SAMENVATTING

Hoelang Polen al een belangrijke rol speelt in de wereld van de betere audio is slecht te achterhalen, maar inmiddels heeft de Poolse audio-industrie al heel wat moois onze kant op gebracht. De liefde voor audio en muziek speelt er een belangrijke rol onder de bevolking, zoals blijkt uit showverslagen en ervaringen van bezoekers van de grootste audioshow daar, elk jaar gehouden in Warschau. Nieuw voor mij en ik denk ook voor veel lezers is de naam Circle Labs, waarvan we hier de A200 versterker testen.

Het in 2007 opgerichte elektronicabedrijf, dat een van de belangrijkste spelers is geworden op de markt van apparatuur voor medische laboratoria, gebruikt sinds 2015 de naam Circle Labs voor in eigen beheer ontworpen en gebouwde high end audio versterkers.Ter beschikking kwam een Circle Labs A200 geïntegreerde versterker, een gestileerde krachtpatser met een krachtig kloppend klasse A/B hart dat ruim voldoende vermogen levert. Nadat 23 kilo op zijn plaats stond is er veel geluisterd, heel veel, en dat was een prettige bezigheid. Vooral de tweede luisterperiode, met andere luidsprekers in een andere ruimte leidde tot een zeer positieve conclusie.

Circle Labs A200: van buiten en van binnen  

De Circle Labs A200 versterker meet een nauwelijks bescheiden 430 x 376 x 176 mm en weegt zonder de doos al 23 kilo. Het gewicht is voor een groot deel te danken aan de voedingtransformatoren en voor de rest aan de aluminium koelplaten aan weerszijden, de behuizing en de 1,5 centimeter dikke glazen frontplaat.

Om maar gelijk met de uiterlijke kenmerken door te gaan, op de voorzijde is een volume regelaar en bronkeuze te vinden, waarbij de bronnen worden aangeduid door stippen verlicht met LED’s. De volumestand is te zien op een in helderheid te dimmen matrix display. Een subtiel streepje licht staat onder de nauwelijks opvallende type aanduiding als extra indicatie dat de versterker aan het starten of actief is. Misschien niet ieders smaak zijn centraal aangebrachte goudkeurige blokjes aan boven en onderzijde, goudkeurige subtiele randjes om de twee regelaars en goudkleurige voeten. Stijlvol aangebrachte blingbling. 

Zijkanten bestaan zoals genoemd uit vele koelribben en die maken dat het verplaatsen van de versterker het beste kan geschieden met handschoenen. Bovenop de versterker zit aan de voorzijde een stand-by druktoets, de echte hoofdschakelaar zit aan de achterzijde. Die achterzijde bevat verder stoere WBT NextGen luidsprekerklemmen en vijf zware RCA ingangen. Van deze vijf is één ingang voor HT bestemd. Eén enkele XLR ingang is beschikbaar, al zijn de circuits in de A200 niet gebalanceerd gebouwd.

Hybride

De A200 is een hybride versterker van 2x120 Watt aan 8 Ohm, oplopend tot 2 x 200 Watt aan 4 Ohm. De voortrap werkt met twee NOS Siemens buisjes waarvan er ruim voldoende op voorraad zijn bij Circle Labs om u nooit zorgen te hoeven maken om de leverbaarheid van ECC8100 buizen (geen tikfout). 

De buisjes hebben een verwachte levensduur van 10.000 uur en krijgen roosterspanning vanuit een long life batterij. Het circuit is ultrakort in het voorversterker deel. De buis, één weerstand en een koperfolie condensator zitten tussen ingang en koppeling naar de eindtrap. Een 64 stappen volume regeling werkt op basis van een SMD weerstandsladder van Khozmo en schakelt met relais. Het tikken van de relais is beperkt te horen als het volume wordt aangepast. Een Khozmo metalen afstandsbediening wordt meegeleverd, maar je kunt de versterker daarmee niet aan- of uitzetten, ook geen bron kiezen.

