Warming up

Welnu, terug naar het begin van deze review. De bedoeling was om te kijken en vooral te horen wat de drie individuele units, waarbij ik de speakers maar even als éen unit beoordeel, tezamen presteren. Weten ze het maximale uit elkaar te halen? Die vraag beantwoorden is natuurlijk nooit goed te doen, daarvoor zou je de apparaten ook aan diverse andere audio-elementen moeten verbinden. Ik heb het anders gedaan. De hoofdrolspelers heb ik eerst verbonden aan mijn eigen installatie, zodat ik afzonderlijk de individuele kwaliteiten, of gebreken als je het zo wilt noemen, zou kunnen inschatten. Voordeel daarbij was dat ik wist wat ik aan mijn eigen installatie had. Voeg je daar een nieuw element aan toe, dan valt al snel de ‘afwijking’ vast te stellen. Op deze manier leerde ik al snel de eerste in het oog (of oor) springende kwaliteiten kennen. Ik volsta hier met enige steekwoorden, in het verdere stuk kom ik weer terug op die vastgestelde zaken. De Saturn-R heb ik rechtstreeks gekoppeld aan mijn actieve luidsprekers. Wat opviel: strak en muzikaal, warm geluid. De Elicit-R mocht mijn cd-speler versterken. Kenmerken: overwicht, overzicht en in balans. De Hawks heb ik tenslotte aan mijn versterker met cd-speler gehangen. Resultaat: enigszins bescheiden en to-the point. Ik heb alles lekker lang laten inspelen en vervolgens de Rega Saturn-R met de Elicit-R en de Totem Hawks verbonden. Mijn verwachtingen waren inmiddels toch wel enigszins opgeschroefd. Hoe zou het trio gezamenlijk klinken? Voordat ik dat prijs geef, wil ik toch eerst hier de waarde van de gehele set noemen. Zowel de Saturn-R als de Elicit-R kennen een prijskaartje van 2400 euro per stuk. Een paar Totem Hawks komt op 3800. We hebben het hier dus niet bepaald over een goedkoop setje. Dat schept natuurlijk ook verwachtingen.

Let’s play

De set staat klaar. En zo tegen het eind van het jaar kan ik de verleiding niet weerstaan om er een grote greatest hits van het jaar luistersessie show van te gaan maken. Deze kans laat ik me niet ontnemen: om de beste albums van het jaar - althans volgens de kenners- door deze set te laten vertolken.

Angel Olsen mag het spits afbijten met haar album ‘My woman’. Niet al te ingewikkelde muziek, in de zin van ‘niet al te vol gestopt met allerlei toeters en bellen’. Lekkere muziek om flink onderuit gezakt op de bank bij te gaan zitten, ja het leven van een reviewer valt soms niet mee. Maar serieus: wat opvalt en wat ik ook had gehoopt, is de mooie weergave van de stem van Olsen. De set maakt gelijk duidelijk waar de prioriteiten liggen: de stem wordt centraal geplaatst. Daaromheen klinken de instrumenten, soms iets meer op de achtergrond, dan weer wat meer straight-forward. De lichte trilling in Olsen’s stem is mooi te horen. Radioheads meesterwerk ‘A Moon Shaped Pool’ is al behoorlijk complexer. Yorks stem zweeft heerlijk door de ruimte, niemand die zo mooi vals kan zingen, hij komt er gewoon telkens mee weg. Er komen fraaie baslijnen uit de luidsprekers, zonder dat ze gaan overheersen. Tja, echt vrolijk word je niet echt van deze muziek, wel van de weergave ervan.

Ik ga verder met Agnes Nobel. Haar Familair van het laatste album Citizen of Glass zet de set flink aan het werk. Niet gedurende de eerste anderhalve minuut, dan mag er nog even gefreewheeld worden en mogen de toetsaanslagen van de piano de subtiliteit van set én opname laten horen. Daarna wordt het gaspedaal flink ingedrukt. De stemzuiverheid en weergave van Obel is moeilijk te beoordelen hier. Werkelijk alles op stem vocoder gebied wordt hier ingezet, zodat je op een gegeven moment naar een heel laag vervormde stem van Obel zit te luisteren. Diezelfde stem valt bijna samen met de lage bastonen van de piano. De zoals gezegd relatief kleine speakers laten nu hun ‘geheim’ horen: ze weten op basgebied werkelijk alles uit de kast te halen en gaan behoorlijk diep. Ik heb altijd gedacht dat je daar grotere klankasten voor nodig zou hebben, maar de Hawks ‘flikken’ het ook. Indrukwekkend. Bovendien houden ze de boel onder controle, ook als ik de volumeknop van de versterker flink tot tegen de max opendraai. Het zorgt voor een mooie aha-erlebnis. Verleden jaar gaf de Zweedse muzikante een concert in de Stadsschouwburg in Groningen. Na een rustig tien minuten inspelen, waarbij ik even bang was langzaamaan in slaap gewiegd te worden, zette Obel alle registers open en stond de zaal flink te schudden. Zo erg is het nu niet in de woonkamer, maar de versterker maakt duidelijk de ruimte met gemak te kunnen vullen met een wall-of-sound. Ik moet niet vergeten ook nog die fraaie cello te noemen die nog eens boven Obels gezang en pianospel uit weet te komen.

