Marcel van den Bergh Muziekbeleving

Zijn auto kocht hij vanwege de muziekinstallatie en zijn afgelegen Gelderse boerderij mede vanwege de ‘muzikale mogelijkheden’. Marcel van den Bergh (41), veelbekroond fotograaf van De Volkskrant (en medewerker van Hifidelity) is geen audiofiel, maar wel ‘helemaal lijp’ van muziek.

Als popfotograaf bezoekt hij al jarenlang festivals als Pinkpop, Lowlands en Noorderslag en de grote concerten; van Madonna tot Nick Cave, van Springsteen tot Borsato, van The Police tot Neil Young; bij voorkeur artiesten die hem aanspreken. Van den Bergh wil best meewerken aan een interview, maar alleen als we het ook over zijn favoriete band Madrugada gaan hebben, zo grapt hij. Tuurlijk…

Aflevering 30 van De Muziekbeleving Van… over Madrugada, over het genot van een goede installatie in de auto, over muziek in de tuin en, uiteraard, over het fotograferen van popmuzikanten, soms in twintig seconden. “Ik ga liever als fan dan als fotograaf naar een concert.”

“Naar veel concerten wil ik sowieso zelf al gaan. De krant is dan een mooi opstapje. Je staat helemaal vooraan bij grote artiesten, soms echte helden, zoals Springsteen. Het is prachtig nieuws dat Bruce naar Pinkpop komt! En nog mooier: hij speelt op zaterdag, dat wil zeggen dat ik de foto voor de krant niet meteen hoef te sturen en het concert helemaal uit kan zien. Geweldig, wat een mazzel, ik zag de bui al hangen.”

Kippenvel

“Als het eerste nummer begint, gaat mijn hart vaak sneller kloppen. Bij mooie muziek krijg je toch kippenvel, ook al sta je strak van de spanning omdat je moet fotograferen. Die spanning is de laatste jaren wel wat toegenomen. Je mag soms niet meer voor bij het podium en je krijgt bijna geen tijd meer, hooguit drie nummers. Op zo’n moment schiet je dus alles wat los en vast zit. Er zijn zelfs artiesten waarbij je maar één nummer of slechts twintig seconden mag fotograferen, zoals bij Beyoncé. Anouk is ook erg vervelend voor fotografen. Vind ik jammer, want ik ben fan van haar.”

foto: Marcel van den Bergh

Vrijheid

“U2 en Bono, die begrijpen de fotografen tenminste. Bij hen krijg je alle vrijheid, dan maak je dus betere foto’s, wat veel beter voor de pr is. We mochten de laatste keer zelfs bij U2 op het podium staan. Ook Marco Borsato snapt hoe het werkt; je krijgt van hem alle ruimte. Hij krijgt er namelijk op maandagochtend een mooie foto op de cover van De Volkskrant voor terug. Van de andere kant is het ook niet gek dat we niets meer mogen. Er staan tegenwoordig veertig fotografen voor een podium, veel te veel. Er staan zelfs mensen met klikklakcameraatjes tussen.”

Mythe

“Wat ik niet begrijp is dat ze de regels niet aanpassen: waarom niet de laatste drie nummers fotograferen? Visueel is de climax van het concert vaak veel mooier. Een bezwete James Brown aan het einde van een concert is toch veel mooier? Het gaat me puur om concertfotografie. Buiten het concert om fotograferen, daar hou ik niet van. Heb daar ook niet zo’n goede ervaringen mee. Zo moest ik een keer Chris Martin portretteren. Maar die had helemaal geen zin en deed bot. Als fan van Coldplay stelde hij me toch wat teleur. Ik deed ook maar mijn werk. Bij een concert van Nick Cave van Düsseldorf liep ik Cave toevallig backstage tegen het lijf. Hij stond er zo mooi met zijn sjekkie. Ik heb geen foto gemaakt, omdat ik bang was dat hij verkeerd zou reageren. Ik wil de mythe niet doorbreken.”

Rockcafé De Stoep

“Voordat ik met fotografie bezig was, hield ik me al met muziek bezig. Mijn moeder en zusje speelde orgel, mijn vader repareerde orgels en zelf heb ik ook nog een paar jaar les gehad. Maar dat stelde allemaal niet zo veel voor. Ik ben altijd muziekconsument gebleven. Mijn eerste plaat was van ABBA. Op de middelbare school werd mijn smaak wat stoerder, en werd Status Quo favoriet. Die had ik op oude cassettes staan, en draaide ik thuis keihard. We woonden gelukkig niet in een rijtjeshuis.

foto: Marcel van den Bergh

Mijn smaak en muziekkennis werden beïnvloed door het uitgaan in De Stoep, een alternatief danscafé in een oud gemaal in Appeltern, het dorp waar ik ben opgegroeid. Ik was altijd één van de eerste die op de dansvloer stond. Het was de tijd van The Cure, Simple Minds, Joy Division, Sisters of Mercy. Ik leerde U2 en REM kennen, die draai ik nog steeds. Ik deed vaak verzoekjes bij de deejay, maar vroeg ook of hij bepaalde dingen níet wilde draaien. Niet wéér de Stones, niet wéér Normaal.

