In de decennia dat muziek vooral via lp’s afgespeeld werd, stond het hoesontwerp in hoog aanzien. Een sleeve deed soms nauwelijks onder voor de ‘echte’ kunst. Het ging zelfs zover dat liefhebbers een album kochten enkel en alleen om de hoes; het vinyl verdween in de vuilnisbak.
Met de komst van de cd en het bijbehorende kleinere boekwerk leek het artwork aan belang in te boeten. Sommigen zien in de toenemende populariteit van streaming muziek zelfs de doodsteek voor de album art. Tegelijkertijd geven platenmaatschappijen nu speciale, meestal gelimiteerde edities van nieuwe albums uit waarin juist het artwork centraal staat.
Bovendien zou de comeback van de langspeelplaat het ouderwetse hoesontwerp weer leven in kunnen blazen. Ach, het blijft koffiedik kijken, die toekomst. Laten we daarom een blik naar het verleden werpen met een selectie van vijftien opvallende hoezen. Arbitrair? Jazeker!
Rodgers & Hart – Smash Song Hits, 1940
De eerste grammofoonplaat die een verpakking mét artwork kreeg. Tot eind jaren dertig zaten de 78-toeren platen namelijk verpakt in stevig bruin papier met in het midden een ronde uitsnede, zodat je het label kon lezen. Grafisch ontwerper Alex Steinweiss vond het net “grafstenen”. Hij stelde zijn bazen bij Columbia Records voor om die verpakking van een grafisch ontwerp te voorzien. Met succes, want binnen een paar maanden tijd steeg de verkoop van Smash song hits met bijna 900%. Het oog wil immers ook wat.
Toen eind jaren veertig de 33 1/3-toeren lp werd uitgevonden, bleek deze papieren verpakking de fijnere groeven te beschadigen. Vandaar dat Steinweiss gevraagd werd hier een oplossing voor te vinden. Hij ontwierp de kartonnen sleeve zoals we die nu nog steeds kennen. In juli van dit jaar overleed de man die algemeen wordt beschouwd als de uitvinder van de lp-hoes op 94-jarige leeftijd.
The Beatles – Abbey Road, 1969
Waarschijnlijk het meest bekende zebrapad ter wereld. Hoewel de ‘Nachtwacht’ van Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band in de top drie van vele lijstjes met mooie hoezen staat, is deze foto vlakbij EMI’s Abbey Road Studio net zo’n icoon. De fotograaf kreeg tien minuten voor de shoot, terwijl een agent het verkeer tegenhield. De vijfde man op de foto is de Amerikaanse toerist Paul Cole. Hij hing daar wat rond omdat hij geen zin had met zijn vrouw een museum te bezoeken. Pas een jaar na de release ontdekte hij zijn onbedoelde cameo: “Ik heb die plaat nooit geluisterd, ik vond The Beatles maar een stelletje rare vogels.”
De hoes bleek tevens een goudmijn voor hen die geloofden dat McCartney in 1967 overleden zou zijn. Deze paranoïde puzzelaars vonden op de hoes maar liefst 12 aanwijzingen dat een dubbelganger de plaats van Saint Paul had ingenomen. Zoek gerust zelf. Kom je er niet uit? Hier staan de bewijzen.
Depeche Mode – Violator, 1990
Anton Corbijn is natuurlijk wereldberoemd vanwege zijn portretfoto’s, maar hij ontwierp ook hoezen zonder mensbeeld. Deze hoes, die hij samen met ontwerper Richard Smith maakte, is één van zijn mooiste: sober, maar oh zo dramatisch. Hij sluit perfect aan bij de donkere romantiek in de muziek van Depeche Mode. De roos, met de hand geschilderd, is later vele malen gekopieerd op de huid van fans die een tattoo lieten zetten.
The Velvet Underground – The Velvet Underground & Nico, 1967
Een echte Warhol kostte zelden zo weinig: de platenhoes als puur kunstobject. In vroege uitgaven stond zelfs alleen maar Warhols handtekening op de voorkant van de hoes. Bij deze versie kon je de gele schil nog pellen, zodat er een vleeskleurige banaan tevoorschijn kwam. Voor dit geintje moest een speciale dure machine gemaakt worden, maar MGM Records meende de kosten er gemakkelijk mee uit te kunnen halen.
Ze hadden buiten Eric Emerson gerekend, een door geldproblemen geplaagde acteur die in een foto op de achterkant van de hoes stond. Emerson dreigde de platenmaatschappij met een rechtszaak over deze foto, waarop MGM het album uit de schappen haalde en de distributie stopzette. Pas nadat Emerson via airbrush, de voorloper van photoshop, uit de foto was verwijderd, kwam het album weer in de verkoop. Maar toen had het debuut van The Velvet Underground zijn momentum al verloren. Hier vind je overigens nog een mooi lijstje met parodieën op bovenstaand ontwerp.
