De Acoustic Transducer Company heeft de liefhebbers van het merk wakker geschud met de komst van een actieve SCM20 monitor, die tot nu toe alleen in de professionele versie als actieve weergever te verkrijgen was of in blauw als limited edition. De huiskamerversie bestaat al wel langer in passieve vorm. Pro en hifi verschillen alleen in kast, in afwerking en in prijs. Spetter lak tegenover fineer of een chique verflaag. Voor de huiskamer is de vorm van de voorkant iets anders want op de hifi-versie past een frontdoekje, waarvan ATC altijd aanraadt dat te plaatsen.
Een SCM20 is eigenlijk een professionele monitor die in elke studio zou passen voor near- en midfield afluisteren van masters, maar in een chiquer jasje gestoken ook in huiskamers een plekje kan vinden. Getuige het feit dat een paartje SCM20PSL in rosewood fineer al een paar jaar mijn vaste luidspreker is voor luisteplezier en recensiewerk. Dus als er iémand benieuwd is naar de prestaties van het actieve model, dan ben ik dat wel.
ATC SCM20ASL
Als je de afkorting ontleedt staat er eigenlijk Studio Compact Monitor 20 Active Super Lineair. Het getal 20 duidt op de inhoud van de behuizing en Super Lineair slaat op de spreekspoel van de woofer die zich voorbeeldig lineair gedraagt als hij wordt aangestuurd in een krachtig magnetisch veld. De SCM20 is het kleinste vlaggenschip binnen de ATC Classic range, een tweeweg monitor bedoeld voor een ruimte van gemiddelde afmetingen.
Het is een gesloten systeem, met als voordeel een langzaam en gelijkmatig afvallend laag en als nadeel dat hij eerder gaat afvallen ten opzichte van een basreflex model. Het -6dB punt ligt rond 55 Hertz. Voor de hoge tonen is dat 25 kHz. Gebruikt wordt een 150mm woofer met een stofkap die zich gedraagt als een middentoon driver. Zijn zware magneet past maar net door het gat in de baffle en dat verklaart een groot deel van het gewicht van de SCM20. De 25mm tweeter is het topmodel, een dual suspension tweeter die alleen in de betere modellen te vinden is. De drivers worden in Engeland bij ATC vervaardigd, net als kasten. De totale assemblage van drivers, filters en kasten wordt in eigen beheer door ATC gedaan.
Tot zover wijkt de actieve SCM20ASL niet af van de passieve SCM20PSL. Het passieve scheidingsfilter is voor de actieve versie vervangen door 200 Watt (woofer) plus 50 Watt (tweeter) MOSFET klasse-AB versterkers achter een 12dB/octaaf Linkwitz-Riley actief filter, dat net als in de passieve versie filtert op 2.2kHz. De twee versterkers zijn door ATC toegespitst op hun taak. Elke versterker is aangesloten op een driver en daarmee zijn passieve componenten achter de versterker overbodig. Met als gevolg meer grip en controle over de drivers en zo worden afwijkingen in fase en frequentieverloop voorkomen. Afwijkingen die veroorzaakt worden door een interactie tussen versterker, spoel of condensator en de driver.
Een actief systeem heeft als het goed is gebouwd meer dynamiek te bieden, kan nauwkeuriger filteren, is beter in staat tweeter en woofer exact op elkaar af te stemmen en je kunt her en der iets regelen.
De aansluiting van het versterker pack is alleen voorzien van een XLR-ingang. Regelaars aan de achterzijde zijn er om de ingangsgevoeligheid aan te passen aan de uitgangspanning van de bron. Ook is de hoeveelheid energie van de lage tonen in te stellen, zodat je een SCM20ASL op kunt stellen in een kast, bij een muur of vrij in de ruimte. De ingangsimpedantie is 20 kOhm en 1 tot maximaal 4 Volt is genoeg om de luidspreker volledig uit te sturen.