Na Obel mag Cohen zijn zwanenzang laten horen. You want it darker. Volgens mij is het begrip grafstem nog niet eerder zo dicht benaderd op een cd. Cohens stem snijdt als schuurpapier van het grofste soort uit de boxen. De rest van de instrumenten staan allemaal ten dienste van de hoofdspeler en klinken op gepaste afstand rondom. Ter afsluiting van de cd-ronde pak ik nog de schijf van Nick Cave, ‘Skeleton Tree’. Zijn I need you is zo mogelijk nog huiveringwekkender (en donkerder) dan het nummer van Cohen. Cave’s ode aan zijn overleden zoon laat een heel breekbare stem horen. Wat me nu steeds meer gaat opvallen is hoe de weergave van de set zich telkens moeiteloos weet aan te passen aan de sfeer van de muziek. In no time zit je er helemaal in. Heet dat de muzikaliteit van het audioapparaat? Ja, ik denk het wel. Maar ook lijkt dit trio telkens weer de belangrijkste hoofdbestanddelen van de aangeboden muziekstukken er feilloos uit te pikken en extra mooi weer te geven. Bij Obel die vocoder, bij Cohen zijn stem, bij Cave de hele sfeer.

Het DAC eraf

Het is tijd om de DAC van de Saturn-R er bij te betrekken. Ik heb even genoeg van al te ‘zware’ muziek die over de dood gaat, hoewel wel sfeervol en in die zin bij mijn naderend kerstgevoel passend. Hoe doet het trio het met wat luchtigers? Ik kies voor de wat beter beschikbare opnames via YouTube. Mijn Apple-tv-kastje sluit ik via optical-in aan op de DAC van de cd-speler. Lissie’s live versie van Don’t you give up on me mag nu beginnen. Noem het singersongwriter-muziek of americana, maar dit is het soort muziek waarvoor je me ’s nachts wakker mag maken. Muziek teruggebracht tot de kern: stem, akoestische en elektrische gitaar. Alle drie komen ze prachtig uit de verf, de galm van de stem van Lissie afgewisseld door de galm van de elektrische guitar player. Ik ervaar bijna een thuisconcert.

Diezelfde sensatie ontstaat bij de keuze erna: Angus and Julia Stone. Deze broer en zus - met band - lijken zich steeds meer te ontwikkelen als een soort Lee Hazlewood en Nancy Sinatra van deze tijd. Als ik hun Heart beat slow-live versie van Disteller TV Sessions opzet, lijkt alles aan deze audio set te kloppen. De ritmesectie, bas en drum, klinkt heerlijk strak, de gitaren dwarrelen eromheen en de stemmen van Angus en Julia knallen uit de speakers. Vooral in hun samenzang kleuren hun stemmen prachtig, waarbij op de stem van Angus zo’n fraai scherp randje zit.

Slotakkoord

Dan ga ik tenslotte toch even terug naar de cd. Ik ben benieuwd naar mijn favoriete nummer Draw your swords van bovengenoemde Angus & Julia. Dit heerlijk onderkoeld startende nummer blijkt het beste in de Saturn-R cd-speler, de Elecit-R versterker en de Totem Hawk speakers boven te brengen. Je hoort het haarscherpe begin met akoestische gitaar en galmende piano rechtuit uit de speakers, wisselend links en rechts, waarna de stem van Angus de ruimte er tussen totaal weet te vullen. Vervolgens wordt de ritmesectie ingezet en klinkt een gortdroge drum met daarbij een intens diepe bas. Het nummer kabbelt vervaarlijk rustig door, maar mondt uiteindelijk toch uit in een enorme climax. Alle registers worden opengetrokken, Angus gezang voorop. Dan volgt weer de stilte, waarbij de zanger nog even een fraaie ‘imitatie’ qua stemgeluid doet van Jeff Buckley. Na afloop blijf ik verbijsterd achter. Kwam dit allemaal uit deze eenvoudig ogende set? Nou, ja dus.

Gedrieën weten de twee Rega’s en Totem het beste uit elkaar te halen. Van de twee Rega elementen mag dat geen verrassing heten, die zijn ongetwijfeld goed op elkaar ingesteld. Maar voeg je de Hawks toe aan de bron en de versterker, dan krijg je een bijzonder geheel. Het eindresultaat is een warm, muzikaal geluid, maar niet te wollig, maar juist heerlijk strak in vooral de ritmesectie. De drie elementen lijken niet voor elkaar onder te doen, toch denk ik dat vooral de versterker iets boven de ‘partijen’ staat, hetgeen ik wel als prettig ervaar. Waar de luidsprekers mij in eerste instantie als ‘bescheiden’ overkwamen, moet ik daar toch echt op terugkomen. Ja, ze kunnen bescheiden op de achtergrond spelen, bij een gedempt volume, waarbij ze ook aangenaam klinken. Maar schroef je het volume op en kies je voor iets extravertere muziek, dan blijken de twee Totem Hawks echt wolven in schaapskleren. Misschien is de kameleon een betere diersoort ter vergelijking, want echt agressief worden de Hawks ter geruststelling nooit. Uiteindelijk kwam er magie uit de drie. Ik weet eigenlijk werkelijk niks negatiefs over deze set te melden. Nou, oké, twee zaken dan. De eerste: het ontbreken van een koptelefoon-aansluiting. Het tweede vormt dan het totale prijskaartje van de set. Die is zeker stevig te noemen. Maar ja, wat mag magie kosten?

Prijzen

Rega Saturn-R: € 2.299,-
Rega Elicit-R: € 2.299,-
Totem Hawk: € 3.800,- (per paar)