Van Clearaudio kreeg ik ooit een lp die feilloos laat horen wat er allemaal mis kan gaan in een hifiset. Van jank van de platenspeler tot aan scherpte uit de netstroom. Stukken van Chopin, Mozart, Bach, Brahms en Rachmaninov wisselen elkaar af. Een paar heel direct opgenomen vleugels doen alle moeite het systeem volledig om zeep te helpen. De kleine Dali Mentor 1 heeft het niet makkelijk want het volume is fors opgeschroefd. Maar ze staan hun mannetje en geven een beeld dat je niet verwacht uit dit kleine systeem. De ondergrens wordt bepaald door de fysieke inhoud van de kast, daarboven doen de woofer en de tweetercombinatie meer dan goed werk. Het hamert er in sommige stukken flink op los. Andere werken zijn meer ingetogen en boeiend. Het is maar goed dat de speakers iets van de wand staan, het laag zou in de hoeken van de kamer teveel kunnen aanzwellen. Als gevolg van de afstemfrequentie van de poort en onvermijdelijke staande golven in de ruimte die vervelend in elkaars verlengde liggen. Met klassiek geeft dat de minste problemen, met verkeerde pop des te meer. Met `dank` aan producers die niet meer in staat zijn natuurlijk te mixen en denken dat een autoradio of een iPod de klanksignatuur overal behoort te bepalen.

Terug naar de muziek. Weet u hoe venijnig een viool kan klinken? De Hongaarse dans van Brahms laat u dat duidelijk horen. Maar toch, bij deze luidsprekers klinkt het zuiver, krasvrij en zonder een naar randje. Min of meer levensecht en nogmaals verbazingwekkend in een dergelijk klein systeem, zeker gelet op de martelende geluiden die deze lp de Dali´s te verstouwen geeft. Het geluidsbeeld is ongeveer 1,5 meter hoog, 4 meter breed (voorbij de wanden) en heeft bovendien diepte. Ik draaide pas nog een oude lp van Malcolm Binns die diverse klavecimbels en pianofortes van Broadwood bespeelt. De plaat is uit 1978 uitgebracht op L’Oiseau-Lyre. Het zijn kunststukjes van diverse componisten en ze gaan er in als koek. Heel goed weet de Mentor 1 de specifieke klank van de instrumenten te reproduceren. Ik geniet persoonlijk erg van een klavecimbel vanwege de mogelijkheden van het instrument, metalig mooi in het hoog en met de kracht die schuilt in de langere en dikkere snaren. Geen prettig instrument als de weergaveketen niet klopt. Maar schitterend en volmaakt passend in een tijdsbeeld als een fijne speaker als de Mentor aan de beurt is. Het klavierwerk is hier een stuk beter opgenomen dan op de Clearaudio lp. De informatie over de ruimte waarin het instrument staat is ook duidelijker beschikbaar. Voor fans van klassiek kan ik de Mentor 1 zeker aanbevelen wanneer het formaat van de luidspreker een beperking is. Voor groot orkestwerk en meer uitbreiding in de lage regionen kan er later misschien nog eens een aardige subwoofer bijgeschoven worden.. Want het blijft een feit dat een klein systeem alleen nooit tippen kan aan een kast van ruim een meter hoog en 40 kilo zwaar.

