Nagra zet de laatste jaren onder andere in op de Classic Line. Die komt zonder losse voedingen en in een handiger langwerpig formaat voor de behuizing. De Classic Amp wordt sinds kort vergezeld van een dac en een voorversterker. De hele set is al geruime tijd aanwezig in de luisterruimte en heeft veel verschillende systemen aangestuurd. Onderstaande review geeft antwoord op de vraag naar het prestatieniveau van deze Nagra-set.
Uit Music Emotion, januari 2018
Nagra voorzag voor deze review in de haast volledige Classic Line. De Classic Amp is al eerder besproken in Music Emotion. Werkte toen onder andere samen met een Nagra tube pre-amp. Verder zijn aanwezig de Classic Pre Amp en de Classic Dac. Ook leverde Nagra een aantal VFS-plateaus voor onder de diverse componenten en de Nagra MPS power supply om de dac en de pre-amp van accustroom te kunnen voorzien.
Nagra Classic
De Classic Dac is in grote mate identiek aan de eerder in Music Emotion beschreven HD DAC. Met betrekking tot functionaliteit missen de volumeregeling en de hoofdtelefoon-uitgang. Het enige technische verschil zit in het analoge uitgangsboard. Nagra zet met de Classic Line een betaalbaarder alternatief in de markt. De tube-uitgangsstage van de HD DAC is hier vervangen door een solid state board met een discrete klasse-A architectuur. Per kanaal zijn er 9 matched transistoren en het board heeft een signaal-ruisverhouding van 145 dB.
Nagra Classic Dac
De Nagra Classic Dac gebruikt intern DSD. In principe het DSD 2x formaat. Zoals bekend gebruikt Nagra de dac van AKDesign. AK brengt een leuke development kit op de markt. Op basis daarvan kunt u ook uw eigen dac bouwen. Vanwege de hoge sampling frequency van de dac (5.6 MHz bij 72 bit interne processing) zijn er geen steile filters nodig aan de ingang van het analoge gedeelte. Er is, aldus Nagra, geen aantasting van de transiënts en harmonics. DSD was natuurlijk altijd gekoppeld aan het sacd-format. In deze wereld van streaming en downloading krijgt het opeens een nieuwe betekenis. DSD is niets anders dan Delta-Sigma modulatie, zoals door Philips bedacht in de zeventiger jaren. In de tachtiger jaren werd DSD gebruikt als tussenformaat in de toenmalige adc’s en dac’s. Het analoge signaal werd altijd omgezet in DSD en daarna in pcm.
In de dac werd het pcm signaal weer omgezet via het digitale interpolatie filter en de delta sigma modulator in DSD en vervolgens naar analoog. Het lag dus voor de hand om die hele omzetting (interstage) naar pcm te verwijderen. De algoritmes voor die omzettingen veroorzaken namelijk veel vervorming. DSD klinkt dan ook theoretisch al beter door het ontbreken van die algoritmen. DSD wordt sindsdien gebruikt als het archief-formaat voor digitaal. Het enige probleem was de beperkte dynamiekomvang binnen het audiobereik, maar dat is opgelost met noise shaping.
Natuurlijker
Er zijn een aantal redenen waarom DSD beter klinkt dan pcm. Wetenschappelijk onderzoek toonde aan dat wij wel degelijk hogere frequenties waar kunnen nemen dan 20 kHz, maar niet altijd via de bekende sensoren (lees: zintuigen - Journal of Neurophysiology, year 2000 en AIST Institute Osaka). Een probleem met redbook cd en pcm is dat er een soort discontinuïteit zit in de overdracht van het signaal. Die is voor ons dus waarneembaar. Er wordt bijvoorbeeld gebruik gemaakt van steile filters. Analoge systemen hebben dat niet. Die lopen volledig lineair door. De natuurkundigen onder de lezers moeten zich maar eens verdiepen in het Gibbs phenomenon.