The Moneyman van Kiem was een favoriet. Ik heb dat nummer nog proberen te zoeken op cd, maar dat lukte niet. Dankzij Fonos heb ik het nu toch op cd. Ik vind het erg jammer dat De Stoep niet meer bestaat. De alternatieve jeugd hier, de Lowlands- en Pinkpopgangers, heeft ook behoefte aan zo’n danscafé. [lachend] Mocht dat er ooit nog komen, dan wil ik er wel deejayen. Ik denk dat ik weet waar de jeugd behoefte aan heeft.”

Requiems

“Toen ik op de kunstacademie zat, heb ik een grote ommezwaai gemaakt naar klassiek. Ik heb toen, tot ergernis van mijn vrouw die toen al mijn vriendin was, jarenlang en tot in het extreme naar zware religieuze requiems geluisterd, die van Brahms waren favoriet. Die had ik leren kennen van een huisgenoot. Ik draaide het puur om de muziek, die ik prachtig vond. Je kunt geen requiem opnoemen of ik heb hem. Nu luister ik alleen met Pasen nog naar klassiek, de Matthäus Passion.”

Springsteen

“Ik ben nu weer terug bij de pop. Ik koop veel online, via Plato of Kroese. Illegaal downloaden zou ik nooit kunnen. Als je dingen mooi vind, moet je ze gewoon kopen. Ik maak zelf wel veel kopietjes voor vrienden. Ik wil de muziek die ik goed vind graag delen, wil iedereen overtuigen, ben een soort ambassadeur. Ik heb net de laatste Springsteen gekocht, tegelijk met The Killers. Die koop ik allebei blind. The Killers heb ik één keer gedraaid, Springsteen heb ik de laatste dagen fulltime gedraaid. Het is ook prachtig om die cd in handen te hebben, dat artwork, Jezus wat mooi.”

Gangbare bandjes

“Ik ben redelijk allround wat betreft smaak. Ik hou van ‘gangbare’ bandjes als Saybia, Rammstein en Anouk, maar ook van als Wovenhand en Sixteen Horsepower en Tindersticks. Mijn dochters [9, 12 en 14 jaar] zijn ook helemaal lijp van muziek, zeker de oudste twee. Vorig jaar zijn we samen naar Pinkpop gegaan. [lachend] Ik probeer ze te sturen, zet bewust bepaalde dingen op, maar dat lukt niet altijd. Sommige dingen delen we wel, zoals Heather Nova, Kings of Leon of Damien Rice [wiens ‘9 Crimes’ zijn oudste dochter even daarvoor op de piano speelde]. Als ze wat draaien dat ik niks vind, laat ik dat merken. Zoals bepaalde r&b of Within Temptation. Maar ach, ze gooien toch hun kont tegen de krib.”

Rowwen Hèze

“Wat betreft Nederlandstalig vind ik eigenlijk alleen Rowwen Hèze goed. Die muziek kun je altijd draaien, of je nu chagrijnig, down of vrolijk bent. Ik heb een voorkeur voor hun rustiger werk, ben niet zo van het feesten en biersmijten. Ik zie ze de laatste jaren geregeld in het theater. Dat is altijd goed eigenlijk. Met bands als Bløf heb ik niets. Ik snap daar helemaal niets van. Dat had ik destijds ook met Frank Boeijen. Waar hééft die man het over?”

Madrugada

“Een band die me al negen jaar bezighoudt is Madrugada uit Noorwegen. Ik hoorde ooit het nummer Black Mambo op de radio en werd meteen verliefd. Dat bleek van de tweede plaat te komen. Heb daarna ook de eerste plaat, Industrial Silence, dat bleek de klapper te zijn. Het is het beste album uit mijn collectie, nog steeds van begin tot eind kippenvel. Goede muziek beklijft, dus ook deze Madrugada na tien jaar nog. In principe is het muziek voor anderhalve man en een paardenkop, al hebben ze wel een redelijke fanschare in Griekenland, Duitsland en Nederland. En in Noorwegen zijn ze net zo populair als Anouk hier. Hun grote hit daar is Lift Me, met Ane Brun.”

