Heb je een muzieksysteem dat geweldig klinkt maar streaming mist? Of zoek je een waanzinnig kleine oplossing om muziek naar je DAC te brengen? Dan heeft Pro-ject een nieuw doosje voor je klaar staan.
Pro-Ject Stream Box S2 Ultra
De Pro-Ject Stream Box S2 Ultra hebben we een aantal keer ontmoet tijdens perspresentaties en een reis naar het Pro-ject hoofdkwartier in Oostenrijk. Via EISA werden we vroeg betrokken bij de ontwikkeling van dit opmerkelijk toestel, dat fungeert als een netwerkbrug naar een DAC. Dat klinkt heel simplistisch, maar wat de Stream Box S2 – de EISA streamer 2018-2019 - aantoont is dat een pure streamer zoals deze (in bepaalde omstandigheden) een grote impact kan hebben.
De Stream Box S2 Ultra is een type toestel dat wellicht niet standaard in het aankooplijstje van de hifi-liefhebber aanwezig is. Gegeven dat veel geïntegreerde versterkers over streamingfuncties beschikken en er steeds meer DAC’s met streaming ingebouwd verschijnen, lijkt het apparaat van Pro-ject misschien zelfs overbodig. Het is immers geen DAC, heeft geen analoge uitgangen, kan niets versterken en een koptelefoon kun je er ook niet aan hangen. Wat is het dan wel? Eén manier om het te omschrijven is ‘netwerkbrug’, al doet dat ons weer te veel denken aan apparaten die bij de opkomst van WiFi moesten zorgen dat je toestellen die enkel over ethernet beschikten toch draadloos kon verbinden. Een betere omschrijving is ‘pure streamer’.
Net als pakweg de Auralic Aries Mini is de Stream Box S2 ontworpen om als een bron aan een DAC te hangen die zelf niet over streamingfuncties beschikt. Pro-Ject denkt daarbij uiteraard aan zijn eigen Pre Box S2 Digital, een talentrijke DA-converter met ondersteuning voor alle hi-resformaten en hardwarematige MQA-uitvouwing. Het straffe aan de Pre Box S2 Digital en de Stream Box S2 Ultra is dat ze beide extreem compact zijn. Je neemt ze zo in de hand. Bovendien zijn ze samen winnaars van een EISA Award, in 2017 voor de DAC, in 2018 voor de streamer. Samen vormt het tweetal een potente combinatie van streamer, DAC, hoofdtelefoonversterker en voorversterker, en dat terwijl ze op elkaar gestapeld ongeveer 10 x 8 x 12 cm groot zijn. De Stream Box S2 Ultra kun je natuurlijk gewoon gebruiken met elke DAC of versterker met USB klasse B-ingang, ook van andere merken.
Samengeraapt en verbeterd
Pro-Ject staat in de eerste plaats bekend als zijnde de grootste bouwer van draaitafels ter wereld. Minder geweten is dat het Oostenrijkse merk onder leiding van zijn oprichter Heinz Lichtenegger steeds sterker inzet op compacte hifi-onderdelen. De baas van Pro-Ject gelooft immers dat heel wat jongeren niet geïnteresseerd zijn in grote hifi-onderdelen, maar wel graag in hogere kwaliteit naar muziek wil luisteren – zolang het maar niet te veel plaats inneemt. De premium S2-familie is slechts één van de reeksen compacte audiotoestellen waarmee Pro-Ject net die markt wil aanboren. Toch wil dat niet zeggen dat een toestel als de Stream Box S2 Ultra oninteressant is voor meer klassieke audiofielen. Integendeel, net door heel specifieke functionaliteit lijkt het ons een toestel dat eerder gebruikt zal worden om bestaande hifi-sets een upgrade te geven. Misschien bezit je een uitstekende DAC/hoofdtelefoonversterker met enkel fysieke ingangen of hangen je luidsprekers aan een versterker zonder enig vorm van streaming. In beide gevallen is de Stream Box S2 Ultra een handige toevoeging.
