SAMENVATTING

Op het gebied van streaming audio is Lumin al heel lang een bekende speler in de markt. Onderdeel van Pixel Magic Systems en opgericht in 2003, waarna in 2012 de eerste netwerkspeler onder de naam Lumin aan de wereld buiten Hong Kong werd gepresenteerd. Lumin dekt een breed scala van de markt af door te beginnen met de D2 streamer/DAC en te gaan tot aan de X1. In de reeks netwerkspelers zat nog een gat, en daar is de P1 nu ingeschoven. Een zeer uitgebreide Lumin die tegelijk ingezet kan worden als voorversterker en D/A-converter. Zelfs voor analoge bronnen en voor het doorgeven van beeld en geluid via HDMI aansluitingen. Hebben we hier het Zwitserse zakmes voor streaming gevonden?

P1 van binnen en van buiten 

Van buiten is maar weinig te zien aan de Lumin P1. Het is een zwarte of aluminium doos met een stealth uiterlijk, waarvan de afmetingen 350x380x107mm zijn (BxDxH). Met een respectabel gewicht van 12 kilo. De schuin oplopende en gebogen voorzijde kent geen enkel bedieningsorgaan, slechts een numerieke display dat kenmerkend is voor alle producten van Lumin. Voor artwork en fancy displays moet u uitwijken naar andere merken. Schoonheid zit voor een deel aan de achterzijde, daar waar een keur aan aansluitingen te vinden is.

Van links naar rechts en van boven naar beneden zijn dat een gebalanceerde en een ongebalanceerde analoge ingang, digitale ingangen voor AES/EBU, S/PDIF, optical, HDMI 1 t/m 3 en HDMI-uit met ARC. Daaronder ongebalanceerd en gebalanceerd-uit. Nog meer digitale ingangen: Coax BNC en USB B in. Ethernet aansluitingen voor RJ/45, voor glasvezel en een USB A poort. De aan-uitschakelaar, zekeringhouder en netspanningentrée zijn gecombineerd. Digitale ingangen wijken niet af van de huidige norm, 192/24 en DoP op S/PDIF en AES/EBU, tot DSD512 en PCM 384 over USB, HDMI 2.0 voor HDR, Dolby Vision, Dolby Atmos, DTS en 4K passthrough. Een zeer luxe Roon Ready afstandsbediening wordt meegeleverd, terwijl alle functies ook bereikbaar zijn via de eigen app van Lumin.

Van binnen is te zien dat alle aansluitingen rechtstreeks op de print zijn gesoldeerd. Er is een totaal gebrek aan bedrading, uitgezonderd een flatcable van de ingangsprint naar het mainboard en een flatcable naar de display. Naast de printen zit de voeding van de P1 waarin twee ringkern trafo’s zijn opgenomen. Gescheiden voedingen voor het digitale en het analoge deel in de speler. De voeding is in deze klasse lineair en niet zoals in de goedkopere spelers schakelend. Onder de kap heeft Lumin verder dubbele ES9028PRO Sabre dac chips gebruikt in een gescheiden opstelling voor het linker en rechterkanaal. Aangestuurd door twee Femto klokken, waarbij een FPGA zorgt dat het juiste clock signaal overal in de speler beschikbaar is. Regelrecht afgekeken van het X1 topmodel.

De gehele opzet van de P1 is trouwens dubbel mono. De uitgangen gebruiken in de signaalweg Lundahl LL7401 transformatoren, een historie die terug gaat tot de Lumin A1. Leedh Processing lossless volume regeling is bij Lumin standaard geworden. Nota bene: Leedh is een Franse fabrikant van hoogwaardige luidsprekers met heel veel patenten op de naam, waaronder deze digitale volume regeling. 

Leedh Processing voor volumeregeling kent geen van de nadelen verbonden aan andere digitale volumeregelingen en zorgt voor behoud van resolutie, dynamiek, helderheid en tonale balans. Dat alles zonder vervorming toe te voegen. Leedh Processing is de default regeling voor Lumin, in de App is ook een normale digitale regeling te kiezen en kun je het volume vastzetten op 100% waarmee elke regeling wordt omzeild.

