Luisterbezoek bij Gert Jan

Inleiding

Het is al weer enige maanden geleden sinds mijn laatste luisterbezoek, maar dit had alles te maken met m`n werk. De verhuizing vanuit twee gebouwen op verschillende lokaties naar een nieuwbouwpand bracht voor mij als netwerk/systeembeheerder een enorme berg werk, maar natuurlijk ook een geweldige uitdaging met vele vernieuwingen met zich mee. Nu de verhuizing sinds kort een feit is en alle techniek naar behoren functioneert kan ik me weer storten op iets wat ik eigenlijk nóg liever doe, namelijk genieten van muziek: o.a. via m`n eigen set én tijdens de luisterbezoeken via andere sets.
De review van de wereldset van Ron Ploeger, die ik in januari schreef en ook op Hifi.nl is geplaatst, is enthousiast ontvangen door de lezers. Toch kwamen er ook (terechte) opmerkingen of ik ook eens sets uit een veel lagere budgetklasse onder de aandacht wilde brengen. Meer door toeval dan bewuste keuze heb ik tot nu toe voornamelijk sets uit hogere budgetklassen gereviewed, maar ik weet uit ervaring dat het mogelijk is om met een (veel) lager budget een set samen te stellen die in staat is om emotie over te brengen. Ik hoop daarom ook uit deze hoek meer uitnodigingen voor een luisterbezoek te krijgen.

Op stap...

Dit keer voert de reis naar Sliedrecht waar ik zondag 1 juni 2003 een afspraak heb gemaakt met Gert Jan. Het is een zeer warme dag, maar de reis verloopt voorspoedig. Traditioneel neem ik tóch nog een afslag te vroeg (wie verzint er dan ook afslag 4a, terwijl ik afslag 4 zoek?) en mag ik nog even de oude dorpskern bewonderen. Een afslag verder en ruimschoots op tijd rijd ik een woonerf op en enkele tellen later sta ik voor de deur van de moderne eensgezinswoning, die Gert Jan met z`n vrouw en twee kinderen bewoont. Na de hartelijke ontvangst door Gert Jan en z`n vrouw Mieke nemen we, voorzien van een kopje Senseo en een stuk appel-kruimelvlaai plaats op de riante bank. Mieke en de kinderen genieten ondertussen in de tuin van de warmte, maar komen tijdens de luistersessie geregeld even gezellig "langswandelen" voor een pitsstop naar de ijskast.

Een stukje audiogeschiedenis

Voordat we verder gaan met Gert Jan`s huidige set kijken we eerst naar z`n audio-verleden. Vroeger werd hij door zijn opa al enthousiast gemaakt voor muziek en audio. Opa was namelijk een fervent muziekliefhebber en in het bezit van een B&O installatie, wat heel wat betekende in die tijd. Van hem kreeg hij zijn eerste transistorradiootje. Gert Jan luisterde in die tijd veel naar de radio en kocht af en toe een singletje of een lp, die hij dan draaide op de Grundig platenspeler van zijn ouders. Op jonge leeftijd kreeg hij voor zijn verjaardag zijn eerste "stereo-installatie". Het was een soort combi-set, waarschijnlijk van Audio Sonic, bestaande uit een geïntegreerde versterker met platenspeler, die gekocht werd bij een dumpshop. Nog weer wat ouder kocht hij van zijn spaarcenten een Marantz versterker, een Marantz draaitafel en een setje Böse speakers. Zijn platenverzameling steeg gestaag in die tijd.
Enkele jaren later verving hij de Marantz draaitafel door een JVC QL-A85 draaitafel, volgens hem een dijk van een draaitafel die in die tijd fl. 1.999,-- kostte. De Marantz versterker werd vervangen door een Yamaha versterker. Tevens kocht hij een Yamaha tuner, een Yamaha cassettedeck en een Yamaha equalizer. Begin jaren `80 werd de cd geïntroduceerd en kocht hij één van de eerste, maar zeker niet de slechtste Yamaha cd-spelers.
Met deze set heeft Gert Jan jaren naar tevredenheid geluisterd. De Böse speakers werden in de loop van de tijd vervangen door een set Impulse 34 luidsprekers en dat betekende een enorme vooruitgang. Na jaren genieten op deze manier was de set aan vervanging toe en besloot hij deze te vervangen door wederom een Yamaha set bestaande uit: een AX892 versterker, een TX592RDS tuner en een CDX993 cd-speler.

