Na een reeks bejubelde open hoofdtelefoons gericht op audiofielen, met de Utopia als absoluut topmodel, bracht Focal zijn luidsprekermagie naar de gesloten Elegia. Wie echter een high-end Utopia-ervaring zocht in een gesloten vorm, moest wachten op de Stellia. Het is meteen de riantste en meest luxueuze koptelefoon die Focal ooit bouwde.
Focal Stellia
Met de Stellia lanceert Focal een tweede audiofiele gesloten hoofdtelefoon die helemaal over de oren past. Daarvoor verschenen er andere gesloten modellen, zoals de Listen en Listen Wireless, maar die zijn meer gericht op mensen die mobiel luisteren via hun smartphone. Dit topmodel - tezamen met de toegankelijkere Elegia - mikt resoluut op muziekliefhebbers die thuis of op kantoor in een zeer hoge kwaliteit willen luisteren. Pendelen met een 3.000-euro kostende hoofdtelefoon, dat doe je nu eenmaal niet (of het moet in eerste klasse zijn op een transcontinentale vlucht). Daar is de Stellia niet voor gemaakt – al kan het technisch wel. De kostbare beryllium-drivers zijn niet moeilijk aan te sturen.
Focal is een Frans merk dat bij zijn premiumproducten heel sterk inzet op luxematerialen en een onderscheidend design. Een (dure) Focal heeft een eigen smoel. En dat gaat zeker en vast ook op voor de Stellia, een van de opvallendste hoofdtelefoons die we ooit hebben getest. Zijn prijskaartje en apart design maken het Focal-vlaggenschip een bijzondere verschijning in een segment waar betrekkelijk veel concurrentie bestaat. Maar: de Stellia is gesloten, en de meeste rivalen bezitten een open design. Het lijstje van high-end gesloten hoofdtelefoons is veel kleiner, en omvat rivalen zoals de Final D8000, Meze Empyrean, Sennheiser HD 820 en Sony MDR-Z1R. Daar zitten behoorlijk wat straffe producten bij.
Cognac, iemand?
Het merkwaardige aan het design van de Stellia? Het is helemaal herkenbaar als een Focal-hoofdtelefoon én tegelijkertijd bezit toch zijn heel eigen karakter. Leggen we de Stellia naast de Elegia en de Elear (beide zijn deel van onze vaste aangekochte testcollectie), dan zie je meteen de familiegelijkenissen. De gebogen metalen Y-beugel die de driverbehuizingen op twee scharnierpunten vastgrijpt, de dikke gewatteerde metalen hoofdband en de fraai afgewerkte metalen cups zijn alweer van de partij. Ook kenmerkend: het midden van elke driverbehuizing is versierd met een groot, sierlijk Focal-logo, aangebracht op een metalen schijf die met drie schroeven is bevestigd.
Maar er zijn ook opvallende gelijkenissen – en dan hebben we in de eerste plaats over de opmerkelijke kleurkeuze die Focal maakte. In tegenstelling tot de andere twee Focals is dit model niet zwart, noch het wit van de Focal Clear. Neen, dit ding is bruin, in hoofdletters geschreven. Toen de Stellia gelanceerd werd, waren de cognacbruine tint van de koptelefoon en de mokkabruine oorkussens dan ook meteen het onderwerp van discussie. Er circuleerde op Reddit zelfs een geinige fake Focal-advertentie die verwees naar de grote Amerikaanse sleeën uit de jaren zeventig, die steevast een interieur van lichtbruin leder meekregen. Het was nu eenmaal een decennium vol bedenkelijke stijlkeuzes.
We keken er eerst ook wat afkeurend naar, maar toen de Stellia in onze testruimte opdook bleek de kleurenkeuze toch geslaagder dan aanvankelijk gedacht. Wat foto’s namelijk niet goed tonen, is dat de beugel en driverbehuizingen van de Stellia niet bruin maar wel een fraaie metallic bronskleur bezitten. Knap zijn ook de cirkels die rond het centrale Focal-logo zijn aangebracht en die naar de rand toe groter worden. Je kijkt daardoor op een lederen onderlaag, wat het seventies-gevoel nog meer vergroot. Het blijft een love-it-or-hate-it-propositie, maar vorm je mening wel op basis van het echte product, niet op basis van beelden.
