ELAC Electroacustic GmbH heeft een lange historie in Duitsland en mag je gerust beschouwen als innoverend. De Nederlandse importeur doet al jaar en dag met plezier zaken. ELAC levert luid-sprekers in alle soorten en maten, waaronder de Serie 300 luidsprekers, klein maar fijn. De Elegant BS 312.2 is zo'n model en staat al een poosje hier thuis te spelen. Aangestuurd met diverse versterkers, behalve met mijn topset want dat gaat een stapje te ver om het redelijk te houden.
De Elegant BS 312.2 wordt gekscherend het A4-tje genoemd, omdat als je langs de zijkant meet de luidspreker zelfs nog iets kleiner is dan het papierformaat A4. De voorzijde en bovenzijde is bijna gelijk aan een in de lengte dubbelgevouwen A4. De historie van de 300 serie gaat terug tot 1993, maar in de loop der jaren hebben de modellen aan de binnenzijde de nodige veranderingen ondergaan. Meegroeien met de stand van de techniek.
Elegant BS 312.2 op de keper beschouwd
De ELAC luidspreker heeft een aluminium behuizing gekregen in 1993 en de traditie zet zich voort. Vandaar de geringe afmetingen, aluminium is veel stijver dan hout of afgeleiden en de wanden mogen dunner zijn. Zelfs het front is zo smal dat het oppervlak bijna geheel wordt ingenomen door de drivers. De BS 312.2 is een 2-weg basreflex luidspreker met de poort aan de achterzijde.
Aan de voorkant vinden we de JET 6 tweeter, de zesde generatie van de bandtweeter waarvoor ELAC beroemd is. Daaronder een 115mm woofer met zijn typisch kristal conus, overigens gemaakt uit een aluminium sandwich. Een zachte surround houdt de conus vast. Recente verbeteringen zijn voor de woofer het vergroten van een tweede magneet en het vergroten van de spreekspoel voor meer controle.
De JET 6 tweeter heeft ten opzichte van oudere modellen een nieuwe layout van de aluminium banen die de stroom voeren op het membraan en een nieuwe frontplaat.
Voor het wisselfilter zijn luchtspoelen gebruikt en folie condensatoren om een scheiding te maken rond 3,2 kHz. De bekabeling intern is van Van den Hul.
Aansluitingen zitten op de achterzijde, uitgevoerd als bi-wire met bruggetjes tussen de fraaie terminals. Achter de tweeter zit een lange reflexpoort met een trompetvormige uitgang om poortruis tegen te gaan. De BS 312.2 laat zich aanpassen aan het interieur met los verkrijgbare frontjes in zwart, grijs, rood, blauw en geel. De kunststof frames voor de frontjes zijn er in zwart en wit, er is ook nog een metalen front in zwart of wit verkrijgbaar.
Als de BS 312.2 wordt neergezet op een dressoir of tv-meubel, zijn er speciale voeten optioneel te leveren, met rubber dempers om de luidspreker van zijn ondergrond te ontkoppelen. Zonder dat alles meet de BS 312.2 27 x 20,7 x 12,1 centimeter en weegt hij per stuk 7,2 kilo. Standaardkleuren zijn hoogglans zwart en wit. De BS 312.2 vraagt om een stevige versterker met een vermogen tussen 50 en 150 Watt zegt ELAC. De nominale impedantie is vrij laag met 4 Ohm, echter niet zakkend onder 3,4 Ohm (rond 280 Hz). Het opgegeven rendement is 87dB.
Op verzoek
Op verzoek van de importeur is de Elegant BS 312.2 aangesloten op meerdere versterkers. Bron was altijd een Auralic streamer aangestuurd met ROON software, waarbij een Melco Music Library de files aanleverde.
De eerste opstelling maakt gebruik van een Naim Audio DAC-V1 met een NAP 100 eindversterker die aan 4 Ohm maximaal 75 Watt levert. Vervolgens speelt aan de Auralic streamer mijn Metrum Adagio DAC, waarmee afwisselend een prototype transistorversterker van pakweg 2 x 35 Watt en een EAR/Yoshino 8L6 buizenversterker van 2 x 50 Watt ingezet kunnen worden als eindversterker.
