Luisteren
Liefhebber van vrouwenstemmen ben ik al zo lang als ik me kan herinneren en na de obligatoire opwarmperiode begin ik de serieuze luistersessies dan ook vaak met een onder handbereik liggende cd van een zangeres. Een daarvan is de op hot records G2-10046 uitgebrachte live cd van, de momenteel in snel tempo steeds bekender wordende, Eva Cassidy getiteld "Live at Blues Alley". Een cd met veel sfeer die een goede indruk geeft van de verschillende stijlen die deze zangeres beheerst. Favoriete nummers op deze cd zijn o.a. "tall trees in Georgia, fields of gold, autumn leaves en oh, had I a golden thread". "Autumn leaves" heb ik in veel uitvoeringen maar juist de uitzonderlijke stem van deze veel te jong overleden Eva Cassidy geeft dit nummer een extra dimensie.
Normaal gesproken activeer ik mijn systeem pas, middels de afstandbediening, op het moment dat ik op mijn luisterplek aangekomen ben. Nu ik de play knop op het transport in moet drukken begint de cd al te spelen terwijl ik vanuit hurkzit overeind kom en aanstalten maak om naar de sweet spot te lopen. Ik word dan ook min of meer verrast door Eva die in mijn linker oor zegt dat het volgende nummer op een plaat stond die ze in haar jeugd veel hoorde en dat ze dat nummer altijd al heeft willen zingen. Op dat moment weet ik; dit is iets bijzonders. De eerste noten van "Tall trees in Georgia" klinken door de ruimte en de in dit nummer fragiel kwetsbaar klinkende stem bezorgt me kippenvel. Terwijl ik mij op mijn favoriete zetel laat zakken komt mijn vrouw de kamer binnen. Ik volg haar met mijn ogen en tegelijkertijd registreer ik de impact die de geluidsinstallatie op mij heeft. Wat een rust! Mijn vrouw houdt vlak voordat zij de keuken bereikt haar pas in en zegt; "Het lijkt wel of hij langzamer speelt". Wanneer ik haar vraag of ze daarmee doelt op het door mij als rust ervaren effect, zie ik in haar mooie groene ogen een blik van herkenning verschijnen; " Ja precies, ik wist niet hoe ik dat moest zeggen, maar ik bedoel hetzelfde". Eva zingt door en ik wordt getroffen door de details in de opname, met name de nuances in haar stem. Ze zingt het woordje "through" en ik zie haar als het ware haar tong tegen haar tanden duwen.
Zoals altijd het geval is wanneer ik een nieuw component in mijn systeem heb, zit ik me tijdens het luisteren af te vragen hoe bepaalde cd`s zullen klinken. Maar terwijl ik dat doe dringt de installatie zich steeds opnieuw aan mij op. Het hammond orgel in het laatste nummer van Eva`s cd komt uit een zwarte achtergrond omhoog in al zijn kracht en dynamiek. Er is lucht tussen stem, orgel en slagwerk en het beeld staat als een huis op een brede stage.
Na het uitsterven van de laatste tonen, en dat duurt lang, is er stilte. Wederom ontbreekt geluid van het afslaan van een servogestuurde aandrijving of een uitschuivende cd lade. Ik schuif het dekseltje naar achteren en moet nog even wachten tot de geruisloos roterende cd tot stilstand gekomen is. Mijn keuze voor de volgende cd is inmiddels gemaakt en is gevallen op een "direct to 2 track" digitale opname uit 1988 op het Denon label (cy-73148) van de groep Aurora getiteld "Aurora". Aan deze opname is veel aandacht besteed en dat is goed te horen. Het eerste nummer "Daddy trane & cousin wayne" opent met schitterende percussie klanken van Peter Erskine, later aangevuld met tonen ontlokt aan het instrument van de op deze cd tenorsax en basklarinet spelende Marty Kristall en het geluid van de snorrende, grommende bas van Buell Neidlinger. Hypergedetailleerd zonder digitale kilte of hardheid, lang doorklinkend en mooi driedimensionaal in de ruimte. Ook de dynamiekwisseling wordt moeiteloos bit voor bit weergegeven.
Deze cd maakt me benieuwd naar de CEC invloed op de klank van de altsax van Julian "Cannonball" (vanwege zijn gezellig ronde postuur) Adderley . Opnieuw een oude opname en wel uit de vijftiger jaren, getiteld "Somethin` else". Uitgebracht op het, inmiddels helaas alweer ter ziele gegane, MFSL label als UDCD gold cd 563. Ook deze opname heeft veel sfeer al is er wel sprake van een echt links-rechts stereo effect. Algemeen bekend is dat Rudy van Gelder, die verantwoordelijk is voor de mooiste jazz opnames uit de vijftiger jaren, een probleem had met het op natuurgetrouwe wijze vastleggen van het pianogeluid. Het instrument van Hank Jones komt dan ook niet helemaal uit de verf maar dat komt dus niet op het conto van de beide CEC`s. De lyrische trompet van Miles Davis komt in het eerste nummer van deze cd "Autumn leaves" in al zijn pracht naar voren en kan qua nuancering, jawel, wedijveren met de eerder genoemde stem van Eva Cassidy in het gelijknamige nummer. In het titelnummer klinkt een krachtig duel van altosax en trompet met daarnaast de goed te volgen baslijn van Sam Jones.
