Omdat de luidsprekers nogal fors zijn werd besloten om de luistersessie in de grote ruimte van de Hifi.nl-redactie te laten plaatsvinden. Een luidspreker van deze omvang kan wel een flink aantal kubieke meters om zich heen gebruiken, hoewel Teufel maximaal 35m2 opgeeft. De set van dienst bestaat uit een Lyngdorf DPA-1 voorversterker (met de room-correction uitgeschakeld) en de SDA-2175 eindversterker. Als bron dient een Marantz DV6400 met Van Medevoort modificatie. Hiervan werd overigens alleen de digitale uitgang gebruikt, rechtstreeks de Lyngdorf in. De bekabeling is van Sign Audio. Prijstechnisch een 'beetje' overkill, maar wel goed om vast te stellen wat de luidsprekers werkelijk in hun mars hebben. Er werd geluisterd naar een uit eigen collectie samengestelde cdr met diverse soorten muziek.
Luisteren dan maar…
Laat ik eerlijkheidshalve beginnen met een bekentenis. Ik heb als recensent in de loop der jaren natuurlijk al heel wat luidsprekers beluisterd, waaronder ook een aantal heel erg kostbare. Mijn eigen referentie is ook niet mis, en dan ligt het risico op de loer dat je blasé wordt. En hooghartig. En 449 euro voor een paar luidsprekers; dat kan niet. Dat soort vooringenomenheid… Het voordeel van lage verwachtingen is echter dat je voor een enorme verrassing kunt komen te staan. En dat is, vooruitlopend op de conclusie, wat beide Teufels voor elkaar wisten te krijgen.
De gevolgde procedure was als volgt: eerst luisterde ik de gehele cd op de Ultima 40 (die ik gemakshalve vanaf nu de ’40’ zal noemen), waarna bij gelijk volume en luidsprekerpositie de Ultima 40 Mk2 zich mocht presenteren (vanaf nu de '40 Mk2'). Mijn aantekeningen in elkaar schuivend kon ik zo vrij goed per track aangeven welke verschillen ik hoorde. Graag zou ik alle nummers bespreken, maar aangezien dit geen muziekrecensie is beperk ik me tot de hoogtepunten.
Als eerste luister ik naar een track van het nieuwe album van de Nijmeegse band The Use Of Ashes. De psychedelische folk van het nummer John T. "welcome to the world" op White Nights - flake of eternity wordt op de 40 redelijk sfeervol weergegeven. Kleine geluidjes in de mix komen goed naar voren, maar de dynamiek is een beetje beperkt. De klank is verrassend neutraal, het midden en hoog zijn mooi open en gedetailleerd zonder scherpte. Het laag is diep maar wat 'onbezonnen' en de ruimtelijke weergave is niet geweldig. De muziek plakt een beetje aan de luidsprekers en dat levert een wat ‘kastige’ klank op. Bij de 40 Mk2 was de ruimtelijke weergave een stuk beter. Het beeld was vooral een stuk breder. Ook de klank was neutraler, maar tegelijkertijd kleurrijker. Realistischer zou ik het willen noemen, en dynamischer. Stemmen zijn beter verstaanbaar en er is meer kleine detaillering.
Kaki King is een van mijn favoriete gitaristes. Haar virtuoze stijl doet regelmatig denken aan die van Michael Hedges, die ze overigens ongegeneerd als grote inspirator noemt. Op haar nieuwste album Glow beperkt ze zich tot instrumentale nummers en dat is prettig. Niet omdat haar zangstem onplezierig is, verre van zelfs, maar zonder vocalen kun je dieper in de mix luisteren. Het nummer Cargo Cult wordt door de 40 verrassend lichtvoetig weergegeven, maar opnieuw is het de wat onbeheerste laagweergave die een beetje roet in het eten gooit. Ik kan me voorstellen dat een jonger publiek graag veel laag hoort, maar een "commerciële afstemming" gaat wel wat ten koste van de neutraliteit en balans. De 40 Mk2 doet het opnieuw een stuk beter. De ruimtelijkheid is groter, waardoor het elektronische geluid dat achter haar getokkelde gitaar zweeft een stuk breder en dieper wordt. De tonale samenhang is een stuk fraaier en omdat de dynamiek ook is toegenomen wordt de gitaar veel plastischer weergegeven.
Op het nieuwe album van Bat For Lashes staat de prachtige ballad Laura, die door de 40 goed verstaanbaar wordt weergegeven. Ik mis echter de betrokkenheid en emotie die dit nummer beslist in zich heeft. De ruimtelijke plaatsing is netjes maar wat diffuus en gaat niet erg ver de diepte in. Het speelt zich allemaal op een lijn tussen de luidsprekers af. Het zal inmiddels geen verrassing meer zijn dat de 40 Mk2 hier beter presteert, met meer dynamiek en een vollere klank. De stem van Natasha Khan staat veel beter afgebakend in de ruimte en weet me nu wel te raken.
Hetzelfde geldt voor Alleen De Wind Weet, het prachtige duet van Wende en Huub van der Lubbe op haar album La Fille Noyée, en voor Open van Regina Spector (op: What We Saw From The Cheap Seats). De 40 Mk2 weet meer ruimtelijke informatie weer te geven en doet dat met een klank die natuurlijker is, met meer dynamiek en emotie. En met een dieper en strakker laag (hoewel het voor mij af en toe toch nog niet strak genoeg is). Onder de streep blijkt de Ultima 40 Mk2 gewoon de neutralere luidspreker te zijn, met een meer uitgewogen en kleurrijk klankkarakter en dieper en strakker laag. Het grootste pluspunt van de nieuweling blijft wat mij betreft echter de betere ruimtelijke weergave.