De versterkers worden passief gekoeld en zijn beveiligd tegen overbelasting. Continue trekken ze 26 Watt uit het lichtnet, maximaal 312 Watt. Tevergeefs zult u zoeken naar een App voor een SCM20ASL, naar DSP of streaming mogelijkheden. ATC kiest ervoor om te werken met puur klassieke versterkers in de kast. Dat betekent dat u altijd een bron nodig heeft met een volumeregeling. Het betekent ook dat een ATC niet zal verouderen, anders dan door slijtage over vele, vele jaren intensief gebruik. Geen software updates, geen verborgen aankopen als DSP-software, geen streamingdiensten die wel of juist niet ondersteund worden. Een actieve ATC maakt alleen een extern eindversterkerdeel overbodig. Meer toekomstzeker kan haast niet.
Aan de behuizing van een ATC wordt net zoveel aandacht besteed als aan de drivers. De zware kast is stevig en voorzien van braces voor extra stijfheid. Demping wordt gedaan met bitumen panelen. De huiskamerversie heeft doekjes die om de baffle vallen, optisch erg fraai. De doekjes zijn gelijmd op een frame dat aan de zijkanten deels open is om afstraalgedrag niet te hinderen, juist te verbeteren. Mogelijke afwerkingen voor een standaard uiterlijk zijn kersen, zwart, eiken, walnoot of essen fineer en satijn zwarte of witte lak. Een premium afwerking tegen meerprijs is er in rosewood, burr magnolia, pippy oak of taxus fineer. Hoog-glanslak is tegen aanvullende meerprijs ook mogelijk. Afmetingen zijn 450x250x411 mm, het gewicht bedraagt 24,3 kilo per stuk. Een SCM20 is passief of actief ook als tower model leverbaar, met dezelfde specificaties als de monitor. De garantietermijn is bij ATC zes jaar.
Bij Helios in huis
Plaats om te luisteren is de grote showroom/demoruimte van Helios in Haarlem. Het systeem kon nauwelijks eenvoudiger zijn dan hier nodig is voor actieve ATC’s. Streaming bron is een Auralic Aries S1, ingesteld zonder upsampling, zonder equalizer, zo basic als mogelijk. Dac en tevens in gebruik als voorversterker is een Benchmark DAC3 HGC, via een Mutec Clock aangesloten op de Auralic met digitale Sommer Cable. Naar de ATC SCM20ASL monitoren gaan een paar Grimm Audio TPM XLR kabels. Geen audiofiele netsnoeren, wel een AudioQuest Niagara powerconditioner voor de elektronica en een Plixer voor de ATC’s. De ruimte is groot, staat vol met andere luidsprekers, dus niet ideaal en niet vergelijkbaar met thuis. Maar zoals het een professionele luidspreker betaamt, een ATC moet altijd en overal kunnen presteren.
Heel anders dan waar ik thuis naar luister, daar wel speciale ethernet switches en kabels, een kostbaarder streamer, losse dac, losse voor- en eindversterker, een powerconditioner, een regiment aan interlinks, netsnoeren en kostbare luidsprekerkabels. Plus een actieve subwoofer van ATC die altijd mee staat te zuchten. Toen ik mijn SCM20PSL kocht was er geen actieve versie en bovendien heb ik passieve systemen nodig om versterkers te recenseren. Maar anders…
Veel overeenkomsten
Al is de elektronica verschillend, is de ruimte niet te vergelijken, ik herken veel van de eigenschappen van een passieve SCM20 in de actieve versie. Te beginnen met de goudeerlijke weergave die te danken is aan de geringe kleuring die een ATC als eigenschap met zich draagt. Zelfs zo gering dat liefhebbers van muziek ze soms “te kaal en te direct” vinden, zonder te beseffen dat hij of zij luistert naar werkelijkheid weergave zoals dat vroeger werd benoemd. Eerlijk zijn wordt zelfs bij luidsprekers niet altijd op prijs gesteld. Een ATC uit de Classic Series is minder verhullend dan uit de Entry Series die een vriendelijker afstemming kennen. Waarmee de Classic Series vallen onder de noemer gereedschap voor de professional. Spreekt u dat juist aan, dan is luisterplezier zonder enige vermoeidheid gegarandeerd. Is de opname excellent, dan is het resultaat dat ook, is de opname prut, dan is de weergave net zo prut. Met alle gradaties daartussen. Dat gaat eveneens op voor de aansturing, verander één klein component en je hoort het. Positief of in negatieve zin speelt even geen rol, wel het feit dat elke nuance naar voren komt. Dat is niet uniek voor ATC, het is wel een vast gegeven voor Classic Series.