Bijzonder aan dit product is dat Pro-Ject toegeeft dat het gebouwd is op bestaande hard- en software die jij en ik gewoon los kunnen aanschaffen en downloaden. Op hardwarevlak is het kloppende hart van de Stream Box S2 de industriële variant van een Raspberry Pi 3, de gebruikte software is dan weer een aangepaste versie van het gratis beschikbare Volumio. Je zou dus zelf iets gelijkaardig aan de Stream Box S2 Ultra kunnen bouwen – iets dat we trouwens al een tijdje geleden deden, en dat voor heel wat minder geld. Het verschil tussen zo’n doe-het-zelf-project en het kastje van Pro-Ject is de talentvolle ontwerper John Westlake de Stream Box S2 Ultra ontwierp om een zo goed mogelijke geluidskwaliteit te bieden. Vandaar bijvoorbeeld de keuze voor een CM3 Raspberry Pi (bedoeld voor industriële toepassingen) in plaats van de goedkopere consumentenversie, want volgens Westlake is de bedrijfs-Pi veel stabieler en produceert het minder jitter. Er is ook eigen snel geheugen voorzien (gewone Raspberry Pi’s werken met slome geheugenkaartjes) en er is veel aandacht besteed aan de voeding van de USB-poorten en de onderdelen. Volgens de ontwerper bevat dit doosje acht aparte low noise-voeding(tjes) zodat onder andere het LAN-gedeelte zijn stroom niet deelt met de USB-poorten.
Nu zijn er wel meer audioproducten die onder de motorkap betaalbare onderdelen als Raspberry Pi’s blijken te bevatten. Eén opvallend verschil is dat Westlake de Stream Box S2 niet heeft dichtgetimmerd - zoals de meeste fabrikanten dat wél doen. Wie handig is met software, kan nog functies toevoegen die in de Volumio-community te vinden zijn of zelfs een volledige oplossing zoals Kodi installeren. Gaat iemand dat snel doen? Moeilijk te zeggen, maar standaard komt de Pro-ject sowieso al met aardig wat mogelijkheden. Daaronder zitten ook wat onverwachte functies, vaak het gevolg van één of ander technisch dingetje dat Westlake belangrijk vindt.
Veel streamingopties
De Stream Box S2 Ultra is bedoeld om zowel lokale bestanden als streamingdiensten af te spelen. Dat kan op heel veel manieren. De software ondersteunt DLNA, zodat je muziekbestanden op een NAS kunt afspelen. Intrigerend is dat dit toestel die NAS-functie zelf kan vervullen, of toch voor media. Steek een USB-schijf met je muziek in op de USB-poort achteraan of vooraan, en de software zal het automatisch indexeren en beschikbaar maken. Sluit je op de andere USB-poort een cd-drive, dan kun je zelfs muziek-cd’s rippen naar FLAC. Met een klein beetje moeite bouw je dus de Stream Box S2 Ultra om tot een heuse mediacentrum voor heel het huis.
Dankzij Shairport verschijnt het apparaat ook als een luidspreker als je op het AirPlay-icoon op je iPad of iPhone tikt. Chromecast is helaas geen optie en het werk aan een Cast-plugin voor Volumio door de community lijkt voorlopig gestaakt omdat Google een paar stringente DRM-eisen heeft ingevoerd. Dat is meteen de enige serieuze streamingtechnologie die we hier missen.
Wel komt de Stream Box S2 Ultra met Spotify- en Tidal-cliënts ingebouwd. Nota voor wie beschikt over een Spotify-account via een Facebook-login: je moet via een browser eerst inloggen op je Spotify-account en daar bij ‘Set Device Password’ je echte Spotify-accountnaam (een reeks cijfers) opvragen en een wachtwoord instellen. Dit geef je dan in bij de webinterface of de app van de Stream Box S2 Ultra. Wat je dan krijgt is een Spotify-cliënt die geïntegreerd is in de app van Pro-Ject, maar deze is niet Spotify Connect-compatibel. Hierdoor zal het toestel niet verschijnen als afspeeloptie in de Spotify-app. Dat kan wel, als je maar de gepaste plug-in zelf installeert.