foto: Marcel van den Bergh

Bariton

“Waarom ik die muziek zo goed vind, is lastig uit te leggen. Allereerst het stemgeluid van Sivert Høyem, een hele lage bariton, en de rustieke sfeer. Een tijdje hebben ze wat harder gespeeld, maar dat vond ik minder. Ik heb een bevriende fotograaf, zijn broer en hun moeder ook aangestoken. Samen vormen we al jaren een Madrugada-clubje. We gingen geregeld naar hun concerten. In 2004 stonden ze op Lowlands en moest ik er voor de krant heen. Ik was, eigenwijs als ik ben, vastberaden om Madrugada in de krant te krijgen. Hoewel ik veel bands had gefotografeerd, heb ik maar één foto naar de krant gestuurd, van Madrugada. Wonder boven wonder belden ze niet of ik nog meer bands had, maar werd die Madrugada-foto gewoon geplaatst. Dat was kicken.”

Afscheidsconcert

“Toen gitarist Robert Buras stierf [de doodsoorzaak is nooit naar buiten gebracht, hij werd 31 jaar] waren ze bezig aan hun tweede beste plaat, een meesterwerk. Dat ze de plaat Madrugada noemde was voor ons al een slecht voorteken. Vorig jaar maakte ze inderdaad bekend dat ze zouden stoppen. Maar er kwam wonder boven wonder nog wel een toer. Lijp als we zijn van die band klikken we elke dag wel even op hun website en plotseling zagen we overal ‘canceled’ staan. Bleek dat er een ingelast afscheidsconcert kwam, in Oslo. Als gekken zijn we kaartjes gaan kopen en hebben we een vliegticket geboekt. In november zijn we erbij geweest in de Spektrum [hij wijst op een ingelijst affiche en een toegangskaartje van het concert aan de muur]. Een zaal met wel tienduizend man, zelfs uit Griekenland kwamen de fans ingevlogen. Ze stonden tussen twee keer Metallica in. Voor mij was het mijn tweede beste concert ooit. Het deed echt pijn, tot tranen toe. Die groep had me de laatste negen jaar bezig gehouden.”

Tuinfeestje

“We hebben laatst nog een zeer memorabel Madrugada-moment gehad hier thuis. We stonden met mijn Madrugada-vrienden de takken van de tuin te snoeien, deels op het ijs. De zon scheen fel, en Madrugada galmde over de tuin en over de weilanden. Een dag om nooit te vergeten. Ik heb in de tuin een stel Bose-speakers staan, van die Efteling-dingen, maar ze kunnen alles hebben en het geluid is perfect. En hard ook. Bij tuinfeestjes vragen mensen niet zelden of ze wat zachter mogen. Het is waanzinnig decadent, maar ook erg fijn om bij mooi weer een uurtje op je rug in het zwembad te liggen en dan te kunnen luisteren naar je favoriete muziek. Ik kan de muziek thuis en in de tuin net zo hard zetten als ik wil. Wat wil je nog meer? Dit heb ik altijd gewild, het is een droom die uitgekomen is.”

Auto

“Ik ben geen audiofiel, maar het moet gewoon goed klinken. Als ik zou moeten kiezen tussen de aanschaf van dubbel glas of een goede installatie, hoef ik niet lang na te denken. De auto is voor mij dé plek om muziek te luisteren. Ook omdat ik daar de meeste tijd in doorbreng. Ik rij per jaar zo’n negentigduizend kilometer.

Ik hoorde dat de Volvo V70 de beste installatie heeft, dat gaf uiteindelijk de doorslag om die auto te kopen. Alles zit erop en eraan, een subwoofer en veertien speakers. Kan hem precies zo instellen zoals ik zelf wil. Ben er nu achter dat de speakers niet op mij gericht moeten zijn, maar op de voorste stoelen, dan krijg je het mooiste geluid. Hij kan ongelooflijk hard. Als je bij mij Tool draait, weet je niet wat je hoort. De auto ligt vol cd’s, de plaat die het nu al verbazingwekkend lang volhoudt, is de laatste van Calexico.”

Fan

“Uiteindelijk ga ik toch liever als fan dan als fotograaf naar een concert. Sixteen Horsepower heb ik zonder camera gezien, [lachend] en heb daar zelfs nog een plectrum aan overgehouden. Toen mijn oudste dochter zeven was zijn we naar Rammstein geweest in het Gelredome. Was geweldig. Volgende week naar Giant Sand in Nijmegen. Ben ik erg benieuwd naar. De camera blijft dan weer een avondje thuis, heerlijk.”

De favorieten van…. Marcel van den Bergh, (pop)fotograaf