De audiofiele hoofdtelefoons van Focal zijn altijd goed gebouwd, de Stellia doet zeker niet onder voor zijn broers. Het geheel is heel stevig, en produceert geen gekraak als je de Stellia verwringt. De beugelconstructie is flexibel maar toch duurzaam. Het lijkt ons een constructie die jarenlang meegaat. Als we kijken naar de Elear die we de voorbije jaar of twee intens hebben gebruikt, dan zien we weinig sporen van slijtage.
Wat niet meteen opvalt bij de Stellia is dat het stijve metaal van de beugel veel bewegingsvrijheid biedt; er is niet enkel beweging aan de scharnieren mogelijk, maar je kunt de behuizingen ook deels verdraaien ten opzichte van de hoofdband. Het lukt hierdoor heel goed om de oorkussens te laten passen op je hoofd. Dat is natuurlijk belangrijk, want je koopt mogelijk net een gesloten koptelefoon omdat je in een luidruchtige omgeving wil luisteren. Het goed aansluiten van de oorkussens is dan cruciaal om omgevingsgeluid buiten te houden.
De oorkussens zijn uit leder en passen goed aan, zonder dat er sprake is van veel druk op de oorschelpen. Toch ervaar je wel wat oorbroei, een onvermijdelijk gevolg van de keuze voor dit natuurlijk materiaal. In een zomerse hittegolf een beetje lastig, maar met de temperaturen van de afgelopen weken is elke over-ears onaangenaam om te dragen. Minder bekend is dat het materiaal waaruit oorkussens gemaakt zijn een invloed op de klank hebben; de Stellia-kussens vervangen door de stoffen versies van de andere Focal-hoofdtelefoons zou het karakter van de Stellia dus beïnvloeden.
Met twee kabels
De Stellia wordt geleverd in een immense doos overtrokken met bruin leder. In de doos vind je verschillende zaken, waaronder een opbergdoosje dat sterk lijkt op de gebogen case van de Elegia. Dat is op zich niet slecht, want het is een mooie case die de koptelefoon goed beschermd en toch nog praktisch is om mee op reis te nemen. Door de uitsparingen binnenin is er geen kans op krassen. Het gevoel dat je iets kostbaar hebt aangeschaft wordt versterkt door het fijne lederen etui waarin de documentatie van de Stellia verstopt zit.
Toegegeven, de case zelf is wat sober vergeleken met wat sommige concurrenten bieden. Met name de Empyrean overtroeft iedereen door te arriveren in een metalen attachekoffertje. Maar de Focal-draagcase is wel net wat handiger.
In de case passen de twee meegeleverde bruine kabels: een korter ongebalanceerd snoer die eindigt in een 3,5 mm jack en een langere met een XLR4-stekker die je kunt aansluiten op een hoofdtelefoonversterker met gebalanceerde uitgang. Een schouderklopje voor Focal dat ze beiden meeleveren, want dat vinden we toch een must op dit prijspunt. Overigens heeft de Stellia gewone 3,5-mm aansluitingen op de driverbehuizingen, niet de Lemo-connectors van de Utopia. Dat maakt het opsporen van een after-marketkabel weer wat eenvoudiger.
Beryllium
De Stellia is Focals gesloten topmodel en dat kan maar één ding betekenen: een dynamische driver van beryllium. Het is een kostbaar materiaal – vele malen duurder dan goud, laten we ons vertellen – dat het Franse merk graag toepast in zijn duurdere luidsprekers. En ook in zijn high-end hoofdtelefoons. Bij de Stellia gaat het om een driver met een dome die volledig uit beryllium bestaat, met een M-vorm die het uitstraalgebied vergroot. De reden waarom Focal consequent voor beryllium kiest, is dat dit materiaal licht maar toch stevig is. Dat laat toe om drivers te bouwen die snel reageren op veranderingen en niet gauw last hebben van tot vervorming leidende break-up.