Schone stroom en ethernet krijg ik met AudioQuest, Melco, Ricable en Inakustik netfilter en kabels. Interlinks en luidsprekerkabels zijn Ricable en weer Inakustik. Behalve de Naim; daar een brave SNAIC interlink. De smalle speakers leverden zonder eigen stand een klein probleempje op, maar met behulp van een paar stukjes rubber stonden ze veilig op Custom Design stands, al was dat optisch minder fraai dan op een ELAC stand. C’est la vie.
ELAC en Naim
Het A4-tje van ELAC weet heel royaal te presteren aan een kleine Naim Audio set met NAP 100 eindversterker. Als eerste een oude Dire Straits opname, “Six blade knife” waarmee de ELAC een verrassende hoeveelheid lage tonen weet te produceren. Maar dat is niet de meest kenmerkende eigenschap, de middentonen waartoe de stem van Knopfler behoort, zijn helder en transparant.
Als een gitaar met snijdende tonen opduikt aan de linkerkant, dan is die snel en springt naar voren. “Songbird” gezongen en gespeeld door Eva Cassidy is nog een stukje leuker om te draaien. Onder haar stem zitten de lage tonen van haar gitaarkast, dragend de tonen van de snaren en in het stereobeeld opduikende geluidjes.
De ELAC weet buitengewoon makkelijk en ruimtelijk te spelen. Muziek komt op een natuurlijke wijze los van de weergevers en met name het gebruiken van hoogte in het stereobeeld is van een orde die je niet zo snel zou verwachten. Het stereobeeld staat net voor de luidsprekers in deze combinatie, dat maakt de weergevers zelf nog meer akoestisch onzichtbaar.
Klassiek werk dit keer van componist C.P.E. Bach, gespeeld door het Ensemble Resonanz. Levendige muziek met veel dynamiekwisselingen. Hoewel dit soort muziek vaak wordt uitgevoerd met authentieke instrumenten, kiest dit ensemble voor modern instrumentarium en dat maakt de muziek helder en pittig.
De ELAC Elegant BS 312.2 ziet kans een flinke stage op te bouwen en veel groter af te beelden dan je van het fysieke formaat van de weergever mag verwachten. Dat het stereobeeld, breed, hoog en diep is, scoort bij mij punten. Niets vervelender dan te klein friemelen en plakken aan de units. De JET 6 tweeter is daar ongetwijfeld een heel sterke factor in, al zal ook de kleine woofer flink kunnen spreiden. Dat de units in de aluminium behuizing zowat de hele voorkant in beslag nemen, maakt dat de invloed van de kast op het afstraalgedrag beperkt blijft. Op de klank is er weinig aan te merken. De strijkers kunnen geen kwaad aanrichten, de JET tweeter is puntig en snel, maar gelijkmatig en heeft de violen onder controle.
Geen enkel moment is er scherpte te constateren. Negatieve punten zijn eerder te benoemen in de diverse opnames die ik gebruikte. De ELAC luidspreker is wat dat betreft ongenadig en brengt onvolkomenheden duidelijk naar voren. Zaak om te kiezen voor een goed presterende bron en versterker.
De stem van Sabine Devieilhe combineert op een indringende manier met het pianospel van Alexandre Tharaud. Haar klassieke stem zingt “Chansons d’amour”, waarbij de hoogteafbeelding ons in de steek laat. Sabine staat te laag, wat dus duidelijk aan de opname ligt, daarentegen is de vleugel van Tharaud indrukwekkend aan het spelen. Met een kracht en overtuiging die niet verklaarbaar is, vanuit een woofertje dat nog klein te noemen is als hij alleen gebruikt zou worden voor middentonen.