Tweede dat direct opvalt is het loskomen van muziek van de weergevers zelf. Met een SCM20 actief of passief is muziek niet te herleiden naar de weergever. Muziek ontstaat in de ruimte, zeker als je een beetje oplet en je oor zich op dezelfde hoogte bevindt als de kleine ruimte tussen woofer en tweeter, daar waar het fasegedrag optimaal is en het frequentieverloop zo recht als mogelijk.
Daarbij maakt het helemaal niet uit of je hard of zacht speelt, de weergave is altijd compleet. Omdat de SCM20 een monitor is met een gesloten behuizing gaan de lage tonen niet tot heel diep door. Wat op te lossen is met een subwoofer als een ATC C1, voor grotere ruimtes een C4 of zelfs een C6. Niet om te dreunen, om mee te laten doen zodat het stereobeeld nog groter te maken is, om meer de illusie van ruimte op te wekken in ons brein en de weinige instrumenten die echte tonen produceren onder de 50 Hertz weer te geven zoals het hoort. Uit eigen ervaring kan ik u vertellen dat bij ATC de weergever en de sub naadloos integreren en indien goed afgesteld niet als losse entiteiten te onderscheiden zijn. Niet met klassieke muziek, niet met pop, jazz of met films.
Derde punt dat herkenbaar is, is de snelheid in de weergave, de puntigheid, de attack van zowel de woofer als de tweeter. Een klap op een trommel is een korte en hevige klap. Zonder compressie. Een met een plectrum getokkelde snaar schiet dynamisch omhoog, doet sterk denken aan eenzelfde noot gespeeld op een PA-systeem bij een concert. Nog niet in de hevigheid van een hoornluidspreker, ik ervaar een ATC SCM20 meer als de vervanger van een QUAD ESL57 elektrostatische weergever, wat een gigantisch compliment is. Snelheid is één ding, detaillering is een tweede, want als een noot met snelheid wordt weergegeven, dan kan hij zomaar heel lang uitsterven. Ook dat doet een SCM20 boven verwachting als de elektronica voor de luidspreker daaraan wil meewerken. Piano is een goed voorbeeld, of een bel, net als het uitsterven van tonen bij opnames gemaakt in kerken. Dat weglopen in de diepte van het stereobeeld van geluiden.
Emotioneel worden
Genoeg over de lofzang op de eigenschappen van een ATC SCM20, geeft een actieve versie ook luisterplezier? Ik grijp naar mijn emotionele track van Heather Nova, ‘Waiting for a girl like you’. Per direct is elke vorm van twijfel of de goudeerlijke weergave mijn hart in vuur en vlam kan zetten verdwenen. Prachtig kun je het noemen, splits je dat uit dan komen termen als subtiel, intiem, zuiverheid, klein gehouden, grote piano, diepte in het stereobeeld en nog meer in gedachten. Met alle moeite die ik heb gedaan voor een passieve versie van de luidsprekers om Heather tot top of the bill te verheffen, vraag ik mij af of ik kan tippen aan de actieve uitvoering. Ze zouden naast elkaar moeten staan voor een één op één vergelijk. Hier, bij Helios staat de track kippenvel op te wekken. Net als ‘Fragile’ in de uitvoering van Nova. Je merkt wel dat aan de opname is gesleuteld in de studio.
Dat in tegenstelling tot het album ‘Truly’ van Lorie Lieberman, waarop tracks als ‘Killing me softly’ directer zijn opgenomen, waarbij pianonoten een stuk harder van toon zijn. Waarop Lorie als zangeres veel dichter op haar microfoon staat, zodat een fluwelen rand vervangen is door een rand van staal. Dat bedoel ik met eerlijkheid, wat je in een ATC stopt, krijg je terug zoals het in de studio is bedoeld. Een heel andere vorm van intimiteit ditmaal, dichtbij, gelukkig niet in je gezicht gesmeten, aanraakbaar en indringend.