Drie configuraties

Daarmee komen we gelijk aan bij het gebruik van de Lumin P1. Als eerste is hij te gebruiken als streamer en/of DAC met een vaste uitgangsspanning. Zoals zoveel spelers dat kunnen, wel met de speciale opties als glasvezel aansluiting naar het netwerk, de Femto klokken en zijn ruime hoeveelheid in/uitgangen. Ondersteunde muziekdiensten zijn TIDAL, Qobuz en TuneIn Radio. MQA wordt volledig ondersteund net als AirPlay en de speler is Roon Ready. De tweede opzet is het gebruik van de P1 als volwaardige voorversterker met analoge en digitale ingangen, volumeregeling en dan gebalanceerd of single ended regelrecht naar een eindversterker of actieve luidsprekers. Of via een HT ingang aan te sluiten op een geïntegreerde versterker. De analoge ingangen kunnen ingezet worden voor een platenspeler met phono versterker, een tuner, een SACD speler of wellicht een bandrecorder. In opzet drie gebruiken we de P1 als 2-kanaal AV-hub via HDMI. Weg met een stereo AV receiver, gewoon regelrecht via de P1 richting de eindversterker of de actieve luidsprekers.

Alle speelbare specificaties en file formaten zal ik u besparen, ze staan uitgebreid op de site van Lumin genoemd. Het moet wel een heel gek file formaat zijn wil de Lumin het niet afspelen. Oh ja, geen artwork op de speler, wel uiteraard in de app en die heeft u in de hand in de vorm van een tablet of smartphone. Zowel iOS als Android zijn mogelijk. Ten slotte de prijs voor al dit moois: 10.499 euro.

De P1 is door mij op twee manieren ingezet: als netwerkspeler voor muziekdiensten en eigen muziek, aangesloten op een Audia Flight Strumento No.1 voorversterker en later als netwerkspeler/voorversterker rechtstreeks op een Audia Flight FLS4 eindversterker. Het netwerk achter de P1 gebruikt een Melco S100-B ethernetswitch, met een ADOT kit gekoppeld aan mijn router. Aan de switch zit verder een Roon NUC en een Melco muziekopslag. Ethernetkabels zijn AudioQuest Vodka, analoge gebalanceerde interlinks zijn eerst gebruikt van Yter en Driade Flow, om te eindigen bij Authentic Audio Image type Maestoso 2 XLR.

Het netsnoer aan de P1 is een Ricable Dedalus Power. Luidsprekers zijn Spendor Classic 2/3 op open frames en ontkoppeld van de vloer. Waarom weet ik niet, maar mijn oren leren mij dat de Lumin het lekkerste presteert bij upsampling naar 24/192 voor file formaten met een lagere resolutie. Wat daarboven zit en voor DSD blijft de P1 gewoon native spelen. Dat is overigens niet alleen met de P1 het geval, mijn eerdere luistersessies met de D2, U1 mini en T2 gaven een vergelijkbaar resultaat.

Menselijke stem

Na bijna twee weken met veel plezier te hebben geluisterd naar de P1 als netwerkspeler, zodat ik hem kon vergelijken met mijn Auralic/Metrum Acoustics referentie, is besloten de Lumin in te zetten zoals hij naar mijn mening meestal gebruikt zal gaan worden: als geïntegreerde streamer/DAC/voorversterker. Alle kwaliteiten en eigenschappen van de P1 blijven daarmee overeind, de invloed van de Audia Flight voortrap wordt verwijderd en de Leedh Processing mag zich bewijzen. Wat blijft is de keuze van mijn eigen muziek, veelal beter dan wat streamingdiensten aanbieden en van constante kwaliteit, waarbij Roon de voornaamste interface is.

De Lumin app is prima en goed werkbaar, Roon is geen noodzaak voor een fijne bediening. Al vernam ik van anderen dat de app erg omslachtig werkt bij het toevoegen van favorieten van muziekdiensten. Een functie die ik nooit gebruik omdat ik 99 procent van mijn gedraaide muziek van mijn Melco trek.

Het is misschien een wat vreemde stem, maar de Deense zangeres Agnes Obel heeft met haar cd “Citizen of glass� best een meesterwerkje afgeleverd. Met in de eerste track al heel veel ruimtelijke informatie waar de P1 prima mee omgaat. Het stereobeeld zet zich van links naar rechts breed neer, geeft heel veel diepte en weet ook in de hoogte afbeelding voldoende te imponeren. Muziek kan zich volledig los te maken van de weergevers en trekt behoorlijk de aandacht. Dit klinkt niet als een systeem dat op de achtergrond pruttelt, is het ook niet omdat de P1 weet te boeien en de aandacht naar zich toe kan trekken. Heel af en toe kruipen klanken de luidsprekers in, maar niet op een vervelende manier. De zang van Obel hangt in de ruimte, met tweede stemmen van haarzelf. Nergens scherp, wel goed afgebakend qua plaatsing. Lage tonen in balans met middengebied en hogere noten.