44.1/16bit pcm kent een brickwall filter net boven de 20 kHz. De eerste Philips cd-spelers waren 14 bit met 4 keer oversampling. Die klonken erg goed in vergelijking met veel latere16 bit systemen die op de markt verschenen. Door de oversampling waren de filters namelijk veel minder steil. 24 bit/96 kHz audio heeft een filter nodig boven de 48 kHz. Dat heeft nog steeds een negatieve invloed op de geluidskwaliteit. Maar, de frequency-range van een DSD-systeem heeft niet zulke steile discontinuïteiten, omdat de steilheid van de filters veel minder is. Er is een lineaire transferfunctie. Een belangrijke reden, aldus Andreas Koch, waarom DSD natuurlijker klinkt. Koch was betrokken bij de ontwikkeling van DSD (voor Sony) vanaf het eerste moment en bouwt de converter voor Nagra. Het is aangetoond dat het geluid van DSD door het ontbreken van erg steile filters als natuurlijker wordt ervaren.
Keuze voor DSD
Vanwege de inherente geluidsmatige voordelen van DSD, past Nagra deze techniek toe in de converter. De Classic Dac kan signaal ontvangen via S/PDIF (RCA en BNC), AES-EBU, TOSlink, I2S Nagra digital en via USB. Analoog is beschikbaar via RCA en XLR. Deze dac leest PCM t/m 384 kHz/24 bits en DSD 2x. Nagra is het aan haar historie verplicht om apparaten te voorzien van de beroemde Modulometer. In geval van deze dac toont de meter het digitale ingangsniveau. De Classic Dac staat net zoals de voorversterker en de MPS power supply op de Nagra VFS plateaus. Die bestaan in de basis uit twee onderling beweegbare aluminium platen met een dempingssysteem daartussen. Ze kunnen dus de functie van audioracks en andere technieken om de overdracht van trillingen te verminderen overnemen. Zo’n Nagra-set kan dan ook op een dressoir of boekenplank geplaatst worden, zonder nadelige invloeden van resonanties en trillingen.
Nagra Classic Pre Amp
De Nagra Classic Pre Amp is een buizenvoorversterker en een doorontwikkeling van de bekende Jazz. Net zoals de Classic Dac is er gebouwd in de nieuwe behuizing, die een oriëntatie in de lengte heeft. De extra beschikbare ruimte wordt gebruikt voor verbeteringen aan de voeding en dan met name de filtering. De Dac en de Pre Amp hebben nu een directe 240 Volt voedingsaansluiting. Net zoals de Classic Dac, kan de Pre Amp eventueel gevoed worden door de externe MPS. De Pre Amp heeft rca en xlr in- en uitgangen. De xlr’s voeren standaard een asymmetrisch signaal. Nagra kan de units achteraf eventueel voorzien van in- en uitgangstransformatoren.
Praktisch gesproken maakt het dus niets uit of de Nagra componenten aangesloten worden via de rca’s of de xlr’s, zolang die trafo’s niet aan boord zijn. Je hebt in beide gevallen een simpele asymmetrische aansluiting. De Pre Amp beschikt over een hoofdtelefooncircuit, identiek aan het printje in de HD DAC. De Modulometer geeft hier het uitgangsniveau van de versterker aan. Dat is, middels een switch op het front, nog aan te passen en erg handig. Bij een te hoog uitgangsniveau van een voorversterker, wordt een eindversterker vaak al enorm uitgestuurd als de volumeregeling op de voorversterker slechts twee streepjes openstaat.
Dat geeft dan een heel nerveus en kort regelbereik, met het bijkomende issue dat een eindversterker snel overstuurd kan raken. Voor Nagra geldt, na de reorganisatie, dat het bedrijf wat sterker op de marktvraag is georiënteerd. De nieuwe afmetingen van de behuizingen en de plaatsing van in- en uitgangen op uitsluitend het achterpaneel zijn daar een indicatie voor. Nagra’s hadden in het verleden vaak in- en uitgangen op de zijpanelen, zoals de meeste vroegere recorders.