De directheid is te danken aan het geweldige werk van de producer, de muzikanten en het uitbrengen in eigen beheer, zodat commerciële toevoegingen hier compleet ontbreken. Daarbij is een opmerking op zijn plaats, bij het opnieuw afspelen van deze track hebben we de frontjes op de SCM20ASL gezet en dat scheelt best. ATC raadt aan de fronten te gebruiken en dat maakt de weergever iets vriendelijker. Je doet nergens afbreuk aan, ik verlies geen detail, snelheid blijft, slechts de indruk van de klank is iets zachter, iets prettiger naar mijn smaak.
Yo-Yo Ma en Kathryn Stott hebben geput uit hun samenwerking en een album uitgebracht met een grote verscheidenheid aan composities. ‘Songs from the arc of life’ is typisch iets waar je een ATC voor moet neerzetten. De zachte pianotonen naar achteren gezet, vloeiend lang aangehouden, het podium vormende voor het cello spel dat meer naar voren staat. Weer ligt het woord prachtig op de lippen, wat een geweldige monitor is een SCM20ASL in alle opzichten. Tonaal zo correct en schoon, zo zuiver en met minimale vervorming. Toch is het gek hoeveel invloed de frontdoekjes hebben, het stereobeeld is ook anders, staat iets verder van mij af en is breder geworden. ATC heeft de SCM20 berekend met doekjes, heeft daarom de baffle anders gemaakt dan voor de pro versie die geen frontjes kent. Wie trouwens wil spetteren met muziek kan ik aanraden ‘Tango jalousie’ van dit album te spelen. Dat knalt met de vleugel, jaagt de cello door de ruimte, laat horen wat de snelheid en dynamische capaciteit van deze ATC’s is. Waarbij de actieve versie nog net wat meer weet te geven dan een passief model, althans die indruk krijg ik in deze ruimte.
Mag ook zachtjes
Met een paar oren die inmiddels aardig geteisterd zijn stel ik het volume een heel stuk lager in terwijl ik Les Kapsber’Girls vanaf streamingdienst Tidal laat spelen. De klassieke zang op het album ‘Vox Feminae’ wordt begeleid door cello en door getokkelde instrumenten. Het onderscheid dat de ATC maakt tussen de stemmen is evident, instrumenten naar achteren gezet in het stereobeeld. Het volume staat best op een laag niveau, dat is geen enkel probleem om toch een volledige weergave te behouden. Met alle nuances in de stemmen en duidelijke instrumenten. Twee sopranen in duet zal niet ieders smaak zijn, de schoonheid kun je moeilijk ontkennen. Billie Eilish met ‘Hit me hard and soft’ staat daar mijlenver vandaan, speelt echter net zo gemakkelijk op een setje SCM20ASL. Brengt veel meer aan lage tonen, zet een muurtje van geluid neer in de ruimte, laat de zangstem nog altijd de boventoon voeren. Ritmische nummers doen je meebewegen op de bank, verrassende effecten in de mix brengen de muziek tot ver buiten de opstelling van de weergevers. Dank aan ATC om muziek zo los te maken van de weergever zelf door een kennelijk correct fasegedrag. De invloeden van vereisten voor een professionele omgevingen werpen hun vruchten af. Zelfs tot in de huiskamer of tot in de demoruimte van Helios. En bas te kort? ‘Chihiro’ bewijst het tegendeel. Strak stampt een vette bas onder de zang van Billie.
Het heeft bij mij lang geduurd voordat ik ‘Kind of blue’ van Miles Davis leerde waarderen. Inmiddels is ‘Blue in green’ een vrij vast onderdeel geworden van mijn standaardrepertoire. Zeker als zijn trompet zo lekker in de lucht hangt als nu. Piano duidelijk opgenomen met microfoons die toen beschikbaar waren. Op tape gezet, niets digitaal. Dat er beperkingen in die tijd waren is juist zo leuk, zeker op deze weergevers die het perfect weten te vertalen. Heel ver weg in mijn herinnering zit nog de QUAD elektrostaat weergave en die was volgens mij vergelijkbaar met hetgeen ik nu hoor en beleef. De transparantie, de zuiverheid, het ontbreken van kleuring.