Ik neem u mee, van componisten die leefden tussen 1685 en 1809 naar modernere vakgenoten als Mark Knopfler en de zangeres Patricia Kaas. Nog steeds op lp. Eerst “Love over gold” van Dire Straits. De hoge tonen en de puntigheid zijn zoals je mag verwachten van een Dali met de gecombineerde dome en bandtweeter razendsnel. Spetterend, maar vriendelijk aan het oor. Het midden is open en breed. De steken vallen in de lage regionen, die lopen dicht als het al te hard gaat. Nogmaals, daar is mijn kamer mede debet aan. Mijn advies: beoordeel speakers in uw eigen huis voor u ze koopt, eis anders in ieder geval het recht op (onbeschadigde!) teruggave. Een goede dealer maakt daar geen probleem van. Nog een advies: wanneer het laag te grote inbreuk maakt op uw goede smaak kunt u ook, net als ik, de baspoort dichtstoppen. Het beeld is in mijn ruimte verder heel mooi groot en los. In de weken dat de Mentor 1 hier speelt beluister ik geen enkele keer een kastje, maar altijd een geheel dat ver onder, boven, naast en achter de speaker staat. Natuurlijk en vrij. De weergave is behoorlijk intens met deze muziek. Vooral het snelle karakter spreekt mij erg aan. Mogelijk vanwege het feit dat voor veel instrumenten het eerste contact met snaar of vel zo bepalend is voor het karakter van het instrument. Iets dat vaak verloren gaat wanneer een component in het systeem te traag is. Van Dire Straits door naar mijn favoriete Française Patricia Kaas. Eén van haar eerste opnames is: “Mademoiselle Chante..”. Ik kies voor kant twee en start met “Quand Jimmy dit” , terwijl het geweld van de “Telegraph road” nog vet in de oren hangt. Is subtieler werk net zo leuk als bas, drum en gitaar op oorlogssterkte? Ja, gelukkig wel. Vanaf de eerste noot die Kaas zingt heb ik haar in de kamer. Een vrouw waar ik nooit genoeg van krijg. Die ruig kan zijn als Piaf, volledig kan verleiden, alles geeft wat ze kan geven in een live concert. Ook hier valt de snelle weergave op. Dat past goed bij Kaas die in dit nummer de snelle rockster is. Om haar stem is hier en daar een echo gemixed die zich duidelijk laat horen. Duidelijker dan op veel andere systemen van vergelijkbare prijs die er meer een “brei” van maken. De Dali Mentor 1 heeft geen probleem bloot te leggen welke trucs zijn toegepast. Van oud werk naar Vienna Teng. Tijdelijk een veelgedraaide cd op Radio 2 met het nummer “Whatever you want”. Terecht, vind ik, en wanneer ik alleen in de auto zit probeer ik het luidkeels mee te zingen. Thuis krijg ik die neiging ook. Tegenstrijdig, want eigenlijk wil ik alleen maar luisteren. Dit klinkt zoveel beter dan onderweg! De intonatie van Teng komt tot zijn recht. De Dali werkt goed mee om de ware bedoeling van haar tekst duidelijk te maken. Aan de andere kant is dit een cd waarvan de mix niet klopt en het laag als blubber uit een basreflex systeem kan stromen. En dat brengt ook de beperking van de Mentor 1 aan het licht. Het is een klein systeem. Voor wie groter wil biedt dezelfde fabriek een paar stevige broers.Ik neem aan dat die beter overweg kunnen met het basgeweld van Vienna. Zoals ik haar vroeger beluisterde met de Dali Ikon 6 en heel vaak met mijn Ikon 2 systemen in Hobo uitvoering, die nog altijd met grote regelmaat op de Target stands een plekje vinden. Zo mooi als de Mentors ook klinken, eigenlijk ben ik iemand die vind dat een luidspreker groot behoort te zijn. Zelfs in een beperkte ruimte. En elke muzieksoort behoort het goed te doen, pop, klassiek en uiteraard ook jazz. Die ik nu ga draaien.

Drie cd’s in vogelvlucht. Dee Dee Bridgewater op “Live at Yoshi’s” is een ware vertegenwoordigster van het gebruik van de stem als instrument. De opname is erg goed en heeft een intieme live sfeer. Wat de Dali Mentor 1 gelukkig ruim naar voren laat komen. Je kunt haast schatten hoeveel centimeter de microfoon van Dee Dee’s mond verwijderd is. Het gaat me nu meer om snelheid, sfeer en stem dan om de instrumenten. Daar kom ik straks wel aan toe. Snelheid prima, luister eens naar “Slow boat to China” , merk op hoe de tamboerijn de dynamiek vasthoudt. De stem daar schitterend naast, vol overtuiging en optimaal verstaanbaar. Het Ray Brown Trio swingt op “Don’t get sassy”. Nu zijn de instrumenten wel belangrijk en valt de bas opnieuw een beetje tegen. Een paar proppen schuimstof in de poorten helpt voor 50%, maar blijkt helaas niet geheel afdoende. De piano heeft kracht, het slagwerk is suizend en snel zolang de basdrum buiten beeld blijft. De bas van meester Ray Brown komt onvoldoende uit de verf. Het is niet anders en een luidspreker in deze prijsklasse hoeft ook niet alles goed te doen. Cassandra Wilson is al veel aangenamer. Met opnieuw een tamboerijn die uitermate zuiver en levendig de muziek aanvult. Bas speelt hier veel minder een rol. De nadruk ligt op de stem en verder diverse percussie-instrumenten die de weergave levendig houden. Op piano Jacky Terrasson. De Mentor 1 en ik worden weer vriendjes. Laat Cassandra maar fijn draaien als ik onderuit zak, het aantekenblok wegschuif en ga denken aan een mooi glas malt whisky. Ik geniet nog een poosje, terwijl voor u het verhaal haast uit is.