De afstandsbediening is uitsluitend voor volume, mute en het dimmen van de display.

De stroomgestuurde eindtrap is per kanaal opgebouwd rond twee paar Sanken BJT transistoren, stabiel gehouden met een hoge biasstroom. De dempingsfactor heeft een waarde van 500, terwijl de totale versterking van voor tot achter 35dB is. De versterker is volledig dual mono opgebouwd, dus ook de voeding met zijn twee ringkerntransformatoren van het Poolse merk Toroid. De voortrap heeft nog een eigen EI-voedingstrafo. Een buffer van in totaal 200,000µF aan condensatoren is onder de kap te vinden. In stand-by is het energieverbruik minder dan 0,1 Watt, eenmaal actief 70 Watt en bij maximaal uitgangsvermogen 400 Watt.

Twee opstellingen

De Circle Labs A200 heeft in de periode dat hij in huis stond in twee opstellingen gespeeld, met net wat eenvoudiger spul in een ruimte met een vloeroppervlak van 12m2, terwijl de andere kamer 33m2 meet. Twee opstellingen met veel overeenkomsten. Netfilters AudioQuest Niagara 3000 versus 5000. Ethernet switches Melco S100, een centrale Melco N10 opslag, samenwerkend met Roon. Digitale spelers Auralic Aries G1 versus G2.1, beiden voorzien van een Hörwege PSU. Converters Metrum DAC3 Adagio en Pavane. Interlinks Inakustik NF2404 RCA, idem in de huiskamer maar daar XLR.

De echte verschillen zitten in Inakustik LS2404 versus Crystal Cable Speak Reference luidsprekerkabels en in Falcon LS3/5A luidsprekers versus ATC SCM20P SL. Heeft de Circle Labs A200 het gemakkelijk aan een 15 Ohm LS3/5A, een ATC SCM20P SL slurpt heel wat meer stroom met zijn lage rendement en 8 Ohm impedantie. Het grootste verschil zit naast de luidsprekers uiteraard in de akoestiek van beide ruimtes.

Studeerkamergenoegens

“What a wonderful world� gezongen door Silje Nergaard, met slechts een vleugel als begeleiding, brengt heel veel samen van wat ik een week lang kon beluisteren op een LS3/5A luidspreker in een kleine ruimte. Een heel heldere en verstaanbare stem, met daarin warmte en menselijkheid, losgemaakt van het instrument achter haar en daarmee stabiel vrijstaande gehouden tussen de luidsprekers. De vleugel met een ruim fundament wat de weergave geloofwaardig maakt. Lang aangehouden tonen die heel langzaam tot aan stilte doorklinken. Ter ondersteuning van de zangstem, zonder Silje in de weg te zitten of de hoofdrol op te eisen.

De stream is echt een opname die je blijft spelen, vanwege de muziek en vanwege de opnamekwaliteit, waarmee het leven eenvoudig wordt gemaakt voor een recensent. “Love of my life� moet er nog even achteraan. Wederom het verfijnde en rijke pianospel en de stem die je probeert te omhelzen. Het is wel zaak om wat gas te geven met deze Circle Labs versterker, zet hem te zacht en de magie blijft deels verscholen. Harder is geen probleem, de achtergrond blijft stil met dank aan een goed netsnoer en schone netspanning.