De kers op de taart voor de serieuze audiofiel is de RAAT-ondersteuning, waardoor de Stream Box S2 Ultra herkend wordt door Roon. Omdat de software de Pre Box S2 Digital ook kent, kun je bij gebruik van het Pro-ject-duo Roon volledig correct instellen, incluis een realistisch icoontje van de DAC in de Roon-interface.
Volgens de recentste specificaties van Pro-Ject is de Stream Box S2 Ultra klaar om in een multiroom-configuratie met tot vijf toestellen te worden gebruikt. Die mogelijkheid vonden we niet meteen terug en bovendien hadden we ook maar één apparaat waarmee we dat zouden kunnen testen. Maar omdat wij een hele vroege productiemodel ontvingen waarvoor regelmatig software-updates verschenen, kan het gewoon zijn dat die multiroom-functie nog niet geactiveerd was. Het rijtje streamingopties wordt nog vervolledigd met internetradio (leuk is dat Pro-Ject zelf ook een lijst meelevert met interessante suggestiezenders) en Bluetooth (met ondersteuning voor aptX).
Een compagnon voor je DAC
De S2 Ultra moet één van de eenvoudigste apparaten ooit zijn om te installeren. Het heeft één uitgang: een USB-poort klasse A met het opschrift DAC. Je sluit hier wellicht een kabel aan die eindigt in een vierkante USB klasse B-stekker voor je DAC. Als de DAC ingeschakeld is, zal je dan bij de instellingen van de Stream Box S2 Ultra onder ‘Afspeelopties’ naast ‘Uitvoerapparaat’ de naam van de DAC zien verschijnen. Voor onze review hebben we een aantal weken tijdens de werkdag met de koptelefoon regelmatig geluisterd naar de combinatie van de Stream Box S2 Ultra en Pre Box S2 Digital (die laatste heeft een prima hoofdtelefoonversterker ingebouwd), maar het Pro-ject-kastje hing daarnaast nog aan een aantal andere apparaten die we in de testruimte hebben staan, waaronder de Micromega M-One M-150-versterker en een Hegel Röst. Nooit ondervonden we problemen met de interactie tussen streamer en DAC, behalve op de allerwarmste zomerdagen toen ons preproductiemodel na enkele uren spelen toch even nood had aan afkoeling. Pro-ject verzekert ons dat de toestellen die in de winkel liggen dit probleem niet zullen hebben.
Dan moet je nog de netwerkverbinding regelen. Een netwerkkabel insteken is het eenvoudigste, maar de Stream Box S2 Ultra heeft WiFi voor wie dat wenst. Het configureren vonden we zelf wat omslachtig, maar dat had ook met de vroege software te maken. In principe zal het toestel bij eerste gebruik een tijdelijk WiFi-netwerk in de lucht brengen. Verbind hiermee op je mobiel toestel of pc, en voer dan de gegevens van je vast draadloos netwerk in. Herstarten, en de Stream Box S2 Ultra zou verbinding moeten maken. Bij de bètasoftware die ons testtoestel eerst draaide, ging dat allemaal niet zo vlot. Met latere versies dan weer wel.
Bij het opstellen van de Stream Box S2 Ultra vroegen we ons opeens af waarom er naast drie USB-poorten er ook een micro-USB-aansluiting aanwezig was. Even in de handleiding duiken leert ons dat je dit kunt gebruiken als een ‘detox’-aansluiting zodat een pc een schoner signaal kan doorsturen naar een DAC. Dat konden we echter niet testen.
Zo vlot als Volumio
Net zoals bij Volumio stel je alles in en bedien je het afspelen van muziek via een webinterface. Je tikt dus in een browser het IP-adres van het toestel in, waarna de menu’s verschijnen. Klinkt misschien technisch, maar als je bijvoorbeeld op je iPad een snelkoppeling op het thuisscherm aanmaakt kun je daarna met een tik op het scherm de interface openen. Tijdens het testen bracht Pro-ject ook een app uit. Die ziet er quasi identiek uit aan de webinterface (wellicht is het ook weinig meer dan een vermomde browser), het is gewoon iets handiger voor wie zich minder comfortabel voelt bij instellingen via de browser.
