Evenwicht, Stabiliteit en Harmonische Rijkdom
Nelson Pass is in de audio wereld een begrip. Als één van de ‘founding fathers’ van de Amerikaanse High End audio industrie dwingen met name zijn versterker ontwerpen sinds jaar en dag veel respect af bij zowel de consument en de zelfbouwer als bij de concurrentie. Tot voor kort ontbrak in zijn Pass Labs productenaanbod een geïntegreerde versterker maar met de introductie van deze lang verwachte Int-150 is aan dat gemis een eind gekomen. Ik stond vooraan om deze primeur naar mijn luisterruimte te slepen.
Nelson Pass
Zijn naam mag dan nu een illustere klank hebben maar dat is uiteraard niet altijd zo geweest. Dat begon pas in de periode dat hij, na in 1971 te zijn begonnen bij ESS (Heil Air Motion transformers), in 1974 zijn eigen bedrijf Threshold oprichtte. Hij ontwierp de wereldberoemd geworden versterkers die werkten volgens het door hem gepatenteerde Stasis principe, een ontwerp dat later in licentie ook gebruikt werd door het Japanse Nakamichi. Tegenwoordig houdt hij zich overdag bezig met werkzaamheden voor zijn huidige firma Pass Laboratories maar ook in zijn vrije tijd gaat er veel aandacht naar het ontwerpen en bouwen van versterkers. Zo’n ‘kitchen-table’ project is First Watt. First Watt biedt versterkers aan die ontworpen zijn vanuit de gedachte dat de eerste Watt van een versterker de belangrijkste Watt is. Puristische ontwerpen met een laag vermogen gericht op het aansturen van luidsprekers met een hoge gevoeligheid. Een ander project is Pass DIY, een website waarop hij zich richt tot de grote groep van zelfbouwers die met enthousiasme zijn ontwerpen nabouwen.
Labs Laboratories
Wanneer iemand de naam Pass noemt dan is het toch met name zijn in California gevestigde bedrijf waar men het eerst aan denkt. Voor mij persoonlijk blijft de naam meer specifiek verbonden met de Aleph series, versterkers die kort na hun verschijning zowel in klankmatige als in visuele zin een grote indruk op mij maakten. Deze single ended klasse A versterkers, die van 1991 tot 2000 geproduceerd werden, worden nu nog gebruikt in het actieve luidsprekersysteem van Pass Labs; de Rushmore.
De Aleph series werd in 1998 opgevolgd door de X series, de grootste en meest krachtige versterkers ooit door Pass vervaardigd. De basis is een eenvoudig gebalanceerd klasse A circuit dat erg populair is in versterkerontwerpen met een laag uitgangsvermogen. Dat dit circuit hier voor het eerst gebruikt kan worden in een ontwerp met een hoog uitgangsvermogen zonder dat er problemen als excessieve vervorming of lage efficientie optreden, heeft alles te maken met de gebruikte circuit topologie genaamd Supersymmetry™, die gebaseerd is op een uit 1994 daterend patent van Pass. De XA series is ontstaan door beide ontwerpen – de supersymmetrische X series en de Aleph single ended klasse A series – met elkaar te combineren. Bepaalde verfijningen uit de gebalanceerde single ended klasse A circuits van de XA series zijn vervolgens toegevoegd aan de X series waarmee de X.5 series ontstaan is. De kleinste uit deze reeks, de X150.5, heeft als uitgangspunt gediend voor de nieuwe geïntegreerde versterker.
