De eerdere robotgeneraties waren vooral gericht op vernevelende, smerige en gevaarlijke klussen, Dull, Dirty en Dangerous (DDD). Bekende voorbeelden van dit type werkzaamheden zijn de robotstofzuigers, - dweilapparaten, - ramenlappers, - afwassers en grasmaaiers naast tal van industriële toepassingen. Nieuwere generaties in de robotica gaan echter naar meer interactief en semi-intelligente communicatie-, zorg- en gezelschapsrobots. Het begon met speelgoeddieren en maatjes maar nu zijn de echte Sociaal Interactieve Robots (SIR) en Sociaal Assisterende Robots(SAR) ook voor thuis in opkomst.

De afgelopen twee jaar heeft er een ware robotevolutie plaatsgevonden. Een robot is geen zwaar, lomp en griezelig uitziende structuur meer. Het gaat steeds meer om fraai gestileerd, menselijk en zelfs aantrekkelijk ogende hulpen en maatjes die hun eigenaren herkennen, met hen interacteren en zelfs met gelaatsexpressies uit de voeten kunnen.

Voor het smart home zijn er inmiddels meerdere categorieën robots te onderscheiden. Domestic robots voor de huiselijke, tuin- en onderhoudstaken. Speelgoedrobots, variëren van eenvoudig vermaak tot educatief. Sociaal interactieve en ondersteunende robots. De zorgrobots voor het smart carehome, met als variant robots voor personal care. En ook de huisdieren krijgen petrobots. In dit artikel kijkt Home Emotion naar de recente ontwikkelingen.

Huishoudelijke robots

Een van de meest bekende robots voor thuis is de robotstofzuiger. Dit apparaat evolueerde van een wat dommig rondrijdende stofborstel tot een met de smartphone op afstand bestuurde augmented reality cleaner waarbij de eigenaar kan meekijken. LG gaat de HOM-BOT Turbo+ in de markt zetten. Er zijn drie camera’s en live videostreaming aan boord waarmee geen vuil plekje meer gemist wordt. Er is ook een soort veiligheidsfunctie, detecteert de robotstofzuiger een beweging in het vertrek dan stuurt deze direct een foto naar de smartphone van de operator. Andere makers van innoverende robotstofzuigers zijn onder andere Samsung, iRobot en Dyson.

Robots voor het lappen van ramen, dweilen van de vloeren, afwassen en opruimen zijn inmiddels al gewoon te koop. Zie hierbij de producten van Robomop en iRobot Scooba. En wie wat extra budget heeft schaft zich een robotbutler aan.

Wat de robotstofzuiger is voor de vloer is de robotgrasmaaier voor het gazon. Lekker glad maaien, gaat automatisch volgens een gepast onderhoudsprogramma en je kunt zelf gaan liggen luieren. Er zijn door de toenemende intelligentie steeds minder beperkingen. Het herkennen van objecten die niet gemaaid mogen worden, besturing op afstand met camera’s en zelflerende maaipatronen/schema’s. De robotgazonmaaier wordt steeds professioneler en draait ook voor de grotere grasvlakten (tot meer dan 3.000 vierkante meter) de hand niet om. Je kunt het allemaal vanuit de luie (tuin-)stoel in de gaten houden hoeft er niet meer achteraan. Tevens zijn er combinaties met drones om de maaitaken vanuit de lucht in de gaten te houden. Bekende merken zijn onder andere Robomow, Honda, Wolf, Gardena, Husqvarna en Bosch.

Robotarmen voeren allerlei op maat te programmeren klusjes uit. Bijvoorbeeld te gebruiken bij het bereiden van voedsel, reparaties/onderhoud, transport, verven en hobby. Het zwembad reinigen we ook al met speciale waterproof cleaning robots. Dit al of niet in combinatie met een robotinspecteur voor onderwater (HydroView). Ook voor op het land en in huis of kantoor zijn al verschillende typen rijdende inspectierobots (onder andere van Minibot, Superdroid en Summit) verkrijgbaar.

Telepresence is in feite gerobotiseerd videocontact op afstand. De robot bestaat uit een geautomatiseerd karretje waarop een zuil met (interactief) videoscherm en sensoren staan. De telepresencerobot rijdt rond als een soort persoonlijk contact op afstand en verkenner. Handig voor begeleiding, instructie, vergaderen on the spot en ook wel als een robotmaatje.

Companionrobots

Onder de zogenaamde companionrobots vallen verschillende toepassingen. In de sector personal care heb je massagerobots die lekker strelend en wrijvend over de huid rijden. Robotklokjes en polshorloges functioneren eveneens als een soort gezelschap. Bijvoorbeeld WheeMee levert een flink aantal massagerobots en attractieve klokjes in felle kleuren.

De volgende stap in companionrobots is het speelgoed met interactie, zelflerende en troostende of ondersteunende functies. De speelgoeddieren van Zoom en WheeMee zijn daar treffende voorbeelden van. Kwispelen, menselijke opdrachten uitvoeren. Zich laten strelen en liefdevol kijken veroverden al menig kinderhart maar ook vele volwassenen kunnen er niet vanaf blijven.

Een stuk verder gaan de robotmaatjes. Het begon allemaal met de Social Interactive Robots. Deze SIR-modellen reageren op de menselijke spraak, bewegingen, gedrag en gelaatsexpressies. Deels voorgeprogrammeerd en deels ook zelf lerend. De robot en diens gebruiker leren elkaar kennen. Leren samen verder en ondersteunen elkander.

De Social Assertive Robot is een SIR die de gebruiker nog verder ondersteund bij de sociale interacties. Bij de communicatie met de omgeving, in educatieve settings maar ook bij het omzeilen van beperkingen zoals ADHD, licht verstandelijke beperkingen of na een hersenbloeding. Een goed voorbeeld is de robot Nao, in de careversie Zora de Zorgrobot genaamd. Andere voorbeelden zijn de PR-robot en de wegwijs-assistent op beurzen, stations en luchthavens.