Recent een concert bezocht van Kieran Goss en zijn vrouw Annie Kinsella waar zij ook “Crazy for your love" zongen, alleen toen zonder extra zangstemmen erbij gemixt. Hij speelt gitaar en daarvan is de klank direct te herkennen via het systeem. Vol aan de onderkant, wat op het PA systeem niet veel anders was, zij zingt de teksten die ze vaak samen schreven. Het is onmogelijk de zaal tevoorschijn te toveren in een kleinere luisterruimte, daar streef ik niet naar, wat ik wel wil is het concert min of meer herbeleven en dat lukt met de titelrack van de cd “Oh, the starlings�. De A200 heeft wel een beetje de neiging zaken warmer aan te zetten dan ik gewend ben met de LS3/5A luidsprekers, die zelf al een bult hebben rond 100-120Hz en daarmee rommelig kunnen worden in het laag. Een bekend euvel in combinatie met een krachtige transistorversterker, met buizen is dat minder het geval. Storend is het niet, wel is het zaak de luidsprekers zo op te stellen dat zijwanden en achterwand zo min mogelijk beïnvloeden.

Prachtige muziek van celliste Anja Lechner op de cd “Melos�, waarop zij samen speelt met pianist Vassilis Tsabropoulos en percussionist U.T. Gandhi. Het is muziek waarmee je twee dingen kunt doen: je mee laten voeren op de klanken of met gespitste oren het spel beluisteren van het drietal. Vooral de subtiele percussie speelt een rol als je intensief opgaat in de klanken. Metalig suizen bekkens boven het intense pianospel uit, waaronder drums kracht zetten. Muziek die breed in de ruimte staat, vrij van de luidsprekers komt.

Als de cello van Lechner weer invalt en rust brengt in de track “Gift of dreams� halen de andere spelers adem om naar het slot toe te werken. Het zou filmmuziek kunnen zijn, zo cinematografisch is de weergave van de A200 en het spel van Lechner. “Vocalise� is een andere track die eveneens de fantasie aan het werk zet. Het voelt alsof ik in een zweefvliegtuig over een landschap onder mij vlieg. Het is muziek waarmee de ware aard, daarmee bedoel ik de positieve eigenschappen van de A200, sterk naar voren komen. De detaillering in de hoge tonen, de kracht in slagwerk en piano spel, het stereobeeld dat breed is en veel diepte kent. Verfijning en een ziel voor muziek.

Minpuntjes zijn alleen de hoogte van het stereobeeld dat steeds horizontaal vrij vlak blijft in combinatie met de LS3/5A en de warme klank waar de luidspreker soms geen passend antwoord op heeft. Zet daar het intense cello spel tegenover en je vergeet alles. Muziek is al wat blijft hangen als de ogen sluiten en het toetsenbord waarop ik zit te tikken wordt vergeten. Nog wat verder het volume omhoog brengt meer en meer passie in de muziek, geluid blijft op enige afstand. Ik laat het gewoon over mij heenkomen voordat de versterker mag en moet verhuizen naar een andere opstelling.

Tussenspel

Als ik de Circle Labs A200 heb losgemaakt en mijn eigen EAR/Yoshino 8L6 buizenversterker koppel aan de LS3/5A luidsprekers dan zijn de verschillen tussen de transistor versterker en de EL34 buizen evident. De verfijning van de A200 verdwijnt grotendeels, daarvoor in de plaats komt de meer gewelddadige en hardere weergave van de 8L6. De weergave wordt grover, met meer korrel, de cello weet minder intens te zingen en de piano mist de overweldigende body. Keerzijde, het stereobeeld is gegroeid in de breedte en de hoogte, vormt bijna een wall of sound. Diepte in het stereobeeld lever je echter juist weer in met de EAR/Yoshino.

Dat de weergave totaal anders is, dat is overdreven, het is wel een andere beleving. Typisch een voorbeeld waar voor- en tegenstanders van buizen eerder uit elkaar worden gedreven dan nader tot elkander komen. Dat ook de Circle Labs A200 buisjes in de voortrap heeft zitten biedt wat dat betreft geen soelaas. De Circle Labs heeft wel wat weg van het rijke karakter van mijn oude Pass Labs XA30.5 klasse A, maar dan met de transparantie en snelheid van een transistorversterker ontwerp anno 2023.