Viktoria Tolstoy wordt begeleid door haar man Jacob Karlzon op haar cd “A moment of now� waarvan ik de eerste track speel. Piano en stem, verder niets. Zij staat op enige afstand van de piano, haar stem geconcentreerd in het midden, de vleugel groot en breed achter haar. Niet anders dan ik gewend ben. Zij verstaanbaar, hij brengt heldere noten voort en laat in de lage registers de kast van de vleugel meespreken. Het resultaat is speels, aantrekkelijk, helder van toon met een zuivere balans die geen uitschieters kent over het frequentiegebied. Echte luistermuziek die op de juiste manier door het systeem wordt gebracht.

Nu de invloed van de voorversterker weg is, blijkt de P1 meer en meer eigen karakter te vertonen en dat valt niet tegen. Het direct aansluiten op een eindversterker geeft niet langer een licht romantische tint aan de weergave, maakt de weergave directer en indringender.

Zweven op klassieke muziek

Ik blijf het ongelofelijk mooi vinden, “OVNI Baroque� van Emmanuelle Dauvin. Orgel en viool gebracht op een haast onnavolgbare wijze, opgenomen met de natuurlijke galm van een kleine kerk. Het orgel maakt gebruik van de akoestiek, de viool is veel directer opgenomen. Het samenspel toont in de weergave dat de violiste een eind verwijderd is van het orgel. Viool met een haast hemelse klank, klagend, jammerend, juichend, zodat ik mij kan voorstellen daar aanwezig te zijn. Het orgel met diepe klanken, al zullen mijn Spendor basreflex luidsprekers nooit de diepte halen in de lage tonen van een transmissielijn of een heel groot systeem. Wat geen gemis is in een huiskamerakoestiek waar teveel laag eerder een probleem is dan een beetje te weinig energie in dat deel van de frequentieband. Het karakter van de P1 is typisch een Lumin, niet overdreven helder in het hoog, eerder wat aan de rustige kant van het spectrum. Waar andere merken vaak helderder zijn, is het juist de Lumin die orde op zaken stelt, de muziek voorop, de techniek in dienst van de muziek. Dat er een ESS Sabre dac in de speler zit speelt een rol, al moet de rol van de rest van de elektronica om de dac chip heen niet uitgevlakt worden.

Jan Willem de Vriend was de leider van Combattimento Consort Amsterdam en maakte een cd met werken van Vivaldi. Viool, hobo, hoorns, orgel en meer instrumenten zijn samengebracht om via de Lumin P1 te worden weergegeven. Nog steeds een heldere en zuivere klank zonder enig randje op een willekeurig instrument. Het orkest komt tot leven, wordt speels in de ruimte gezet en weet zich wederom volkomen los te maken van de luidsprekers. Van zachte passages tot aan de luidste blijft de weergave overeind en laat zich niet verleiden tot overdrijving. Solo instrumenten sneeuwen niet onder als het orkest inzet, waarbij het orkest breed staat en de solist nauwkeurig wordt gepositioneerd in het stereobeeld.

Het grote dynamische bereik van de Lumin is misschien een klein probleem voor de buren, de zachte passages zijn erg zacht en waar vol wordt uitgehaald laat de Audia Flight eindversterker zijn schier grenzeloze vermogen spreken. Pauken roffelen, hoorns blazen de lof, hobo en viool zijn de kers op de appelmoes. Voor klassiek-liefhebbers is de Lumin bij mij met vlag en wimpel door het examen gekomen.

Rillingen

Heel wat anders dan het klassiek van daarnet is het gitaarspel van Peter Ratzenbeck dat luchtig en losjes is. Niet al te moeilijk om weer te geven, het kabbelt lekker voorlangs, des te groter de opgave voor het systeem om de aandacht vast te houden. Het lukt de Lumin P1 wonderwel en als Peter in een volgende track op zijn cd “Peter’s fancy� gaat zingen is zijn stem pakkend, diep, warm en getekend door het leven. Op de achtergrond een diepe bas grommend door de luisterruimte, in Peters handen de gitaar. Muziek voor een late avond, romantiek hangt in de lucht, de wijn dieprood in het licht van de openhaard. Dat soort muziek en dat soort weergave. Veel breder neergezet in de ruimte dan de fysieke opstelling van de weergevers doet vermoeden, weer met die mooie ronde klank waarin niets ontbreekt, maar ook niets wordt overdreven. Heel natuurlijk en soepel van aard. Vingers die over de snaren glijden, duidelijk hoorbaar hoe wordt gespeeld, zonder de overdreven hifi klank waar menigeen eerst van onder de indruk raakt, om vervolgens te beseffen dat het zwaar overdreven en bezijden de waarheid is.

