Wat je ook speelt over de LS1 actieve luidsprekers van Grimm Audio, er is één eigenschap die keer op keer in gedachten komt en dat is neutraliteit. De Grimm is ontzettend precies en vrij van vervorming over het gehele frequentiebereik. In gelijke mate scoort de LS1 punten op het gebied van transparantie. Er zijn maar weinig luidsprekers te bedenken die Stacey Kent zo zuiver neerzetten en zo intens elk detail van haar prachtig opgenomen CD Raconte-moi naar voren weten te halen, zonder te vervallen in een puur technische en analytische weergave. Tegelijk heb ik de afgelopen weken wel minder emotie gevoeld dan ik met andere luidsprekers weet op te wekken. De heerlijke stem van Stacey kan mij op dit moment echter zeer bekoren en mogelijk is dat te danken aan de kwaliteit van de dame en van die van haar band, in combinatie met de opnamekwaliteit. Want wat mij zeker is opgevallen, is hoeveel slechte opnames zijn uitgebracht door deze en gene. De Grimm LS1 zal genadeloos aantonen waar de steken zijn gevallen in het stereobeeld, in zuiverheid, vervorming, opgeblazen laag of verzint u zelf nog maar de nodige narigheden. In die zin is de LS1 een prachtig stuk gereedschap waar de opnametechnicus in de studio alleen maar plezier van zal hebben. Converting Vegetarians is een CD van het duo Infected Mushroom en daarvan kies ik Avratz. Pure elektronische muziek met diep laag, prikkelend hoog en tintelend middengebied. Dat laag gaat via de subs van de LS1 heel erg diep met een forse slagkracht. Daarbij blijft definitie behouden en gaat het laag geen eigen leven leiden door los te komen van de hogere registers. Slagwerk staat er fraai bovenop gepositioneerd, zij het minder breed dan diverse conventionele luidsprekers tot nu toe hebben bereikt in deze ruimte. Het geluid blijft als een muur tussen de luidsprekers staan, breed, hoog en diep, maar altijd binnen die grenzen. Wat ongetwijfeld te maken heeft met de speciale opstelling die reflecties op de zijwanden probeert te voorkomen. Binnen dat stereobeeld komt wederom elk detail vrij met een verbazingwekkend gemak.
Van geweld naar tedere Nocturnes van Chopin, gespeeld door François Chaplin in een HD opnamekwaliteit. Wat ik enorm kan waarderen en waar ik met de name de kwaliteit van de gebruikte digitaal/analoog-converters in denk te herkennen, is het feit dat de hogere noten perfect op hun plaats blijven staan in het stereobeeld, zonder uit te waaieren over de gehele breedte. Terwijl de lage tonen dat juist wel doen. Precies zoals een vleugel zich in werkelijkheid gedraagt. Het lijkt zo eenvoudig om dat te realiseren, maar heel wat D/A-converters maken het geheel breed en weten niet te differentiëren op dat gebied. Waar de Grimm voor mij persoonlijk afhaakt is toch in de emotionele sfeer. Daar zou ik nog steeds graag wat meer geraakt worden en meegenomen in de muziek. Goed, ik geef het toe, ik mis misschien wel harmonische vervorming, normaliter opgewekt in conventionele halfgeleiders en/of buizen. Precies wat een goed paar oren opmerkte tijdens een bezoek aan de luisterruimte. Wij zijn zo gewend geraakt aan vervorming dat het ontbreken ervan als vreemd wordt ervaren. Als ik een vergelijking mag maken: schoon, fris en zuiver bronwater ervaren wij als smakeloos na het drinken van frisdrank. Terwijl we, als we niets anders gewend waren geweest dan de smaak van bronwater, frisdrank zouden ervaren als een mierzoete en plakkerige substantie. Ik zou de Grimm wel eens willen beluisteren als de PWM versterkers vervangen worden door buizen of klasse A transistors. In die zin blijf ik voor mijzelf de ouderwetse klasse A versterkers verkiezen boven PWM weergavetechniek zoals die te vinden is in de Grimm oplossing. Vergelijk de Grimm versterking met Devialet, NAD M2, Hypex, Pink Faun en consorten, die steunen op vormen van PCM/PWM, waar ik mijn heil nog steeds liever zoek bij Audia, Pass, PrimaLuna of Manley, die nog traditioneel bouwen met de componenten van vandaag. Van een iets andere orde, maar wel in het verlengde, is het mooie Be Careful, It’s My Heart van Holly Cole. Dit keer heb ik het werkje gedraaid vanaf een Flac-file en vanaf LP; in beide gevallen geeft het eenzelfde indruk. Rijk aan detail, goed in de ruimte geplaatst, vol stemnuances en onmiskenbaar Holly Cole. Echter in beide gevallen mis ik nèt die vorm van emotie die tranen in mijn ogen kan brengen. Ze is in de kamer, staat voor mijn neus, ik kan haar haast aanraken, maar ze houdt afstand en zingt dit keer niet speciaal voor mij, maar in het algemeen. Of ik daaraan op de lange duur kan wennen, waag ik te betwijfelen. Dat heeft meer met mijn smaak en voorkeur voor muziekbeleving te maken dan met de kwaliteit van de weergaveketen.