Van dreunen door de reflexpoort is in mijn ruimte geen sprake, dat was wel iets anders met sommige stukken popmuziek. Eenvoudig op te lossen met een prop fleece in de poort. Niet dichtstoppen, alleen wat afremmen van het enthousiasme aan de achterkant. Voordat de Naim aan de kant gaat een oud stuk van het Oscar Peterson Trio met de titel “You look good to me”. Basloopjes zijn prima te volgen, het meezingen van de bassist met zijn eigen spel idem dito. Piano staat helder in het midden. Slagwerk houdt zich in eerste instantie rustig, laten wordt dat wat feller en spreidt het uit. De tweeter is in combinatie met de Naim DAC en eindversterker aan de rustige kant, graag had ik de bekkens wat meer horen suizen. Je kunt niet alles hebben in deze prijsklasse en de ELAC doet al zo heel veel goed.
ELAC en 303.2
Wat is een 303.2? Welnu, dat is een kleine transistor eindversterker ontworpen door Cees Ruijtenberg, de man achter de ontwerpen van Metrum Acoustics en Sonnet Audio. In een heel kleine oplage gebouwd voor een paar liefhebbers. Beperkt vermogen, heel hoge kwaliteit. Direct gekoppeld aan de Metrum DAC met volumeregeling sluit ik de ELAC Elegant BS 312.2 daar eens op aan. Ik gun de versterker een half uurtje om op klank te komen en start dan met de cd “Avantine” van Agnes Obel.
Met “Fuel to fire” gooit deze kleine 303.2 inderdaad een heleboel olie op het vuur. Dat speelt ineens groot, van zijwand tot zijwand is gevuld met muziek. Op een indringende manier met een diepe onderlaag aan bas, daarboven elektronische geluiden en de fragiele stem van Obel. Weliswaar in een tweedimensioneel gehouden stereobeeld waarin hoogte ontbreekt, maar dat is niet zo heel erg door het muurtje van geluid dat in de ruimte komt te staan. Keer op keer laten de ELAC Elegant BS 312.2 luidsprekers beluisteren hoe gemakkelijk zij muziek loslaten. Tel daarbij op hoeveel lage tonen ze weten voort te brengen op een aangename manier.
Steken we van Denemarken het water over naar Ierland, dan zingt daar Mary Black over “Adam in the Window”, en met volle overtuiging. Hop daar is de hoogteafbeelding. De stem van Mary is misschien een beetje te helder in deze opstelling, de instrumenten zijn een waar feestje te noemen. Bas, dobro, keyboards, accordeon. Eerlijk gezegd krijg ik er een beetje kippenvel van. Toch ook maar de titeltrack van de cd “Babes in the Wood” dat met name door de percussie overtuigend is. Eerlijk is eerlijk, menig veel grotere weergever kan een puntje zuigen aan de manier waarop het A4-tje Mary Black in de schijnwerpers zet.
Pianowerken van Philip Glass, gespeeld door Vikingur Olafsson uit IJsland. Etudes waarvan gezegd wordt dat Glass ze schreef om zijn eigen pianospel mee te verbeteren. De ELAC’s doen een geslaagde poging om een vleugel in de ruimte tot leven te laten komen, door zowel aandacht te geven aan de snaren als aan het instrument zelf. Van zachte passages tot krachtige aanslagen op het klavier worden zonder een krimp te geven verwerkt en omgezet van elektrische energie naar akoestische golven.
Als hoge noten opduiken uit het zachte, kabbelende spel, dan ontstaat al snel de neiging om als een dirigent met armen te gaan zwaaien. Dat de 303.2 versterker een leuk wondertje is weet ik, maar dat de Elegant BS 312.2 zover meegaat in het spel, dat is nieuw voor mij. Het is een heel eerlijke weergever, soms net een tikje te helder, maar dat is inherent aan de geringe kastafmeting en de snelle tweeter. Over scherp kun je niet spreken, het is helderheid, kracht en transparantie die de tweeter in positieve zin doen opvallen.
Een heel andere etude speelt violiste Vilde Frang samen met pianist José Gallardo. Haar virtuoze vioolspel brengt een ode aan de luisteraar op deze kleine luidsprekers. De snelheid in haar spel en de klank van haar viool zijn zeer goed gevangen in de presentatie door ELAC. Deze cd “Homage” is een aanrader, qua opname en qua spel. Menigmaal door mij gespeeld als referentiemateriaal.
