DALI een luidsprekerbouwer noemen is niet kort door de bocht. Wat wil je, het woord ‘luidspreker’ staat letterlijk in de volledig uitgeschreven merknaam. Hoe zit het dan met de luxueuze DALI IO-12 koptelefoon die voor duizend euro in de winkel ligt?
"Battery 100 percent. Connect", uitgesproken door de meest laidback Engelse stem op deze planeet. De boodschap die je hoort als je de nieuwe DALI IO-12 op je hoofd zet en inschakelt (en de accu volgeladen is, dat ook wel). Die geraffineerde BBC-stem is ook zowat de enige feedback die je van dit nieuwe topmodel van DALI zal krijgen. Want in tegenstelling tot vele rivalen, ook in het luxesegment, is dit een koptelefoon met noise-cancelling volledig gericht op het luisteren naar muziek. Veel functies en tierlantijntjes via een app die zich elke andere week updatet? Neen. Er is zelfs geen app. “Focus” noemen ze dat.
Neemt een eigen positie in
Met een prijskaartje van 999 euro is de IO-12 niet enkel een aanvulling op de geslaagde IO-4 en IO-6 hoofdtelefoons van DALI. De Denen zijn de laatste tijd heel gefocust op high-end producten – zie: de KORE en de EPIKORE 11 – en dat gaat ook op voor dit luxebeest. Met dit product neemt het bedrijf het op tegen andere draadloze hoofdtelefoons die weelderige materialen combineren met techniek uit de hifi-wereld. De Focal Abyss, T+A’s Solitaire T, de Mark Levinson N°5909, de Bowers & Wilkins Px8… er zijn verrassend veel Bluetooth-hoofdtelefoons met noise-cancelling die heel wat hoger mikken dan de mainstream Sony’s, JBL’s en Boses.
Het ontbreken van een app klinkt sommigen wellicht als een nadeel in de oren. Maar DALI maakt zich sterk dat een ‘geen app’-beleid past bij de achterliggende filosofie. Door zich te concentreren op het geluidsaspect én trouw te blijven aan het merk-DNA zou de IO-12 een waardig alternatief wezen voor andere luxe Bluetooth-koptelefoons. De Denen zetten daarvoor zelfs hun magisch klinkende SMC-materiaal in, een materiaal dat ze al jaren met succes toepassen in hun duurste speakers – denk Epicon, Rubicon en anderen – om vervorming tegen te gaan. Dit verwerken ze in het motorsysteem van de 50-mm drivers die DALI speciaal voor deze koptelefoon ontwikkelde. De IO-12-drivers zijn zelfs de eerste van DALI die geen ijzer bevatten. En ja, net zoals bij de hifi-speakers werd er opnieuw gekozen voor papier- en houtvezelconussen, daar gelooft DALI sterk in. Er zijn dus niet zomaar generieke drivers ergens van een schap geplukt of hergebruikt van de IO-6, benadrukt de fabrikant.
Deens Design
De zachtere lijnen van de IO-12 en het gebruik van leder past in ruimere Deense designtrends. Net zoals bij de IO-4 en IO-6 denken we meteen: “Dit had ook van Bang & Olufsen kunnen komen”. Maar het is niet een geval van na-aperij, want de koptelefoon legt wel zijn eigen klemtonen. Heel wat stijlelementen zouden enkel van DALI kunnen komen. De grotere rechthoekige oorkussens bijvoorbeeld, die wel heel knus over je oorschelpen glijden. Knus is hier geen eufemisme voor ‘met veel oordruk’, want op onze knikker zat de IO-12 net goed. Misschien mocht het een tikje harder zelfs, maar dat is persoonlijke smaak.
De hoofdtelefoon blijft in elk geval netjes op je hoofd rusten, ook als je rondloopt in het huis. Het is geen sportmodel, dus we gaan er even vanuit dat je dit luxebeest niet mee naar de sportschool sleurt. Onderweg gebruiken gaat wel vlot, want de ingebouwde accu gaat 35 uur mee met noise-cancelling.
Je krijgt bij de IO-12 een even mooi afgewerkte lederen case. Het is misschien geen case die een avontuurlijke safari kan overleven, maar thuis en veilig in een koffer lijkt het wel een veilig onderkomen te bieden aan de koptelefoon en de accessoires.