Huiskamerexplosie

Met het spelen van muziek kwam ik al tot een paar verrassende ontdekkingen als de Circle Labs A200 is aangesloten op mijn ATC SCM20P SL monitoren, maar ik was niet voorbereid op de explosie van geluid en details in het Q-Sound stereobeeld dat ik voorgeschoteld kreeg. Roger Waters “Amused to death� ken ik redelijk goed van mijn kleine systeem waar Q-Sound lekker werkt omdat ik dicht op de luidsprekers zit, maar dat het in de huiskamer ook zo kan spelen is nieuw. Gedurende het gehele album hoor ik geluiden vanaf de plaats waar de luidsprekers staan, maar ook naast mij, in de hoogte, onder, links en rechts. Waarbij af en toe een explosie van geluid uit de ATC’s davert waar ik zelf van schrik.

Waters is op dit systeem regelrecht een beleving, ook voor de buren ben ik bang. Na bijna het gehele album te hebben geluisterd pak ik het toetsenbord erbij tijdens “It’s a miracle� en de laatste track van het album. Voor de goede orde, het is gewoon een FLAC 16/44.1 rip van een cd en geen highres download wat ik speel. De A200 maakt de drums indrukwekkend, een basdrum is droog en kort, diep en vol. Een jankende gitaar snijdt door de ruimte. Het stereobeeld is breed, los en loopt in een boog van 180 graden om mij heen.

Een tijd lang was Kari Bremnes dé zangeres uit Scandinavië voor audiofiele opnames. Bovendien is de muziek soms mooi, soms gewoon leuk, soms handig om een systeem mee te reviewen. Goed voorbeeld is “The Copenhagen Cavern� van de cd “Norwegian Mood�. Ik kom ermee omdat de A200 hier ook zijn beste beentje weet voor te zetten. Heerlijke stem, geweldig qua verstaanbaarheid, veel percussie dat daadwerkelijk iets toevoegt. Genoeg energie in de lage tonen, zonder te gaan drukken of overdrijven. Over de hele linie staat de A200 zijn best te doen om vooral elk detail uit de opname te trekken, maar zonder zich te verliezen in kale techniek. Muziek blijft op de voorgrond staan. Stacey Kent en haar man Jim Tomlinson maken ook van die heel goede opnames. “

Corcovado� dat op “The lyric� staat is met de A200 een feestje. Stem en saxofoon nemen het steeds van elkaar over, terwijl piano de melodie volgt en bekkens met brushes onmiskenbaar juist weerklinken. Soepele, easy listening jazz die je op normaal niveau kunt spelen met de A200, of veel zachter als achtergrond behang kunt gebruiken. “If I were a bell� is veel meer uptempo en doet de voeten al snel meebewegen op de maat. Omdat veel instrumenten akoestisch zijn op de cd is het prima testmateriaal. Opvallend dat met ATC het stereobeeld veel meer hoogte kent dan met de LS3/5A in de andere kamer. Nu is er helemaal geen neiging meer om beperkt te blijven tot een strook van 80 tot 120 cm hoog. Stem van Stacey staat bijna op de hoogte waar je haar verwacht, ervan uitgaande dat ze staande zingt.

Het mooiste voor akoestische instrumenten is uiteraard klassieke muziek, gespeeld zoals het geklonken moet hebben in de tijd dat de muziek werd gecomponeerd. Juli 1723 schreef Bach “Jesu bleibet meine Freunde� wat gespeeld wordt op de cd “New eyes on baroque� met Jeanette Kohn & Swedish Radio Choir. Een opname op het ATC label. Had mij dit 20 jaar geleden laten horen en ik was of weggelopen of had de volumeknop naar nul gezet. Nu kan ik het waarderen en de Circle Labs A200 laat mij in combinatie met de ATC luidsprekers genieten van de zuivere stemmen die voor het orkest staan gepositioneerd, en van het spel van de instrumenten als harp, klavecimbel en klarinet. Geen moment laat de A200 mij in de steek als het gaat om dynamiek en afwezigheid van vervorming. De heldere zang mag gerust uithalen en dynamiek vereisen, wordt niet hard of komt niet met een randje, het is een voorbeeld van samenwerking binnen het audiosysteem, met als kloppend hart de A200.