Luisteren
Ongeacht de prijs kan vrijwel elk audio-systeem, waarbij de match klopt, een magisch prestatieniveau bereiken. Waar alles méér is dan de som der delen en waarbij je simpelweg flabbergasted raakt van het gepresenteerde geluid. Experimenterend met de opstelling van de luidsprekers in een ruimte, kunnen enkele millimeters het verschil maken tussen ‘aardig geluid’ of ‘wow, wat gebeurt hier’? Probeer het maar. Er is altijd een positie waar alles opeens helemaal op z’n plaats valt en klopt. Ook nu is weer een poging gedaan om de zaken te optimaliseren. Zoals altijd volgt er simpelweg een zo nauwkeurig mogelijke beschrijving over hoe de betreffende audio-componenten klinken. Het dient als allereerste aanbeveling of u verder wilt gaan luisteren of al meteen afhaakt. Of u het gepresenteerde geluid uiteindelijk mooi vindt, bepaalt u zelf. Theoretisch is het mogelijk dat u een geluidsbeeld mooi vindt waar, in het kader van realistische weergave, niets van klopt. In dat geval heeft u nog een groeipad voor de boeg en dat is natuurlijk een zegen voor de hardwerkende audio-dealers.
De Nagra-set beschikt over een kostbare converter. Hoewel er momenteel enkele verrassend betaalbare en goede converters op de markt zijn, komt de prijsklasse boven de 7000 euro best met hoorbaar betere prestaties. Samen met de nieuwe Nagra dac presenteert de set een subtiel en fraai gedetailleerd geluidsbeeld. Het is open, transparant en de plaatsing is erg goed. Het systeem kan microdynamisch verfijnd opereren en de luisteraar scheert regelmatig door muzikale gebeurtenissen die zich vlakbij de ruisvloer bevinden. Die diepte is bijvoorbeeld waarneembaar tijdens het uitsterven van klanken. Ook de weergave van de ruimte is bijzonder. Als het systeem goed opgesteld staat, daalt er zo’n fraaie akoestische bel over de luisteraar heen, hoewel die met analoge bronnen vaak nog duidelijker is. Je wordt als het ware opgenomen in de akoestiek waar de opname werd gemaakt. Dat is elke keer een fascinerende belevenis. Tonaal gesproken is de eindversterker erg fraai. In termen van ‘dense tone color’ gaat de eindversterker een streepje verder dan de voorversterker en de converter. De laatste twee vertalen de klank en de kleur binnen de opname absoluut richting de eindversterker, maar beschikken zelf over een wat neutraler klankbeeld. De Classic Amp heeft dus, vanwege het klasse-A karakter, een andere tonaliteit dan de dac en voorversterker.
De kracht van de voorversterker en de dac ligt bij de fraaie en neutrale weergave van het hoog en het middengebied. Macrodynamisch kan de set ook behoorlijk meekomen, maar hier is natuurlijk een relatie met het relatief bescheiden uitgangsvermogen van de eindversterker. Wie geen laag-rendement luidsprekers inzet van grotere afmetingen, zal niet in de problemen komen. De set is uit te breiden met de MPS. In situaties waarbij het lichtnet erg vervuild is, is er dan accu-stroom beschikbaar.
Nagra Classic Line: Conclusie
Nagra zet met de Classic Line een iets betaalbaarder serie componenten in de markt. Belangrijke veranderingen zijn dat deze Nagra componenten over een geavanceerdere voeding beschikken dan een aantal modellen uit vorige productranges en dat er voor nieuwe behuizingen is gekozen, die in de lengterichting zijn gebouwd en alle in- en uitgangen dus aan de achterkant hebben. Aangesloten op luidsprekers die passen bij deze Nagra set komen de naar voren springende eigenschappen, zoals de microdynamiek, de sublieme stage-weergave, de fraaie detaillering en het vermogen om heel subtiel te kunnen manoeuvreren, volledig naar voren.
Ook de fraaie weergave van het middengebied en het hoog verdienen een melding. De klasse-A eindversterker voegt enige tonale diepte (lees dit niet als kleuring) toe aan het signaal. De dac en de voorversterker zijn betrekkelijk neutraal. Naast de voortreffelijke geluidskwaliteit krijgt u ook de Zwitserse bouwkwaliteit van deze nieuwe Nagra apparatuur.
Nagra Classic Line
Classic Amp € 15.250,-
Classic Pre Amp € 15.950,-
Classic Dac € 12.950,-
Symphony Audio Import
E-mail: info@symphonyaudioimport.com
www.symphonyaudioimport.com
