bij het Uni-Q puntbronprincipe, is ook hier het stereobeeld weer bijzonder stabiel en staan instrumenten ongeacht het volumeniveau, rotsvast in een wederom natuurlijk stereobeeld geplaatst. Hoe goed en degelijk het totale concept in elkaar steekt, is heel goed te horen wanneer de Hegel H160 met Donald Fagen’s Morph The Cat (Reprise 49976-2) het spits afbijt. Op dit op typische Fagen wijze, zeer strak en clean geproduceerde album, zijn vele muzikale pareltjes te vinden.



Nummers die naast een vaak heerlijk loom achter de beat liggende boodschap, analytisch en detailrijk afgestemde weergevers vaak echter helemaal niet zo prettig vinden. Samen met een noodzakelijk goede timing en match met de versterker, hoor ik namelijk ook regelmatig systeemsamenstellingen die zich totaal verslikken in deze muziek. Het geluid kan dan kaal, ijzig en verstopt klinken tot soms zelfs een slechte verstaanbaarheid van Fagan’s teksten aan toe! Niet bij deze Reference 3 die samen met de Hegel zowel de klankbalans correct en natuurlijk weergeeft, maar ook de plaatsing en positionering van instrumenten en stem in het stereobeeld, geloofwaardig neergezet. Toch is het vooral de muzikale boodschap die meer dan uitstekend voor het voetlicht wordt gebracht. Volkomen anders is Clark Terry’s - Big Band Basie (Reference Recordings RR-63 CD). Een big band productie geheel in lijn met de andere fameuze professor Keith O. Johnson opnamen. Dus krachtige dynamische contrasten, duidelijke instrumentale lijnen, natuurlijke klankkleuren en een prachtig holografisch uitgelichte zaalpresentatie. Of het nu het rustig opbouwende en vervolgens prachtig exploderende Shiny Stockings is of het trage en heerlijk klankkleurrijke Li’l Darlin. De Reference 3 draait er zijn hand niet voor om en laat de muziek pulseren en exploderen alsof je er bijna zelf bij bent. Ook de kwaliteiten van de andere aanwezige versterkers weet deze KEF’s treffend en accuraat weer te geven, waarbij wel zoals altijd de match met de ene versterker beter uitvalt dan met de ander. Wanneer u als bijpassende versterker kiest voor een stabiel ontwerp met voldoende verfijning, een goede controle in het laag, mooi expressief qua presentatie en met voldoende oog voor detail en openheid in de rest van het spectrum, kunt u bijna niets verkeerd doen. De Hegel H160 is hier een mooi voorbeeld van, maar ook de nieuwe ontwerpen van bijvoorbeeld Arcam, Gamut of de Primare, doet het meer dan uitstekend. De ruimtelijke vrijheid en ultieme dynamische kracht van de Master luidsprekers of het ultieme realisme van de dubbel zo dure Magico S1 en Kharma S7, worden overigens niet helemaal gehaald. Maar wederom is het de muzikale boodschap zelf, in samenwerking met de prachtige focussering en de lage totaalversmering die overtuigen. Samen met topkwaliteit afwerking en materiaalgebruik, haal je met zo’n paar Reference 3 luidsprekers een paar topklasse weergevers in huis.



Conclusie
Een buitengewoon fraai vormgegeven, zeer degelijke en vooral erg goed geproduceerde luidspreker. Bovendien een product wat zowel qua techniek als weergave, behoorlijk afwijkend is van het gros van de luidsprekers in dit prijssegment. Ik vind dat zelf een uitermate goede en lovenswaardige zaak, want zo valt er eindelijk weer eens echt wat anders te kiezen! In geval van deze Reference 3 gaat het daarbij om een breed scala aan positieve eigenschappen. Van werkelijk topklasse materiaalgebruik en stijlvolle vormgeving in meerdere mooie kleurvarianten verkrijgbaar, tot een hele homogene en egale weergave met een lichte neiging tot warmte in het lage middengebied. Een echt analytische ‘detailvreter’ is deze 3 niet, wat echter zeker niet wil zeggen dat er niet voldoende muzikale informatie zou worden weergegeven! Integendeel zelfs, want ondanks de ontspannen presentatie gaat er geen wezenlijk detail verloren. Door de ontspannen en homogene speelwijze, gaat de aandacht vooral naar de muziek en melodielijnen en minder naar het analyseren van de muziek zelf. Voor wie hier wel waarde aan hecht, kan met de versterker en bronkeuze nog veel worden gespeeld. De prijs is voor het gebodene zelfs laag te noemen. Zeker als daarbij de grote hoeveelheid aan kwaliteitsmaterialen en de opmerkelijk hoge afwerkingsstandaard in ogenschouw neemt. Een luidspreker om werkelijk trots op te zijn!