Kon ik de A200 al waarderen aan de Falcon LS3/5A, op een SCM20P SL gaat er een wereld open in beleving en appreciatie. Luister zelf eens hoe soliste en koor samen in de ruimte komen te staan als u deze opname kunt vinden bij een muziekdienst of zelf download. Erg mooi!

Als het om geslaagde opnames gaat dat is Eiji Oue met het Minnesota Orchestra één van de toppers. Op “Reveries� staan werken van Grieg, Satie, Debussy en anderen verzameld. Te downloaden als WAV 24/176.4, althans dat heb ik gedaan, om het vervolgens op te slaan op een Melco server. Muziek gespeeld met een haast onaardse schoonheid vult zachtjes de kamer en ik kan niet anders dan wegzakken in de klanken, mij niet langer concentrerend op detail, frequenties doorlopend naar onder, stereobeeld of al die andere aspecten die de recensent behoort mee te nemen in een epistel.

Hier gaat het nog slechts om de muziek, het spel, de compositie. Dus ik klap het toetsenbord dicht en verzink in wat de nu nog aanwezige Circle Labs A200 deze dag verder gaat brengen aan beleving.

Heel soms... 

...kom je apparatuur tegen die echt weet te verrassen. Positief of negatief. De Circle Labs A200 is zo’n verrassend product. De importeur vroeg halverwege de rit “hoe gaat het met de recensie?�. Dat kan hij beter niet doen. Mijn stijl is om te leven met een product, gewoon laten spelen, regelmatig de tijd nemen om te luisteren, vooral op je in laten werken. Een proces dat tijd vraagt en pas aan het eind van de recensie vaste vorm krijgt. Juist omdat luisteren op diverse momenten en in diverse gemoedstoestanden geschiedt, varieert een oordeel over de tijd, waarna het uitmondt in een conclusie. De Circle Labs A200 heeft goed zijn best gedaan, heeft tevens uitmuntend gepresteerd en dat laatste nadat de luidsprekers waarmee ik werkte waren veranderd. Hetgeen de conclusie sterk heeft beïnvloed. Kort door de bocht, een minimonitor met een impedantie van 15 Ohm werkt goed, maar is niet de meest geschikte luidspreker voor een A200.

Dan, aangesloten op een monitor die een hele slag groter is, aanzienlijk meer vermogen mag hebben, voor een grotere ruimte geschikt is en een veel meer doorsnede (8 Ohm) impedantiegedrag heeft, dan komt de Circle Labs A200 niet alleen tot leven, hij explodeert zijn kwaliteiten de ruimte in. Het gedrag in beleving, stereobeeld vorming, detaillering, het leveren van strak laag, het expliciet naar voren brengen van stemmen, dat kwam tevoorschijn in de tweede periode van luisteren. Oude muziek, moderne opnames, highres of rips van een cd, muziek danste op een manier die je niet zo vaak hoort, alleen met een product dat uitzonderlijk kan presteren indien in de juiste setting gezet. Dat presteren van de A200 en mijn genieten gaat op voor jazz, voor klassiek, voor populaire muziek en voor evergreens.

Dat de A200 “slechts� een versterker is en geen DAC, tuner, phonotrap of streamer, is eerder een voordeel dan een nadeel. Ten eerste is van technologische veroudering geen sprake en ten tweede is alle aandacht naar versterking gegaan zonder met zijpaden rekening te hoeven houden. Eenvoud in optima forma. Vanwege de prestatie gerelateerd aan de prijs durf ik eindelijk weer eens de volle vijf sterren toe te kennen.

Circle Labs A200 geïntegreerde versterker
7.990 euro | cityaudiotrade.com
Beoordeling 5 / 5