Niet goed wetende waarmee af te sluiten komt een riedeltje voorbij in alle stijlen, van de Spice Girls tot Julien Clerc, van Youn Sun Nah tot Allan Taylor, en uiteindelijk staat misschien wel de jazz-zangeres met het grootste vocale bereik klaar met “My funny Valentine�, passend op 14 februari toen deze tekst in het toetsenbord gerammeld werd. Rachelle Ferrell live in Montreux, voor de volledigheid, waar zij een verpletterend optreden gaf. 

Bij de eerste pianonoten aan de rechterzijde loopt een rilling van herkenning over de rug. Nog even houdt Rachelle haar stem klein naast de melodieus gonzende bas, heeft piano meer aandacht voor de hoge noten, is slagwerk nog slechts een schim. Langzaam maar zeker gaat Rachelle harder en harder, publiek houdt de adem in, het is inderdaad adembenemend om haar te horen groeien in de zang. Prachtige solo op de bas, ruisende bekkens, ineens piano met harde aanslagen, het wachten is op de apocalyps van Rachelle die echt weet te betoveren op de Lumin P1 in deze opstelling. Terecht dat het publiek uit zijn dak gaat na doodstil te zijn geweest. Zelfs ik moet even bijkomen voordat meer muziek door de Lumin mag stromen gedurende de dagen voordat hij wordt opgehaald.

Resumé 

Kijkend naar mijn audiomeubel waarin een streamer, een DAC en een voorversterker een vaste plek hebben veroverd vraag ik mij af of het niet eenvoudiger is om gewoon te kiezen voor een Lumin P1. Alles ingebouwd in één enkele doos waarvoor een eindversterker met een paar luidsprekers (of actieve luidsprekers) genoeg zijn om muziek te gaan luisteren. Om desnoods nog een analoge bron op aan te sluiten, een digitale externe bron of via HDMI beeldoplossingen te koppelen. De Lumin P1 kan dat allemaal en is daarmee zeer universeel toepasbaar. Het scheelt niet alleen ruimte, het scheelt netsnoeren, analoge en digitale interconnects, plus een handvol speciale dempende voetjes. Zou ik dat willen? Ja, zegt de consument in mij. Nee, zegt de reviewer die alle opties open wil houden. En de hobbyist fluistert ook in: wel of niet doen?

Wie geen reviewer is en geen hobbyist in de audio maar gewoon op een fijne manier van muziek wil kunnen genieten, voor diegene is een Lumin P1 wellicht de uitkomst c.q. het Zwitserse zakmes in streaming. Niet goedkoop, maar wie het bedrag er voor over heeft krijgt een dijk van een speler. Uitermate compleet. Uitermate goed van klank en hoeft hij slechts de allerbeste DAC’s met een ladder converter voor te laten gaan. De Lumin app is voor mij afdoende en duidelijk, een stap verder met veel meer informatie over artiest, muziek en andere zaken geeft Roon waarmee de Lumin P1 volkomen compatibel is.

Maak van de Lumin P1 een waardige speler door hem aan te sluiten met een deugdelijk netsnoer, een deugdelijk ethernet-systeem en een paar mooie interlinks naar een eindversterker en u wordt gewoon blij. Toch liever gekoppeld aan een geïntegreerde versterker of een voor-eind combinatie, het is een kwestie van een paar keuzes maken in de Lumin app om het voor elkaar te krijgen. Met beide opties is tot volle tevredenheid gespeeld. Wensen? Nou ééntje die het uiterlijk van de P1 ernstig gaat verstoren, ik zou wel een volumeregelaar willen om niet altijd de app te hoeven openen of de afstandsbediening te zoeken. Daarmee is het klaar. Van harte aanbevolen dit fraaie model P1.

Lumïn P1
10.499 euro | zwart of aluminium | www.lookenlisten.nl
Beoordeling 5 / 5