Tot in de fijne puntjes
We moeten eerlijk zijn: andere luxe Bluetooth-hoofdtelefoons van gerespecteerde hifi-merken zijn, zoals van Focal of T+A, scoren ook qua afwerking en bouwkwaliteit. Dat moet er ook echt bij horen. DALI doet gelukkig op dit vlak helemaal niet onder. Alle aspecten van de IO-12 komt hoogwaardig en stijlvol over. Mooi is bijvoorbeeld de dunne metalen hoofdband die eindigt aan de driverbehuizing. Het gewoonlijke lompe scharniermechanisme? Nergens te zien. Toch kun je de earcups vlot over 180° graden draaien. DALI heeft dit heel knap aangepakt: er is een scharnier, maar het mechanisme zit bijna onzichtbaar in de behuizing verstopt. Het lijkt een detail, maar wel één die zorgt dat deze grotere hoofdtelefoon langs de zijkant toch weer slanker oogt.
To (ka)be(l) or not to (ka)be(l)
De meeste mensen zullen de IO-12 draadloos gebruiken. DALI biedt je echter de optie om met een kabel te werken. Dat kan zelfs op twee manieren. Want naast een klassieke analoge kabel die je in elke hoofdtelefoonuitgang kunt steken, is er de USB-optie. De betere optie is dat, want op dat moment stuur je over de USB-kabel digitale data die door de DAC in de DALI-hoofdtelefoon wordt verwerkt. Daarom dat de IO-12 als externe geluidsoplossing verschijnt als je hem verbindt met een Mac of Windows-laptop. Om dit mogelijk te maken, is er een relatief lange USB-C naar USB-A-kabel meegeleverd. Ziet er absoluut premium uit, maar het door z’n chique stoffen mantel wel een tikje microfonisch. Zit je comfortabel in de bank neer, dan krijg je wat bijgeluiden als het over je kleding schuift. Zittend aan het bureau ervaarden we dat heel wat minder. Een lange, gladde kabel op de kop tikken is ook een oplossing. Sowieso moet je dat doen als je eigenaar bent van zo’n hippe Macbook of een slanke Windows-laptop, want die hebben enkel USB-C-poorten.
Gebruik je die USB-kabel, dan lever je muziek in iets hogere kwaliteit bij de IO-12 aan. In draadloze modus stream je over Bluetooth, want dankzij ondersteuning voor aptX-codecs (incluis Adaptive en HD) prima klinkt. Gebruik je de kabel, dan lever je digitale audio in de originele kwaliteit aan – tot 96 kHz / 32-bit.
Ruisonderdrukking: present
Op een draadloze hoofdtelefoon kan ruisonderdrukking eigenlijk niet ontbreken. Ook bij de IO-12 is er noise-cancelling voorzien, waarbij je via een knop op de zijkant kunt schakelen tussen NC, geen ruisonderdrukking of een transparantiemodus die stemmen versterkt. Bij de vorige IO-modellen vertrouwde DALI op een dure chipset van Sony, stilletjes vermoeden we dat dit niet veranderd is.
Wat we heel belangrijk vinden bij een hoofdtelefoon in deze prijscategorie en met hifi-ambities is dat de ruisonderdrukking geen impact heeft op de klank. Op wat lichte ruis na die je kunt opmerken als je bij stilte heel hard luistert, merk je ook nauwelijks iets af. Nog belangrijker is dat de tonaliteit niet wordt veranderd. De IO-12 begint niet opeens baszwaarder te worden, of zoiets.
En hoe efficiënt is de noise-cancelling? Op dat vlak begint de IO-12 al met een voordeel. De dikke, omhullende oorkussens houden zo al veel omgevingsgeluid buiten. Passief wordt al heel veel lawaai van onze vaste NC-testvideo geëlimineerd, NC inschakelen duwt het nog meer naar de achtergrond. Hoewel de IO-12 net niet het niveau haalt van de baanbrekende WH-1000XM5, presteert het op een hoog niveau. Deze hoofdtelefoon is goed voor thuiswerkers, maar mag ook mee op het vliegtuig.
De transparantiemodus klinkt bovendien relatief natuurlijk. Een noise-cancellinghoofdtelefoon versterkt via de externe microfoons op dat moment de omgeving. Of toch een deel van het omgevingsgeluid, want het moet draaglijk blijven. Vaak krijg je dan een vermoeiend, artificiëel klinkend geluid, maar dat is hier niet het geval.
Gemaakt voor hifi-oren
De grotere behuizingen en de gekantelde drivers helpen om de IO-12 een grootse weergave cadeau te doen. Het orkestrale gedeelte van ‘Playing For Time (Bright-Side Mix)’ op de release die Peter Gabriel recent uitbracht verscheen zo op een schaal die we eerder met een open hoofdtelefoon associëren.
Het album, die in de context van deze review heel toepasselijk ‘i/o’ heet, bevat nog wel meer mooie, contemplatieve nummers van Gabriel. Ze worden fijn gebracht door de DALI-koptelefoon, met name de vocals. Niet met gecomprimeerde dynamiek vlak aan het oor, wel voller en net iets verder van je weg. We gaan nu niet roepen ‘net als luidsprekers’, maar het neigt wel die richting uit. Wie daar echt naar hunkert, kan eens een crossfeed-functie uitproberen in Roon of via bepaalde DAP’s.
