Van giftig afvalwater tot uitstoot van broeikasgassen, de heropleving van het gebruik van vinyl heeft gevaarlijke effecten, maar streaming is niet ook niet geheel schoon en vrij van nadelen. Journalist Kyle Devine heeft een artikel in de Britse krant The Guardian gepubliceerd waarin uit de doeken wordt gedaan hoe de grondstof voor vinylplaten wordt gemaakt. De vervuilende productie en belasting van het milieu stemt tot nadenken, maar Devine stelt dat streaming ook geen brandschone bezigheid is.

Hoe komen vinylplaten tot stand?

Wij zullen als medium echt niet roepen dat er minder muziek gekocht en geluisterd moet worden om de aarde te redden of minder zwaar te belasten. Dat neemt niet weg dat het soms goed is om even stil te staan bij de verschillende manieren waarop muziekreproductie plaatsvindt. De grondstoffen en de productiemethodes die worden gebruikt om muziek te reproduceren kunnen zeer vervuilend of minder vervuilend zijn als we ons best zouden doen, zo is te lezen in een artikel van Kevin Devine in de gezaghebbende Britse krant The Guardian.

Devine heeft een vinylpersfabriek in de VS bezocht en zag daar tientallen machines die dag en nacht draaien in een warme en vette geur van plastic. De machines waren tientallen jaren oud. De grondstof die in de persmachines gaan zijn korrelachtige polymeerpellets, die afkomstig zijn van een fabriek in Thailand. Oorspronkelijk, d.w.z. tot circa 1990, maakten Amerikaanse petrochemische bedrijven de polymeerkorrels, totdat de verkoop van vinlyplaten instortte. Tegenwoordig komt meer dan de helft van de polyvinylchloride (PVC) die in de VS wordt gebruikt van de Thai Plastic and Chemical Public Company Ltd. (TPC) die zetelt in de Bangkok. Het bedrijf produceert aan de oever van de Chao Phraya, een rivier circa een half uur rijden van Bangkok.

Devine heeft veel moeite gedaan om met het bedrijf in contact te komen. Nadat het contact was gelegd, kwam hij de fabriek niet in en kwam niet verder dan een gesprek in zijn hotel met een woordvoerder van het bedrijf. Hij kreeg uitleg (geen plaatjes) over het productieproces, maar vragen over de schadelijke bijwerkingen werden ontweken en niet beantwoord. Volgens Greenpeace heeft de fabriek een lange geschiedenis van milieudelicten, aldus Devine in The Guardian. Latere e-mails van Devine over dit onderwerp werden niet beantwoord.

Overigens was het vroeger in de VS niet veel beter gesteld. Het noord van Los Angeles gelegen bedrijf Keysor-Century Corp. produceerde in de jaren zeventig van de vorige eeuw jaarlijks circa twintig miljoen kilo PVC, ongeveer een derde van de jaarlijkse behoefte. Het bedrijf was bepaald niet schoon en kreeg begin deze eeuw een boete van vier miljoen dollar vanwege een reeks van milieudelicten.

Hoe het ook zij, vinylplaten, cassettes en cd’s zijn olieproducten. Tijdens de verkooppieken werd zestig miljoen kilo plastic per jaar gebruikt om deze muziekdragers te maken. De geschatte broeikasemissie was circa 140 miljoen kilo op jaarbasis. Devine spreekt over petrokapitalisme.

Dan maar streamen?

Er zijn ook initiatieven om vinylproductie groener te maken, bijvoorbeeld door een groep Nederlandse bedrijven onder de naam Green Vinyl Records. Vooralsnog lijkt dit geen doorslaand succes, maar dat zou in de toekomst natuurlijk anders kunnen worden.

Is streaming het antwoord op het geschetste milieuvraagstuk? Voor streaming is een infrastructuur van gegevensopslag en transport nodig, lees, harde schijven, netwerkkabels en netwerkapparatuur. Al deze dingen hebben stroom nodig. De hoeveelheid benodigde stroom is moeilijk te kwantificeren en het produceren en neerzetten en neerleggen van de componenten van de infrastructuur dient ook te worden meegenomen. Individuele digitale audiobestanden verbruiken minder energie dan die van vorige formaten, maar die individuele efficiëntiewinsten worden overtroffen door het algehele gebruik en het voortdurend beschikbaar moeten zijn. Smartphones, tablets en laptops worden soms al heel snel vervangen door nieuwe modellen en de productie van deze apparaten is verre van groen.

Wellicht is er een omslag op komst. Volgens Devine zijn streamingdiensten zoals Spotify begonnen met het verstrekken van cijfers over hun impact op het milieu. De cijfers zijn echter niet heel betrouwbaar omdat veel streamingdiensten hun opslag uitbesteden, bijvoorbeeld aan Google Cloud.

“Het kan verontrustend zijn om te ontdekken dat zoiets heerlijks als muziek onlosmakelijk verbonden is met deze verontrustende realiteiten. Maar de confrontatie met die realiteiten is de eerste stap om ze te begrijpen - en misschien te verbeteren,” aldus Kevin Devine in “Nightmares on wax: the environmental impact of the vinyl revival,” in The Guardian, 28 januari 2020

Stof tot nadenken

Hoogtijd om haast te maken met de productie van groene stroom voor onze datacenters en huizen. Groene smartphones en andere apparaten zullen nog wel even op zich laten wachten. Groene stroom is makkelijker te realiseren. En als een vinylplaat volledig is grijsgedraaid, zou hij teruggebracht moeten worden naar de winkel waar hij vandaan komt, of een ander inzamelpunt. Vervolgens kan de grijsgedraaide plaat vermalen worden tot PVC-korrels en daar kunnen nieuwe platen van gemaakt worden.