Zo logisch als voorgenoemde klinkt, zo lastig is het allemaal in de praktijk. Zeker omdat het hier een echte live to two-track opnamen betreft en alles in tegenstelling tot de werkwijze van vandaag de dag, er in één keer meteen helemaal goed en foutloos op moet staan! Veel hedendaagse muzikanten zijn dit niet meer gewend en kunnen vaak ook de druk niet meer aan. Maar hier onderscheid het kaf zich vanzelf van het koren. Want zoals later tijdens het concert zal blijken, leven deze topmuzikanten er juist helemaal van op en zijn we getuigen van vele glorieuze en bezielende muzikale momenten! Wat trouwens ook past bij de gouden en vooral muzikaal spontane tijden van weleer, is dat in dit geval slechts van één stereopaar boven de snaren van de piano, drie overhead microfoons boven de drums en percussie, één aparte microfoon voor de basdrum en nog een extra stereopaar om het publiek en de ambiance te vangen gebruik wordt gemaakt. Een miniem aantal, zeker voor tegenwoordige begrippen. Twee verdiepingen hoger hebben Michael en Frans een mooie studio opstelling rond de gereviseerde Studer A80 analoge 2-sporen gecreëerd. Een configuratie compleet met Constellation Audio voorversterker, TAD eindversterker en TAD Evolution One luidsprekers.
Ik heb veel geluk deze avond, want mijn plaats in de prachtig zacht en kleurrijk met kaarsen en LED lampen verlichte zaal, is de beste die je maar kunt bedenken. Want niet alleen zit ik slechts enkele meters net naast de piano van Wolfert, maar heb ik ook volledig zicht op zowel zijn toetsen als de drums en percussie van Joost. Wanneer de eerste noten zacht en teder de ruimte vullen, is meteen de grote synergie tussen beiden merkbaar. Wolfert zet daarbij zijn minimalistische raamwerk neer, waarna Joost vervolgens ontstane sfeer op onnavolgbare wijze inkleurt, aanvult en verfraait. Hoewel ik in mijn leven inmiddels al zo veel drummers en percussionisten live heb gezien en gehoord, kan ik mij niet herinneren ooit een meer fijnzinnige, meevoelende en uiterst subtiel beheerste drummer heb zien spelen dan Joost Lijbaart! De synergie en energie van deze twee extreem getalenteerde heren, is op verschillende momenten zo enorm hoog, dat de luchtmoleculen van Studio twee bijna letterlijk geëlektrificeerd lijken te worden. Het blijkt uiteindelijk om een zowel muzikaal als visueel uiterst intrigerend schouwspel te gaan. Iedere maat, ritmewijziging en muzikale wending, wordt door beiden binnen een milliseconde vertaald naar weer een nieuwe ontdekkingsreis. Compleet met een niets tot de verbeelding overlatende lichaamstaal en een ongelofelijk sterk gevoel voor zelfs de kleinste nuances en ritmestructuren. Uiteindelijk is er zelfs nog een onverwachte educatieve factor bij dit concert, doordat prachtig inzichtelijk word gemaakt hoe bepaalde geluiden die we vaak in veel opnames terug horen, feitelijk worden gecreëerd.
De onbereikbare droom?
En dan is het concert ineens voorbij. Normaal een heel logisch einde van een intense muzikale presentatie, maar dit keer ervaar ik het heel anders. Normaal leef je bewust naar een bepaald concert toe. Je weet ongeveer om wat voor muziek het gaat en bent bij een goed concert verzadigd na afloop. Niet bij dit memorabele concert van Wolfert en Joost. Want terwijl de laatste noten al ruimschoots zijn weggestorven zijn alle aanwezigen nog immer volledig in extase. Na een daverend en welverdiend applaus worden we nog steeds als in een roes door Michael van Polen en Frans de Rond vanuit de deuropening gewenkt om naar boven te komen. Uiteraard weet ik nu wat komen gaat. We gaan de controlekamer in om een klein deel van het concert op tape beluisteren. Tja, wat mag je verwachten als zulke bijna onnavolgbare magische momenten door een aantal microfoons worden opgepikt, door hele lange kabels worden getransporteerd en vervolgens op een dertig jaar oude recorder worden vastgelegd?! Nou, laat ik dan volstrekt eerlijk zeggen dat ik bijna letterlijk van mijn stoel viel over het behaalde eindresultaat! Want in plaats van hooguit een goede en geslaagde illusie, zaten we bijna daadwerkelijk weer opnieuw in de zaal! Zeker toen we om de beurt op de hot spot achter het kleine mengpaneel plaats mochten nemen, was er geen houden meer aan en liep opnieuw het kippenvel over armen en rug. En of het nu door de registratie op de analoge tape of de enorm ‘slimme’ microfoonopstelling kwam weet ik niet. Maar zowel sfeer, ambiance, plaatsing, schaalgrootte, emotieoverdracht, low level informatie en beleving, waren allemaal dermate goed en samengebald tot één geloofwaardig geheel, dat dit bij de beste registraties behoort die ik tot op heden heb mogen ervaren!