DALI lijkt de IO-12 echt getuned te hebben met de hifi-liefhebber in het achterhoofd. Wat betekent dat concreet? De meeste mobiele hoofdtelefoons zijn wat bass-zwaar, omdat lage frequenties bij buitengebruik sneller verloren gaan. Ook sommige luxerivalen hebben dat ook. Dat IO-12 is meer in balans, met een vloeiend midden en aandacht voor de frequenties die ruimtelijke informatie meegeven. Bij ‘Prayer The To Dynamo’ van het Iceland Symphony Orchestra krijg je zo het klokkenspel bij ‘Domestic Pressures’ vederlicht en authentiek aangeleverd, en is het live-gevoel heel overtuigend. Dit album is bedoeld als een viering van de werken van de overleden componist en soundtrackleverancier Jóhann Jóhansson. Hij schreef heel ecletische werken, onder meer voor ‘Arrival’, maar op dit album zijn de creaties voor ‘The Theory of Everything’ en anderen conventioneler symfonisch. Het maakt voor een boeiende luistersessie met de DALI-koptelefoon, zeker bij de laatste tracks die komen van de Sicario-soundtrack en die herhaling combineren met subtiel gespeelde instrumenten.
Hoe de semi-akoestische gitaar van Skull Sverrisson bij ‘III. Melancholia’ in- en uit het geheel beweegt is heel intrigerend, de IO-12 laat je ook echt inzoomen op het sporadische snelle vingerwerk en de bijklanken van de metalen snaren. Melancholisch is het niet, maar je wordt er wel stil van.
De IO-12 komt dus heel wat baslichter over als je hem vergelijkt met wat Bose of Sony op de markt brengen. Maar daarom moeten technoliefhebbers hem niet links laten liggen. In balans betekent dat het laag veel realistischer klinkt, al loopt het niet eindeloos diep door. Je kunt wel met een druk op de knop schakelen van Hi-Fi naar Bass-modus – daar is die stem weer – wat de openingstrack van het samenproject van David Holmes en Raven Violet ‘Blind On A Galloping Horse’ net wat meer body gaf. Maar al bij al is het een subtielere toevoeging die zeker bij deze soort muziek de zuiverheid niet ondergraaft.
We horen wel eens noise-cancellinghoofdtelefoons waar de Bass Boost-functie vocals verdrinkt en zelfs behuizingen doet resoneren. Dat heb je hier niet, de Bass-functie is een klein schepje extra, geen grote klodder mayonaise op je friet.
Spelend via de USB-kabel oogsten we een kleine stap vooruit als we Peter Gabriel herbeluisteren. De moeite om te doen, maar het is geen absolute must. Terwijl we wat experimenteerden met de USB-modus en Roon, drukten we nog eens op play bij ‘The Great Heathen Army’ van Zweedse lawaaimakers Amon Amarth. De IO-12 komt sterk binnen. Van deze soort epische metal vinden we op veel draadloze hoofdtelefoons te samengedrukt om lang te luisteren. Hier zit veel meer ‘lucht’ en dynamiek in de presentatie, wat toelaat om te ontdekken dat er wel wat finesse en virtuositeit zit in de individuele instrumenten. Dat klinkt misschien gek om te zeggen bij heftige vikingmetal, maar er zit meer in dan sommigen denken. Een sterkte van de IO-12 is dat dit en veel meer openbaart.
Conclusie
Draadloze hoofdtelelefoons zoals de IO-12 zullen voor sommige consumenten wellicht onbegrijpelijk overkomen. Met een prijskaartje van 999 euro is deze Deen heel wat duurder dan iets als de WH-1000XM5 van Sony of de Bose QuietComfort Ultra Headphones. Maar daar krijg je ook echt iets voor terug. Om te beginnen een andere kijk op akoestisch design en geluid, wat zich vertaalt in een fijnzinnige, gedetailleerde en levensechtere geluidservaring. De DALI IO-12 mag een draadloze hoofdtelefoon zijn, het is een koptelefoon die ook een hifi-hoofdtelefoon is. Die twee zaken leken onverenigbaar, maar de DALI (en enkele rivalen) tonen aan dat het wel kan. Wie kritisch is ingesteld, vindt bovendien ruime ondersteuning voor betere codecs én een steengoede USB-DAC-modus. De fijne afwerking die de IO-12 echt luxueus maakt, zoals het hoort voor prijs, maakt dit headfi-verhaal compleet. Het is misschien veel om aan de kerstman te vragen, maar toch maar eens proberen.
DALI IO-12
999 euro | www.dali-speakers.com
Beoordeling 5 op 5