Je hoort niet veel meer van haar, op het hoogtepunt van de carrière zong Adele in The Royal Albert Hall onder andere “Lovesong”. De Elegant BS 312.2 weet heel aardig de sfeer van de zaal naar voren te halen en het live optreden weer levend te maken. Had ik eerder soms een kleine aanmerking op een stem, voor Adele is de ELAC juist heel geschikt. Het platte accent en de ruigheid van de dame maken de weergave alleen maar passender. Dat de zaal haar op handen draagt blijkt ook uit “Someone like you” waar het aanwezige publiek voor haar zingt. Weer haren die recht gaan staan en kippenvel.
Dat overdragen van Emotie met een hoofdletter is zeker een sterk punt van de Elegant BS 312.2. Als de zaal mee gaat zingen kun je eenvoudig voorstellen wat Adele gehoord en gezien moet hebben. Het publiek zit lager dan haar stem in het stereobeeld, gaat breed en de stemmen lopen weg in de diepte. Er blinkt een traan in mijn rechteroog. Ga deze opname toch weer meer naar het podium brengen.
Terug naar de aarde met singer/songwriter Paul Stephenson. Zijn zachte stem en het getokkelde gitaarspel zijn een warme deken in koude dagen. Beetje zoetsappig is het wel, de opnamekwaliteit maakt de cd het luisteren waard. Met een mannenstem kun je met deze ELAC menig vrouwenhart betoveren, ik weet zeker dat als u aan uw partner dit laat horen en laat zien hoe klein de Elegant BS 312.2 is, dat u ze zomaar mee naar huis mag nemen. Wel investeren in bron en versterking, ze zijn het waard laat de 303.2 weten. Oh voor alle duidelijkheid, waar ik spreek over cd is dat een zelf geripte set files spelend vanaf een eigen opslagmedium. Een echte cd-speler is al lang geleden ingeruild nu rippen perfect gaat.
ELAC en EAR/Yoshino
Buizenversterkers en luidsprekers met een beperkt rendement, daarbij ook nog eens een lage impedantie, vormen meestal geen aanbevolen combinatie. Mijn EAR/Yoshino versterker heeft een 4 Ohm luidsprekeruitgang, staat in klasse A en gebruikt per kant twee buizen voor push en twee voor pull. Het zou dus moeten kunnen werken met de Elegant BS 312.2. Laten we beginnen met “Labyrinth” van Dead Can Dance en vandaar uit gaan opbouwen. Shakers links en rechts zijn overtuigend, de oliedrums hoor je maar gedeeltelijk terug, de diepe dreunen haal je niet uit de ELAC luidsprekers, maatje te klein. Of er moet een subwoofer naast gezet worden.
De weergave is zoals ik mag verwachten ruimtelijk en spannend, waarbij geluiden gaan opduiken in het stereobeeld. Tot bijna tegen het plafond komen effecten vandaan. De projectie is zodanig dat zelfs naast mij nog wat te horen is. Heel netjes van ELAC die met de JET 6 tweeter bij mij hoge ogen gooit. Haevn met “Bright lights” is een volgende uitdaging voor de lage tonen. Opnieuw blijft de kleine luidspreker strak presteren. Zelfs in een wat kleinere ruimte zie ik geen noodzaak om de poort te dempen, laat staan af te sluiten. Zang helder, losgemaakt en verstaanbaar. Stage wijd en diep. Links en rechts net wat meer in de luidspreker gehouden dan met een transistorversterker. Toch zijn versterker en luidspreker uitermate tolerant naar elkaar.
Groot orkestwerk met het WDR Symphonie Orchestra en Arabella Steinbacher op viool. Volgens de ROON App een werk met een forse dynamiek, dat zich vertaalt in een zachte viool en pittige passages als het orkest mag invallen. Volume moet omhoog om alles te blijven waarnemen, soms omlaag om de buren niet gek te maken. Een vioolconcert gecomponeerd door Richard Strauss doet het instrument in de handen van Arabella vibreren van plezier in het allegro. Het orkest zit/staat in een halve cirkel om Arabella heen, loopt van buiten de speaker-opstelling naar achteren. Opvallend is dat de buizenversterker juist ter hoogte van de luidsprekers laat beginnen en naar achteren plaatst. Niet onprettig met een groot orkest, in de zaal sta je er ook niet met de neus bovenop.