Dat een ATC vele malen luider kan spelen dan een kwetsbare QUAD ESL57 zonder defect te raken, is een groot voordeel. Net als de veel geringere afmetingen en de plaatsbaarheid in een ruimte. Suzanne Abbuehl brengt vandaag de slotakkoorden met haar album ‘Compass’, een goede mix van instrumenten en zang op het ECM label dat altijd gerant staat voor kwaliteit. Blaasinstrumenten met lange tonen afgezet tegen helder pianospel, drums die opkomen, zachte en heldere tikken op metaal, het wordt een klankschilderij dat zich spannend afspeelt voor mijn neus.
De waardering voor een actieve ATC neemt met elk album toe, ongeacht het genre. Waarbij ik de passieve uitvoering overigens zeker niet mínder waardeer, anders zou hij niet zolang de woonkamer sieren. Of een SCM20 voor altijd mijn eindstation is durf ik niet nu al te stellen, een vaste waarde is het zeker geworden en zou ik niet langer recenseren, dan ruil ik op dat moment mijn passieve versie graag in voor de actieve uitvoering.
Actief versus passief
Welke uitvoering van een SCM20 u kiest is geheel aan uzelf. Mogelijk heeft u al een topklasse (eind) versterker in huis en gaat u voor passief. Of heeft u er net als ik behoefte aan om met verschillende versterkers te kunnen werken. Uit professionele toepassing of vanwege hobby. Ieder ander raad ik stellig aan om te gaan luisteren met een eigen bron naar een paar actieve SCM20ASL modellen. Het spaart u een eindtrap, luidsprekerkabels en jumpers uit. Nodig zijn wel XLR interlinks van de juiste lengte en een paar netsnoeren. Maar de balans voor de te maken kosten slaat al snel om naar de positieve kant voor de actieve modellen, die daarbij toch op een aantal punten nog beter presteren dan passieve weergevers. Simpel gesteld vanwege de directe koppeling van versterker aan een driver, vanwege het ontbreken van een passief filter en het gebruik van een voor de driver geoptimaliseerde versterker. Met als resultaat meer dynamiek, meer grip, voorspelbaar gedrag en een snellere weergave.
Los van die overwegingen is een ATC SCM20 in actieve of in passieve vorm een formidabele luidspreker. Studiokwaliteit is ATC niet vreemd en niet voor niets zijn er veel studio’s uitgerust met ATC monitor luidsprekers. Met een ATC uit de Classic lijn zit u als het ware achter het mengpaneel in de studio. Dat heeft zijn voordelen als zeer geringe kleuring, snelheid en dynamiek, microdetails, stereobeeld en eerlijkheid. Het heeft tegen dat een slechte opname duidelijk onder de maat blijft, dat luisteraars de weergave soms te direct vinden en te transparant. Voor die groep is er een Entry lijn, vriendelijker, meer vergevend. Maar als een opname goed tot uitmuntend is, dan zal een SCM20 er alles aan doen om tot in de finesses alles uit de opname te trekken wat mogelijk is, om uw wensen naar werkelijkheid weergave optimaal te vervullen. Zonder toevoeging, zonder iets weg te laten.
Dat de kast gesloten is beperkt enigszins het frequentiebereik naar onderen, daarentegen is wat u aan lage tonen ervaart strak, gecontroleerd en schoon. Een subwoofer als een ATC C1 of C4 kan het laag naadloos aanvullen als u dat toch wat zou missen. Voor mij is een ATC SCM20 passief al een winnaar, als ik stop met recensiewerk wordt dat naar verwachting een ATC SCM20ASL actief en gaat mijn eindtrap in de verkoop.
ATC SCM20ASL
8.555 euro standaard finish | www.atc.audio | www.helios.nl
(9.607 euro premium finish | 10.331 euro hoogglansslak)
Beoordeling 5 / 5