Koptelefoons uit de hoogste klasse waren in het verleden gegarandeerd lastig om aan te sturen. De Stellia is echter helemaal ‘modern’, en heeft een impedantie van 35 Ohm. Dat is een relatief lage waarde, waardoor je hem in theorie direct kunt aansturen vanaf een hoofdtelefoon. We zouden je echter aanraden om toch te investeren in een aparte DAC/hoofdtelefoon-versterker, want je zal bij een hoofdtelefoonuitgang van een smartphone snel struikelen over ruis en harde klanken. De lage impedantie is trouwens ook handig als je met een mobiele, compactere DAC wil werken, zoals een Audioquest DragonFly, en is geen hinderpaal als je verkiest met een desktop-toestel te werken.
Op dat vlak is het interessant om weten dat Focal recent een eigen hoofdtelefoonversterker lanceerde, de Arche, die samen met Micromega ontwikkeld werd en met geluidsmodi die zijn aangepast aan specifieke Focal-hoofdtelefoons zoals de Stellia. De Arche arriveerde echter te laat in onze testruimte om in deze test te betrekken, maar de combinatie Stellia en Arche zullen we binnenkort in een follow-upartikel behandelen. Voor onze langere test gebruikten we de Chord Electronics Hugo 2, Mytek Brooklyn Bridge en (op reis) de iFi Audio xDSD. Die drie toestellen matchen mooi met de Focal, de Auris Audio Euterpe-buizenversterker die we er even bijhaalden vonden we een minder leuke combinatie.
Gesloten versus open
Voor de Stellia kies je omdat je écht een gesloten hoofdtelefoon wil. Als je in dit prijssegment shopt, weet je misschien al wat de pro’s en contra’s zijn bij dit design. Even samengevat: een gesloten design betekent dat de drivers aan de achterkant in een gesloten behuizing zitten. Bij een open behuizing is de achterkant met openingen of een grille (zoals bij de Elear) geventileerd, waardoor de geluidsgolven die uit de achterkant van de driver vertrekken de kamer in kunnen. Dat merk je meteen, want als je langs iemand loopt met een open hoofdtelefoon hoor je de muziek. Dat lijkt een enorm nadeel, vooral omdat omgevingsgeluid ook hoorbaar blijft voor de hoofdtelefoondrager. Open designs hebben echter grote akoestische voordelen, waardoor ze detail en het hoog natuurlijk weergeven.
Gesloten koptelefoons worden door sommige audiofielen gezien als designs met ernstige tekortkomingen. Een gesloten koptelefoon raakt zijn energie moeilijker kwijt, waardoor resonantie een probleem kan zijn en net dat hoog verloren loopt in een te dominant laag. Die 'dikkere' bassen zijn voor sommigen een pluspunt, voor anderen een nadeel. Een (betere) gesloten hoofdtelefoon heeft echter een goede demping, waardoor de driver weinig natrilt en dus strakker kan klinken. Je hoort het: er zijn plus- en minpunten aan het verhaal. De voornaamste reden waarom mensen kiezen voor een gesloten hoofdtelefoon lijkt echter vooral met de omgeving te maken: je wilt naar je muziek luisteren zonder anderen te storen of hen te horen.
Er zijn dus voor- en nadelen aan de keuze ‘gesloten’ of ‘open’, en de keuze voor het ene of het andere wordt vaak ingegeven door praktische overwegingen. Het heeft dus niet veel zin om de Stellia grondig te vergelijken met een open model, al mag je zeker zijn dat er heel wat verschil bestaat. Even schakelen tussen de Focal Elear en de Stellia bij het beluisteren van een orkestraal werk (zoals ‘Symphony n°9 in D minor, op. 125.1: 1. Allegro ma non troppo, un poco maestoso’ onder leiding van Von Karajan) maakt dat meteen duidelijk: de Elear zet je neer in de grote concertzaal van de Berliner Philharmoniker, de Stellia maakt de totale soundstage kleiner – maar klinkt wel dynamischer.