Terug naar de muziek. Janine Jansen speelt werken van onder meer Debussy op haar CD Beau Soir. Haar gedreven vioolspel met zoveel nuances weergeven is slechts voorbehouden aan een selecte groep luidsprekers van topkwaliteit. De Grimm mag zich van mij daartoe rekenen. Zó zuiver en zó transparant, dat elke noot omgeven is met een aureool. De zachtst gespeelde toon is net zo indringend en aandachttrekkend aanwezig als het gedeelte van de partituur waarin kracht wordt gevraagd. De dynamiek, die zo ruim aanwezig is op de Decca-opname, vormt geen moment een belemmering voor de LS1, sterker nog, het volgen van de dynamiek heeft een moeiteloosheid die alleen te evenaren is door Janine thuis uit te nodigen voor een privé-concert. Al bladerend door de muziekcollectie die met een App zo gemakkelijk te benaderen is op de NAD netwerkspeler, kom ik langs een oude demo-CD van het damestrio Velvet, dat waarschijnlijk allang niet meer samen is. De opnames zijn gemaakt in een eenvoudige studioruimte en daar komt de kracht van de Grimm gelijk weer mee naar voren. Waar andere luidsprekers het idee van de ruimte geven, zet de Grimm de ruimte gewoon voor je neus neer. Met alle openheid voor stem, piano en contrabas. Heel puur, haast rauw, ongekend zuiver en fris. Prachtig in één woord en een lust voor het oor. Mochten tegenstanders van streaming audio nu in de rij staan om trappelend van ongeduld hun gelijk te halen dat een FLAC-file nooit een CD kan benaderen. Helaas moet ik diegenen teleurstellen. Van Waudio eigenaar Wim Weijers kreeg ik een loopwerk te leen, dat met Tentlabs materialen zwaar is gemodificeerd. Dat loopwerk speelt werk van bijvoorbeeld Jacintha "anders" af dan de NAD M50, maar niet beter of slechter. En weet daarmee die door mij zo gewenste emotie evenmin op te wekken.
Los van het bovenstaande speelt ook de luisterruimte een rol. Tijdens de viering van het 10-jarig bestaan van Grimm Audio op de High End Show 2014 in München kregen wij ruimschoots de tijd om naar de opgestelde LS1 te luisteren. Waar thuis de overdracht van emotie beter zou kunnen, hadden we daar op de show helemaal geen last van. Sterker nog, in de veel grotere ruimte die al snel vol begon te lopen met luisteraars, bewees de LS1 een volwaardig systeem te zijn dat met gemak op een fors volume kon draaien zonder een krimp te geven. De vanuit een computer gespeelde muziek had ons behoorlijk in de greep en liefst waren wij veel langer gebleven dan de tijd ons toeliet. Voorgeschoteld werd zowel klassiek als popmuziek, naast lichte jazz, waarin wij de transparantie van het systeem herkenden. Met in de directe nabijheid complete systemen die qua prijs in de tonnen lopen, staat de Grimm met een Hollandse nuchterheid te presteren, waardoor heel wat fabrikanten liever even de andere kant opkijken.