De gebruikservaring is heel gelijkend op Volumio. Op dat vlak heeft Pro-ject weinig aanpassingen doorgevoerd, behalve dat je een achtergrond kunt kiezen uit een reeks stilistische beelden van Pro-ject draaitafels. Het kastje mag dan volledig digitaal zijn, het analoge wat Pro-ject groot maakte blijft dus nog een beetje in de buurt.
Een interessante extra is de HDMI-uitgang op de achterkant waarmee je de interface kunt tonen op een monitor of een tv-scherm. Is het echt noodzakelijk? Neen. De meeste streamers doen het zonder tv-verbinding en niemand ligt er wakker van. In bepaalde scenario’s kan het wel handig zijn, bijvoorbeeld bij custom install. Dat merkten we ook bij de recente test van de Cocktail Audio X45 op. Ons testtoestel werd wel merkbaar warmer als we de HDMI-uitgang inschakelden en uiteindelijk wat slomer, iets om rekening mee te houden. Die HDMI-uitgang is ook handig als je de Stream Box met Kodi ombouwt tot streamer voor videobestanden. Dat hebben we zelf niet gedaan, maar 4K-bestanden afspelen zou kunnen, luidt het.
Ondanks de vele optimalisaties die Westlake doorvoerde en uitlegde tijdens twee technische sessies, vinden we het moeilijk om echt te zeggen wat de Stream Box S2 Ultra specifiek klankmatig toevoegt. Volgens ons hebben de DAC, versterker en luidsprekers een veel grotere invloed op de beleving. Wat niet wil zeggen dat zijn ingrepen overbodig zijn. Als de Stream Box S2 Ultra werkt zoals het hoort, zou het net transparant moeten zijn. En dat lijkt het geval.
Je koopt de Stream Box S2 Ultra volgens ons vooral omdat je een gebruiksvriendelijke manier zoekt om digitale muziek te beluisteren. Op dat vlak profiteert Pro-ject enorm van de vele jaren dat er al aan Volumio gewerkt is. Het is dus geen software die nog in zijn kinderschoenen staan en het bezit handige geavanceerde functies, zoals een slimme zoekfunctie en muziekbibliotheek waar artiestenfoto’s automatisch worden aangevuld. Er zijn wel hier en daar kleine zaken die nog beter kunnen. Als je pakweg in Tidal in een lijst van playlists een afspeellijst volledig wil beluisteren, dan moet je dat doen via een icoontje in die grote lijst. Als je de gewenste playlists opent en op de eerste track tikt, speelt enkel dat ene nummer af. Zo zijn er nog enkele contra-intuïtieve zaken die anders en beter kunnen. Maar misschien dat Pro-ject dat nog wel aanpakt.
Conclusie
De Stream Box S2 Ultra is een apart product. Niet helemaal uniek – we denken onder meer aan de Auralic Aries als alternatief - maar toch wel een ding dat door zijn functionaliteit meer in een niche zit. Het zal enkel relevant zijn voor bepaalde gebruikers. Wat het doet is je bestaande hifi-set zonder (voldoende) streamingopties te upgraden met een hele menukaart met keuzes om digitale muziek te beluisteren.
Fijn zijn ook al die kleine en grote extra’s voor ondernemende audiofielen, zoals de mogelijkheid om aan cd-ripping te doen of de software uit te breiden met plugins. De Stream Box S2 Ultra is ook voldoende audiofiel om samen met een goede USB-DAC een beter systeem voor koptelefoonluisteren te vormen.
Is het duur? Dat hangt er vanaf hoe je het bekijkt. Je kunt zelf iets gelijkaardig bouwen voor een fractie van de prijs, maar dan heb je iets zonder de optimalisaties van John Westlake. Misschien hoeven die voor jou niet, dat is persoonlijk. Langs de andere kant is de Stream Box S2 Ultra wel een doordacht en goed gebouwde streamingoplossing die uit de doos werkt en minder kost dan sommige high-end apparaten. Heel schizofreen dus, want naargelang je perspectief is dit een prijzig dan wel extreem goedkoop toestel.
Pro-ject Stream Box S2 Ultra
€ 700 | www.project-audio.com
Beoordeling 4 op 5