Luisterbezoek bij Gert Jan

De huidige set

In 2001 wordt Gert Jan, tijdens zijn werk als verzekeringsadviseur, op bezoek bij een klant aangestoken door het high-end virus. Hij wist niet wat hij hoorde en besloot in dat betreffende jaar de stap te nemen om ook zelf "in het diepe te springen". Dit tot ontsteltenis van zijn echtgenote, want die vond zoveel geld uitgeven voor een muziekinstallatie de belachelijkheid ten top, aldus Gert Jan, maar inmiddels heeft ook zij vrede met zijn, naar haar mening, wat uit de hand gelopen hobby.
Na veel research en luisteren besloot hij een Marantz PM14 versterker, een Marantz CD17mkII en een set Piega LDR 5.2 luidsprekers aan te schaffen.
De Marantz PM14 is een 23 kg. zware versterker die een vermogen levert van 2 x 110 Watt RMS. Leuk detail is de centraal geplaatste temperatuurmeter. De Marantz CD17 MKII is voorzien van een VAM1201 loopwerk voor een nauwkeurige cd-uitlezing. Daarnaast beschikt deze speler o.a. over CD-text. Beide apparaten zijn in champagne uitgevoerd en er is overduidelijk veel aandacht besteed aan de degelijkheid en de afwerking.
De Zwitserse Piega LDR 5.2 speakers passen uitstekend in het interieur door hun slanke, hoge verschijning, smaakvol uitgevoerd in roestvrij staal. De speakers hebben een vloeroppervlak van 22 bij 23 cm. en zijn 1.60 m. hoog. Het betreft hier een basreflex drie-weg systeem bestaande uit een membraanunit, ook wel Lineair Drive Ribbon (LDR) genoemd, voor het hoog, een 10 cm. conus-middentoner en twee 12 cm. units voor het laag. In het dieplaag is er sprake van een dubbele basreflex-afstemming met twee akoestische kamers. De speakers laten biwiring toe dankzij de dubbele aansluitingen aan de achterkant. Bovendien is het door middel van schakelaars mogelijk om het diepe laag en het hoge hoog te beïnvloeden en aan te luisterruimte aan te passen. Volgens de specificaties hebben de Piega`s een frequentiebereik van 27 Hz tot ruim over de 50 kHz, hebben ze een rendement van 89dB en een nominale impedantie van 4 Ohm.
Tot op heden draait Gert Jan met veel genoegen zijn 450 cd`s op deze installatie. Zijn muzikale voorkeur is daarbij heel breed: van hardrock tot klassiek. Als zijn persoonlijke top 5 noemt hij: 1. Jeff Buckley - Grace; 2. Iona - Heaven`s Bright Sun; 3. St. Germain - Boulevard; 4. Rachelle Ferrell - Individuality; 5. Nils Lofgren - Acoustic Live.
De voornaamste upgrades van de afgelopen tijd zijn vooral de bekabeling. De Van den Hull First Ultimate interlink is vervangen door een XTC Black Ultimate interlink, die Gert Jan een dijk van een interlink voor het geld vindt. Voor de luidsprekerbekabeling kiest hij uiteindelijk de Van den Hul CS122 luidsprekerkabels (bi-wired). En onlangs heeft hij ook het stroomgedeelte onder handen genomen en heeft, na veel luisteren, 3 Kemp Hi Power Plus Cords en een Kemp KE-Power Strip aangeschaft.
Als eventuele toekomstige upgrade denkt hij er over om de Marantz cd-speler te laten modificeren.

