Ik kan me nog heel precies het moment herinneren waarop superieure muziekweergave zich voor het eerst aan me openbaarde, en ook de omstandigheden: Andreas Vollenweider en een paar full-range elektrostaten ter grootte van een deur...

Mijn levensdoel was vanaf dat moment om ooit een paar elektrostaten te bezitten, maar al snel leerde ik over de `aandachtspunten` van elektrostaten en zocht ik mijn heil in gewone dynamische luidsprekers. Nu, vele jaren later, zegt een nieuw Nederlands merk dat ze de bekende problemen van elektrostaten hebben opgelost. En weet je wat? Ik geloof dat ze gelijk hebben.

Het principe van een elektrostatische luidspreker is een stuk eenvoudiger dan een goede toepassing ervan. Bij veruit de meeste elektrostaat-ontwerpen werkt het zo: Een zeer dunne maar sterke folie waarop een geleidende laag is aangebracht wordt op een stijf frame gespannen en tussen twee elektroden gemonteerd die dezelfde afmeting hebben als de folie. Deze zogenaamde Statoren zijn gemaakt van metaal of van kunststof met een geleidende laag. Voor de veiligheid zijn ze voorzien van een isolerende coating en om geluid door te kunnen laten zijn ze geperforeerd.

De folie krijgt een constante spanning en het muzieksignaal wordt door een hoogspanningstrafo opgeslingerd tot een paar duizend volt en naar de statoren geleid, elk een deel van de fase. Dat wil zeggen dat de ene stator wordt verbonden met de positieve luidsprekeruitgang van de versterker, en de andere met de negatieve. Omdat het muzieksignaal voortdurend positieve en negatieve spanning in beide statoren veroorzaakt wordt de folie afwisselend door de voorste en de achterste stator aangetrokken of juist afgestoten. Zo ontstaat een beweging van de folie met de frequentie en de ‘energie’ van de muziek. Luide passages veroorzaken een grotere beweging dan een zachtere en klinken dus ook harder.

PioSound pakt het anders aan. Bij hen hebben de statoren juist een constante spanning en wordt het door de step-up trafo opgeslingerde muzieksignaal afwisselend in gewone en tegengestelde fase op de voor- en de achterkant van de folie gezet, die aan beide kanten van een aparte geleidende laag is voorzien. Deze ‘inverted drive’ technologie is een vrij recente Nederlandse innovatie die voor het eerst werd toegepast door het merk Final.

Het principe van een bewegende folie tussen twee open panelen draagt ook een paar inherente nadelen in zich: omdat voor en achter evenveel geluid wordt afgestraald moet een elektrostaat ver van de achterwand worden opgesteld, en bestaat tevens het risico van akoestische kortsluiting; het uitdempen van het geluid doordat signaal van voor en achter de luidspreker elkaar in tegengestelde fase ontmoet. En tot slot heb je door de beperkte uitslag van de folie een nogal fors oppervlak nodig om voldoende lage tonen te kunnen weergeven.

Ik was dan ook blij verrast toen ik ruim een jaar geleden op een woonbeurs in Eindhoven een prototype van een set gloednieuwe Nederlandse elektrostaten aan het werk hoorde. Ze verkeerden nog in een bèta-stadium, maart wat ik hoorde was al erg goed. Nederland heeft een opmerkelijk rijk gevulde historie op het gebied van elektrostatische luidsprekers, en een aantal merken heeft zelfs internationale roem weten te vergaren.

Het blijft echter een forse technische uitdaging om een nieuwe elektrostaat te ontwikkelen, en het is dan ook niet verwonderlijk dat dit nieuwe bedrijf zijn oorsprong vindt in Eersel, een fraai dorp in de periferie van de Eindhovense Hi-Tech campus (onlangs nog uitgeroepen tot slimste regio ter wereld), en logischerwijs dan ook samenwerkt met bedrijven die deel uitmaken van die slimste regio.