Typisch Focal
Naar een album zoals ‘The Twelve’, een soundtrack van Federico Albanese dat hoort de gelijknamige documentaire (cd-kwaliteit ALAC), luisteren we meestal het liefst met een open hoofdtelefoon. De lange sustain van de pianoklanken in de titeltrack en de ruimtelijkheid komt vaak beter over bij zo’n model. Toch weet de Stellia dit werk via de Mytek behoorlijk goed weer te geven. Wat meteen opvalt is dat de klank niet ‘compact’ overkomt en zich niet uitsluitend dichtbij je hoofd afspeelt. De Stellia presenteert voor een gesloten hoofdtelefoon net ruim en open. Schakelen we de crossfeed-functie in Roon in, dan klinkt het verrassend natuurlijk en met voldoende sprankel om je aandacht te trekken. We springen even naar de Elegia; dat is meteen wat donkerder en ontdaan van fijn hoogdetail.
We luisteren ook naar de indrukwekkende ‘The Book of Traps and Lessons’ van Kate Tempest. Niet meteen de uitdagendste opname dat er bestaat, dat klopt, maar wel heel pakkend op de Stellia – het voelt nog meer aan als een intimistisch boek dan een muziekwerk. De stemintensiteit van de Britse dichteres wordt prachtig overgebracht, waarbij opvalt hoe het dicht-op-de-huid-gevoel gecreëerd door haar woordenstroom niet verdwijnt zodra er spaarzaam muziek wordt toegevoegd.
De Stellia lijkt ook heel goed gedempt en resonantievrij, waardoor de vitaliteit en ritmegevoel van Daft Punks ‘909 Revolution’ perfect wordt overgebracht. Dit is net een track die op een open topper als de Utopia of de HD 800 zijn bonkende onderlaag zou verliezen en waar de hi-hat net te scherp zou kunnen zijn, de Stellia maakt het veel genietbaarder. De hi-hat in dit nummer klinkt wel zoals je zou verwachten van een Focal-topmodel: iets meer present. Niet hinderlijk en iets te scherp (zoals de Utopia naar ons gevoel soms wel kan zijn), maar zeker merkbaar. Deze tuning is veel minder afgerold in hoog dan de Elegia en geeft de Stellia een groter gevoel van inzicht, ook vergeleken met de Empyrean die we een tijdje terug hebben getest.
Conclusie
De Stellia verdient de naam ‘vlaggenschip’. Zonder twijfel is dit een geslaagd gesloten topmodel van Focal, met een tuning die het midden houdt tussen toegankelijk en audiofiel. Het biedt veel inzicht, maar niet ten koste van betrokkenheid. Meer zelfs, het zoekt die betrokkenheid van de luisteraar ook echt. De Stellia wil echt dat je luistert naar je muziek – en in ruil krijg je een meeslepende luisterervaring cadeau. Casual luisteren kan natuurlijk, maar er zijn meer ontspannen hoofdtelefoons die daar beter in zijn. De Denon AH-D9200 bijvoorbeeld.
Hoe zit het met de vergelijking met de Elegia? We vinden de sprong van de Elegia naar de Stellia significant en zeer de moeite waard, iets dat we minder hadden bij de stap van de uitstekende Clear naar de Utopia. De Stellia ervaren we meteen als een leukere hoofdtelefoon die ons betrekt bij muziek en een interessant midden en hoog laat horen. Maakt dat de Elegia slecht? Neen, het is gewoon zo dat de Stellia een zeer goede koptelefoon is en toonaangevend in het segment. Het heeft immens veel karakter, zowel qua styling als qua klank.
Als je op zoek bent naar een ultieme gesloten hoofdtelefoon, zouden we aanraden dat je de Stellia meeneemt in een vergelijking met de Meze Empyrean en Final D8000. De kans is groot dat het een van de drie wordt.
Focal Stellia
2.999 euro | www.focal.com
Beoordeling 4,5 op 5