De luisterruimte

De eerste kop koffie is inmiddels op en terwijl Gert Jan het Senseo-apparaat opnieuw aktiveert, kijk ik eens rustig de woonkamer rond. De woonkamer zelf is ongeveer 5 meter lang en 5.50 meter breed. Na ca. 5 meter gaat de ruimte, evenwijdig aan de gang en afgebakend door een scheidingswandje, over in de smallere woonkeuken van ca. 6 meter. De set staat in de lengte van de woonkamer opgesteld in een, door de vaste hoekkast ontstane, inham van 3.20x1.20, in een grote antiek grenen kast. Vanwege de beperkte binnenruimte in de kast heeft Gert Jan een achterpaneel verwijderd om zodoende voldoende ruimte voor powercords en interlinks te verkrijgen.
Aan weerszijden van de hoge kast staan de Piega luidsprekers met Soundcare superspikes op marmeren platen. De Piega`s staan ca. 2 meter uit elkaar, redelijk dicht op de achterwand en zijwanden en volledig in de inham. De woonkamervloer is een grindvloer met een vloerkleed. Voor de kast staan op 1.50 meter afstand twee leren zitelementen. Verder staan in de woonkamer twee grote banken, normaliter in de breedterichting met er tussen een grenen salontafel. Als Gert Jan serieus gaat luisteren, zoals vandaag, schuift hij de salontafel naar achteren en de bank die tegen het raam staat in de lengterichting op zo`n 3 meter voor de antiek grenen kast.
Volgens Gert Jan, die er ondertussen weer bij komt zitten met verse koffie, is dit natuurlijk niet optimaal maar het luisterplezier wordt er volgens hem niet minder om. In de toekomst wil hij, samen met z`n vrouw, eens kijken of het mogelijk is om de set aan de andere zijde (lengterichting) te plaatsen en tevens de meubels zodanig te positioneren zodat al dat geschuif niet meer noodzakelijk is. Verder is hij over de akoestiek redelijk te spreken. Het is en blijft natuurlijk vooralsnog een leefruimte.

Luisterbezoek bij Gert Jan

Luisterindrukken

De oplettende lezer heeft waarschijnlijk al geconstateerd dat de opstelling van Gert Jan`s set, en dan vooral de speakers, niet geheel optimaal is. De opstelling van de Piega `s in de nis met de hoge grote kast ertussen baarde mij eerlijk gezegd een beetje zorgen en tijdens de luistersessie blijken deze zorgen niet geheel onterecht te zijn.
Ik had deze keer eigen muziek meegenomen en af en toe liet Gert Jan muziek uit z`n eigen verzameling horen.
In algemene zin kun je stellen dat dit beslist geen vermoeiende set is om naar te luisteren, maar eerder eentje van het rustige en ingetogen type. Tonaal is alles uitstekend in balans, instrumenten en stemmen behouden hun eigen klank, afmeting en natuurlijkheid. De muziek komt redelijk los van de speakers en dat alles zonder waarneembare kleuring. Daarbij is de hoogteplaatsing uitstekend te noemen. De membraantweeters doen hun werk buitengewoon fraai en gedetailleerd, beslist niet scherp of opdringerig. Het laag loopt zeer diep door, klinkt strak, gedetailleerd en ongekleurd. Hinderlijke laagresonanties heb ik ondanks de begrensde opstelling niet waargenomen.
Bij de meeste muziek die we beluisteren kun je echter duidelijk waarnemen dat de huidige opstelling van de Piega`s enigszins ten koste gaat van het podium, de ruimtelijkheid, de lucht en ook de dynamiek. Hierdoor komt de set soms wat vlak en geclusterd over. Zo is het bijvoorbeeld moeilijk om bij de cd van Alisson Krauss + Union station de bandleden te "plaatsen", ze staan erg dicht op elkaar en de live-sfeer wordt enigszins teniet gedaan.
Het zelfde contateer ik bij "Acoustic live" van Nils Lofgren. Dit is een opname die het altijd goed doet, maar ook hier is de diepte en breedteplaatsing aanmerkelijk minder dan ik gewend ben. Tonaal is alles, zoals eerder vermeld, uitstekend voor elkaar. De "zwakke plek" zit `m naar mijn idee dus beslist niet in de apparatuur en/of de speakers maar in de opstelling.
De akoestische gitaar van Pat Metheny`s nieuwe cd "One quiet night" laat ondanks wat gemis aan ruimtelijkheid een goede indruk na, goed geplaatst en natuurgetrouw. Overigens is deze cd een aanrader voor de Pat Metheny fans.
Het nummer Yinin`& Yangin` van bassist Victor Wooten behoort momenteel tot m`n favorieten, ik draai `m dus zeer vaak. De Piega`s zetten een mooie, strakke en realistische basgitaar neer, maar de drums hebben wat weinig attack.
De cd Faces & Places van Joe Zawinul is uitstekend opgenomen. De Piega`s laten dat ook mooi horen met een stevige druk in het laag en fraaie detaillering in het hoog dankzij de membraantweeters. De stem van Etienne Mbappe in het nummer Siseya klinkt buitengewoon natuurlijk. Ook hier is duidelijk waarneembaar dat deze fraaie opname wat moet inleveren op ruimtelijkheid.
Het nummer Stimula van de cd Hope van Hugh Masekela heeft enorme dynamiekverschillen. Als Hugh met z`n stem de stoomfluit van een trein imiteert zit je normaliter bijna tegen het plafond. Ook hier laat de set een steekje vallen, de opname klinkt duidelijk minder dynamisch dan ik gewend ben.
De cd "In search of excel-lounge" van Gare du Nord heb ik zelf niet, maar laat in het nummer "Room 69" duidelijk horen waartoe deze set in staat is. Deze opname plaatst veel dieper en ook breder tot buiten de speakers, tot zelfs ver buiten de nis waar de speakers staan en je krijgt gelijk een idee waartoe de Piega`s in staat zijn. Een vrijere plaatsing laat ongetwijfeld het ware karakter van deze speakers volledig tot hun recht komen.
Ronny Jordan`s "Deep in your heart" van de cd Light to dark laat ook nog eens horen waartoe de Piega`s in het laag toe in staat zijn: zeer diep, strak, ongekleurd en nauwkeurig!