Live to two-track concert 2
Na een verkwikkende nachtrust met in mijn hoofd nog steeds de sfeerbeelden en gevoelens van de vorige avond, is het één dag later op 19 december op precies hetzelfde tijdstip en locatie de beurt aan Sanne Rambags (zangeres), Bram stadhouders (gitaar) en wederom Joost lijbaart op drums. Onbewust verwacht je niet dat je zo’n tweede avond opnieuw zo in extase kunt geraken. Het begint meteen al met verschillen te over. Want in plaats van de 30 personen van gisteren is het gezelschap voor vandaag uitgebreid naar bijna 50 aanwezigen. Daarbij zie ik in tegenstelling tot de dag ervoor, nu veel meer mij bekende Rhapsody klanten. Een ander belangrijk verschil is dat hoewel de drumsetting van Joost nog steeds rechts in de zaal voor mij staat, de vleugel van Wolfert Brederode inmiddels plaats heeft moeten maken voor een drietal flink uit elkaar geplaatste actieve Genelec monitorluidsprekers. Daarvoor staan een stoel, gitaar en een laptop met op de grond nog een hele reeks aan effectpedalen. Dit alles allemaal bedoeld voor gitarist Bram. Last but not least staat in het midden van de opstelling nog een eenzame en vooral nog lege stoel voor zangeres Sanne. Het leuke aan dit soort avonden is dat je vooraf niet weet wat je te horen gaat krijgen. Een muzikale verrassing dus en die blijkt bij deze tweede setting zelfs nog groter te zijn dan vooraf verwacht. Want terwijl ik in het kader van akoestische opnamen min of meer een normale akoestische gitaar verwachtte, bespeelt Bram tijdens dit concert een akoestisch/elektrische variant. De reden hiervoor wordt al heel snel duidelijk wanneer blijkt dat hij zelfs in zijn eentje al een volledig orkest blijkt te kunnen vormen. Hoewel hij een volstrekt eigen en unieke stijl bezit die net als drummer Joost Lijbaart, extreem verfijnd, beheerst en fantasierijk is, kan hij door de ondersteunende elektronica, ook geweldig groots, theatraal en kleurrijk uithalen. In een poging zijn stijl wat meer te verduidelijken, trek ik hier heel voorzichtig vergelijkingen met andere gitaargrootheden uit deze muziekstroming als Pat Metheny en Michael Hedges. Toch blijkt uiteindelijk de jonge 3e-jaars conservatoriumstudente Sanne Rambags één van de grote verrassingen van deze over twee dagen verspreide concertreeks te zijn. Geïnspireerd door zangeressen als Susanne Abbuehl, Joni Mitchell en Elina Duni, is Sanne zelfs op haar jonge leeftijd van begin twintig al in staat poëtische teksten voor haar eigen nummers te schrijven. Wederom ‘mind blowing’ genieten geblazen dus en daar zijn alle concertgangers het volgens mij helemaal mee eens.
Mentaliteitsverandering nodig
Na het concert volgt voor mij voor de tweede keer de gang naar boven voor het kortstondig als eerste indruk afluisteren van het eindresultaat in de controlekamer. Hoewel de muzikale boodschap op een zelfde soort magische wijze weer tot leven kan worden gewekt als gisteren, zijn er toch ook enkele belangrijke verschillen. Aspecten die dit keer vooral te maken hebben met de gemaakte vertaling van elektrische en akoestische instrumenten. Zaken die je in de zaal nu eenmaal altijd anders ervaart dan wanneer weergegeven over weer een ander elektrisch systeem zoals in dit geval de afluisteropstelling. Gelukkig blijkt ook hier na enige gewenning het einddoel ruimschoots gehaald en wordt door alle aanwezigen wederom met volle teugen van de wederom weer bijna levensechte weergave genoten. Toch zetten dit soort sessies wel te denken waarom deze werkwijze tegenwoordig nog maar zo zelden wordt toegepast. Want als mij één ding wederom heel duidelijk is geworden, dan is het wel dat alles live in één keer opnemen enorme gehoormatige voordelen heeft t.o.v. multitrack. Natuurlijk kun je met twee sporen niet meer eindeloos instrumenten of partijen vervangen of ‘verbeteren’. Maar zorgen die minieme afwijkingen bij live muziek nu juist niet voor het broodnodige leven en de muzikale spanning?