Kleiner van bezetting is het Combattimento Consort Amsterdam met werken van Biber. Speelse en snelle muziek met een hoge mate van gedrevenheid uitgevoerd. De kleinere bezetting maakt het mogelijk instrumenten individueel te volgen. Solo viool, cello, klavecimbel. Over viool waren we het al eerder eens, de JET tweeter is een uitstekende weergever daarvoor. De cello rechts laat horen dat de woofer in staat is het instrument behoorlijk realistisch naar voren te halen.
Eens kijken of het mogelijk is met Janis Ian terug te horen of ik een DSD track speel of gewoon een FLAC rip van de cd. “Guess you had to be there” ken ik daarvoor goed genoeg. Welnu, aan resolutie ontbreekt het de ELAC Elegant BS 312.2 niet. Overduidelijk dat de FLAC file meer impact heeft, puntiger en sneller is. DSD speelt aangenaam, beetje sloom, te afgerond. Terwijl FLAC nog steeds meer dan prettig speelt, Ians stem blijft lief en ingetogen. Ondertussen doet een basgitaar er alles aan om de stem te overstemmen, maar daar slaagt de bas op de ELAC luidspreker gelukkig niet in. Wat ik al wist, maar u nog niet vertelde, is dat in de afgelopen weken de ELAC wisselend heeft staan spelen op deze buizenversterker en zijn transistor tegenpool. Waarbij ik geen echte voorkeur had voor één van de twee. Anders zéker, beter kun je nauwelijks over spreken. Daarmee durf ik wel te stellen dat je behalve met 2A3 en 300B buizenversterkers je niet om deze ELAC heen hoeft te lopen. Een kleine PrimaLuna of een gelijkwaardige EL34/KT88 versterker zou voor de liefhebber van de elektronenbuis zomaar het vaste maatje kunnen worden van een paartje Elegant BS 312.2.
Wie het kleine niet eert
De ELAC Elegant BS312.2 heeft zich in alle opstellingen voorbeeldig gedragen. Hoewel het een klein model luidspreker is, kun je hem groots laten spelen. De BS 312.2 heeft de nodige potentie en al speelt hij heel fijn aan een kleine, gedateerde Naim versterker, je krijgt hem vooral aan de gang met een moderner transistortype of een passende buizenversterker. Beter een kleine luidspreker koppelen aan een hoogwaardige versterker, dan een matige versterker toepassen op een heel goede luidspreker. Een uit ervaring geboren wijsheid die elke goede dealer zal beamen.
Natuurlijk is ook een Elegant BS 312.2 een compromis, uit een zo kleine behuizing haal je geen 20 Hertz orgeltoon. ELAC heeft echter de balans goed gelegd. Veel aandacht voor de hoge tonen met de JET 6 tweeter. Daarbij een woofer gekozen die in samenwerking met de reflexpoort behoorlijk stevig laag levert, maar in een mate die de muziek ten goede komt en effectbejag achter zich laat. Het middengebied profiteert van de beide uitersten en is daarmee op uitstekende wijze gecombineerd. Al met al heeft ELAC een luidspreker laten evolueren vanaf 1993 naar 2024 die zijn mannetje staat, stres-loos muziek levert en slechts een bescheiden plekje nodig heeft in het interieur. Ik mocht er met veel plezier naar luisteren.
ELAC Elegant BS 312.2
1.798 euro in hoogglans zwart of wit per set
198 euro alrulastic aluminium base in zwart of wit per set
30 euro metalen gril in zwart of wit per set
198 euro kunststof frame zwart of wit, stof grijs, geel, rood of blauw per set
Servi-Q | www.elacsound.nl
Beoordeling 4.5 / 5