Conclusie

Dit is een buitengewoon plezierige set om naar te luisteren. De Marantz apparatuur behoeft geen nadere toelichting, deze is ongetwijfeld van uitstekende klasse. Ik had de Piega`s nog niet eerder gehoord, maar het zijn uitstekende performers met een zeer geloofwaardige en evenwichtige klankbalans, een diep, nauwkeurig en ongekleurd laag, realistische stemmen en, dankzij de LDR-tweeters, een gedetailleerd maar beslist niet opdringerige hoogweergave. Opmerkingen heb ik ten aanzien van de opstelling, dit gaat overduidelijk ten koste van de diepte en breedteweergave, de plaatsing en de dynamiek.
Gert Jan heeft, zoals velen, getracht een compromis te zoeken tussen "leefruimte" en "luisterruimte", waarbij naar mijn bescheiden mening de balans iets te ver is doorgeslagen naar "leefruimte". Gelet op de kwaliteiten van de Marantz componenten, de uitstekende Piega LDR 5.2 speakers en de afmetingen van z`n woonkamer moet het beslist mogelijk zijn om de kwaliteiten van zijn set meer tot hun recht te laten komen zonder dat dit ten koste van de leefruimte gaat. Gert Jan noemde een andere opstelling van de set al eerder in dit verhaal. Uiteraard is dat een keuze die hij zelf moet maken maar wat mij betreft is dat een waardevolle en kosteloze upgrade, de set is het absoluut waard!

Rest mij nog om Gert Jan en z`n vrouw te bedanken voor de gastvrijheid, de lekkere koffie, een overheerlijke maaltijd en een gezellige dag.

De set van Gert Jan:

- Marantz PM14 versterker,
- Marantz CD17mkII cd-speler,
- Piega LDR 5.2 luidsprekers met SoundCare Superspikes, op marmeren platen van 2 cm dik,
- VdH CS122 luidsprekerkabels 4x 3 meter bi-wired met WBT 0645 pluggen,
- XTC Black Ultimate interlink (speciale uitvoering i.v.m. ruimteprobleem achter de installatie),
- 3 stuks Kemp Hi Power Plus Cords en een KE-Power Strip.

(uitgebreide specificaties én foto`s vind je op Gert Jan`s homepage)

Beluisterde muziek:

- Norman Brown - After the storm (Mojazz 530 301-2)
- Pat Metheny - One quiet night (Warner 2003)
- Victor Wooten - Yin Yang (Compass records 1999)
- St. Germain - Tourist (Blue note 2000)
- Jack Johnson - On and on
- Richard Thompson - The old kit bag (Cooking vinyl 2003)
- Hugh Masekela - Hope (Triloka 1999)
- Joe Zawinul - Faces & places (Esc. records 2002)
- Supertramp - Somethings never change (EMI 1997)
- Alison Krauss + Union station: live (Rounder 2002)
- Gare du Nord - In search of excel-lounge (Pias records 2001)
- Nils Lofgren - Acoustic live (Demon records 1997)
- Los Lobotomys - gelegenheidsformatie met o.a. Jeff Porcaro, Joe Sample, Lenny Castro en Steve Lukather (Japan 1989)
- Ronny Jordan - Light to dark (Island records 1996)

© Audiopaul, juni 2003

Noot van de redactie:
Deze AudioPaul Beluistert is exclusief geschreven door AudioPaul voor HiFi.nl en wordt daarnaast ook gepubliceerd op AudioPaul`s eigen website.