Wanneer ik eenmaal in de jazz hoek verzeild raak kan ik me er nog maar met moeite toe zetten om andere muziekstijlen te draaien. Zeker wanneer het resultaat zo muzikaal klinkt als via de CEC`s het geval is en ik geneigd ben om eerder genietend dan beoordelend verder te luisteren.
Toch nog maar een jazz cd en wel die van de door mij zeer bewonderde trompettist Dave Douglas. De instrumentkeus op "Charms of the night sky", uitgebracht op het Winter & Winter label (910 015-2), geeft al aan dat het hier niet gaat om een echte mainstream jazz cd. Guy Klucevsek speelt accordeon, Mark Feldman viool en Creg Cohen acoustische bas, waarbij het resultaat zowel in artistieke als in opnametechnische zin zeer de moeite waard is. Ook hier valt de hypergedetailleerde signatuur van het geluid van deze CEC`s op die zelfs te herkennen is in de stroom loze lucht die Douglas in het begin van het titelnummer door zijn trompet jaagt. Daarnaast zijn de instrumenten goed te plaatsen.
Teneinde een breder zicht te krijgen op de kwaliteiten van de CEC`s stap ik over naar een andere muzieksoort al doe ik dat opnieuw middels een opname van een jazzmuzikant. Net als de Amerikaanse Ry Cooder maakt de Noorse saxofonist Jan Garbarek al jaren opnamen waarin hij een link legt naar andere culturen of muziek uit andere tijden. Die opnames verschijnen op het onder andere vanwege de immer uitstekende opnamekwaliteit uitblinkende label ECM. In een samenwerkingsproject met het, uit vier zangers bestaande, vermaarde Hilliard Ensemble, dat overigens door veel puristen om reden van die samenwerking verketterd is, maakt hij een verbinding tussen de jazz en de middeleeuwse muziek. Op de gebruikte installatie "hoor" je de kerk waarin de opname gemaakt is. Het eerste nummer "Parce mihi domine" van deze cd "Officium" (ECM new series 1525 nr. 445369-2) begint met zang van het Hilliard Ensemble waarin de afzonderlijke stemmen goed te herkennen zijn, waarna Garbarek met zijn instrument flarden tonen door de ruimte laat zweven en tussen de stemmen doorvlecht die variëren van ijl via snerpend naar metalig hard klinkend. De sopraansax, die Garbarek op deze cd naast de tenorsax gebruikt, gaat op sommige momenten naadloos over in de stemmen van de zangers.
Aansluitend draai ik een voor een groot symfonie orkest geschreven werk uit het oeuvre van de Duitse componist Richard Wagner. Zijn ouverture van de opera Tannhauser kent grote dynamiekwisselingen die door de CEC`s overtuigend weergegeven worden. Ik gebruik de uit drie cd`s bestaande Deutsche Grammophon Gesellschaft versie (427625-2) met het Philharmonia Orchestra o.l.v. Giuseppe Sinopoli ook al geef ik zelf de voorkeur aan de uitvoering door Chor und Orchester der Deutschen Oper Berlin o.l.v. Otto Gerdes. Deze versie (DGG 2740 142) bezit ik echter alleen op lp. Het koor der sirenen zingt op de eerste cd in de eerste scène "Naht euch dem Strande" waarbij de bekoring van de stemmen op dusdanige wijze overgedragen wordt, dat er bij mij een gevoelige snaar gaat resoneren.
Ook Jaap van Zweden, in samenwerking met het Combattimento Consort Amsterdam, op Sony Classical SK 45725, weet in het largo van het concerto no.1 in D major van l`Arte del Violino opus III van de componist Pietro Antonio Locatelli die snaar te raken terwijl hij me, even daarvoor, in het allegro heeft laten genieten van zijn virtuositeit en de doortekende tonen die hij aan zijn viool onttrekt.
Middels het "Concerto para marimba e orchestra de cordas" van de Braziliaanse componist Ney Rosauro maak ik de stap terug naar de tegenwoordige tijd. Dit werk wordt door de in het Schotse Aberdeen geboren Evelyn Glennie op de uit 1992 daterende cd "Rebounds", op RCA Victor Red Seal 09026-61277-2, op prachtige wijze vertolkt. De CEC`s laten de, als het ware "parelende", ronde, warme, houten klank van de marimba mooi ruimtelijk los komen van de speakers.
Op de cd van rockster Bruce Springsteen; "Greatest hits" op Columbia 478555-6, geeft CEC op minutieuze wijze in "Streets of Philadelphia" en "Secret garden" de gevoelige-, en in "Better days" en "Glory days", de rauwe kant van de stem van "the boss" weer.
Tenslotte blijkt op de prachtig opgenomen cd "Songs from the last century", Virgin 7242 8 48740 2 5, dat de stem van George Michael met veel lucht en vibrato weergegeven wordt. In het eerste nummer "Brother can you spare a dime" wordt hij begeleid door een grote, krachtig klinkende, swingende bigband. Het nummer "The first time ever I saw your face" ademt gevoeligheid en sfeer met een natuurgetrouwe weergave van piano, bas en drumstel compleet met het geluid van vegend opspringende brushes.