Een aparte vorm van gezelschap is de actroid. Het gaat hierbij om volkomen menselijk ogende robots. Zij lijken sterk op de Android Data uit StarTrek. Dit type SAR-robots is levensecht. Zij worden onder meer ingezet als receptionist, gastvrouw, acteur en persoonlijk assistent. Een Japanse geleerde bouwde zelfs zijn eigen tweelingbroer.

Smart carerobots

Alle robots die een of andere manier voor hulp-, zorg en therapie bieden heten carerobots. Daarbij maken we onderscheid in:

• Verpleging in het ziekenhuis of thuis. De mogelijkheden variëren van verpleeghulp (wassen, aankleden, tillen, verschonen en het bereiden van maaltijden) tot echte behandeltaken bij medicatie toedienen, wondverzorging,        injecties geven e.d. Bij ouderen komen diverse thuiszorgtaken      in aanmerking. Een ware uitkomst voor het langer zelfstandig en een betere kwaliteit van leven thuis kunnen blijven wonen. Dat ontlast verder de partners en mantelzorgers.

• Exoskeletten ondersteunen de gebruiker bij diens lichamelijke beperkingen en handicaps. Hieronder vallen de robothanden,-armen, -benen en -harnassen bij dwarslaesies.

• Een aparte categorie vormt het inzetten van SAR-robots bij dementie, Alzheimer, Autisme en licht verstandelijke beperkingen. Dit ‘caremaatje’ helpt bij het plannen en uitvoeren van taken (ADL, eten, naar buiten gaan e.d.), het contact houden met het sociale domein en grijpt in bij onveilige situaties of calamiteiten. Een andere belangrijke functie vormt het activeren (soort ergotherapie), een nooit vermoeid luisterend oor en lekker knuffelen.

• Voor zieke kinderen zijn er speciale troost & knuffelrobots.

• Fitness trainers.

En weer een andere toepassing is het helpen van patiënten met diabetes, epilepsie, ernstige COPD of hyperventilatie op het werk, school of uitstapjes. De carerobot dient tijdig medicijnen toe en grijpt in bij aanvallen of calamiteiten.

Robots voor kinderen

Robotspeelgoed is al gemeengoed voor kinderen zoals kerst 2015 al leerde. De huidige ontwikkelingen gaan, ook voor thuis, een stuk verder. Een robot-opvoeder bijvoorbeeld. Kinderen zien een SAR als interessant, inspirerend, vertrouwd en tenminste iemand die hun begrijpt en er altijd is. Opvoedingsondersteuning per SAR gaat inmiddels verrassend goed. In schoolklassen kan de SAR als klasseassistent (TNO) worden ingezet. Maar ook thuiseducatie behoort tot de mogelijkheden.

Een SAR ontwikkelt mee met het kind. Dit zowel op het terrein van de cognitieve als fysieke mogelijkheden. In leersituaties functioneert de SAR als een beer die gewoon bij het kind en diens vriendjes hoort. Naast iPad-scholen kan je straks op SAR-scholen verwachten. Onder andere een uitkomst in het speciaal onderwijs maar natuurlijk ook inzetbaar bij de kinderopvang. Robotcoaches rukken op in het Voortgezet en Tertiair Onderwijs zodat kinderen met beperkingen zoals ADHD en PDDNOS gewoon hun diploma kunnen halen. Verder zijn er aanwijzingen dat de betere educatieve robot bij kinderen effectiever werkt dan een tablet.

Robots voor huisdieren

Na de mens volgt het huisdier. Daarvoor zijn al diverse robots ontwikkeld. In de eerste instantie echter meer als extra gemak voor het baasje. Bekende voorbeelden zijn het automatisch schoonmaken en vullen van de kattenbak, voederautomaten (katten en vogels), intelligente kattenluiken en zelfs uitlaatrobots voor de hond. Daarnaast is er robotspeelgoed voor huisdieren verkrijgbaar. De moderne robotstofzuiger houdt rekening met de aanwezigheid van huisdieren bij het reinigen als het vermijden van botsingen.

Het accepteren van robots

In Nederland is de robotdichtheid relatief laag. In andere hoogontwikkelde landen, met Japan en de VS voorop, is de robot al veel meer een dagelijkse metgezel. Het imago van mechanische rond stampende engerd met een vreemd stemmetje is er al grotendeels vanaf. De gebruiksmogelijkheden zijn echter in Nederland een stuk minder bekend. Dit terwijl de technische universiteiten, TNO en Philips er toch hard aan werken.

Onderzoek leert dat de acceptatie van robotassistenten en -maatjes toeneemt naar mate de robots er menselijker uitzien, interactie en emoties tonen. Het mag er allemaal niet te echt uitzien want dan ervaart men het toch weer als griezelig. In vaktermen heet dat de Uncanned Valley, een soort dip in de emotionele respons op het zien van robots. Hetzelfde geldt overigens ook voor bepaalde realistische poppen, games en androids in films. Er is veel onderzocht over hoe de robot zich sociaal dient te gedragen, normen & waarden incorporeert en de juiste aangename afstand tot mensen houdt.

Voor het slimme huis

In het smarthome rukken de slimme robots met name op bij de huishoudelijke taken, onderhoud, persoonlijke zorg, als communicatief en educatief maatje plus een stuk extra veiligheid. De mogelijkheden voor menselijke interactie en het programmeren op de eigen persoonlijke maat. Op een termijn van vjif jaar zullen smart robots hun eigen plekje binnen de domotica verwerven. Momenteel gewoon te koop bij de grotere internet postorderbedrijven.