door Toine Dingemans (SoundScapeS)
Noot van de redactie:
Het onderstaande artikel is geschreven door de firma SoundScapeS en maakt deel uit van een serie artikelen over akoestiek. Hoewel deze serie door SoundScapeS geschreven wordt is de geboden informatie universeel toepasbaar en derhalve interessant voor iedereen die serieus bezig is met HiFi in de breedste zin van het woord. Vandaar dat de redactie heeft besloten het bericht in deze rubriek te plaatsen. Het plaatsen van dit bericht wil op geen enkele wijze impliceren dat wij, als HiFi.nl, SoundScapeS aanbevelen of van betere kwaliteit achten dan andere aanbieders van akoestische aanpassingen.
Er is terecht veel nagedacht en geschreven over het correct opstellen van luidsprekers en het vinden van een goede luisterplaats. Tenminste vijf parameters, die elk voor zich belangrijk zijn, komen samen, vinden en versterken elkaar in een goede opstelling. Als zodanig is zo’n opstelling dus bijna altijd een afweging van belangen – soms zelfs van tegenstrijdige belangen!
Er zijn websites met rekenmodules, er is rekensoftware te koop; er zijn hele tabellen en checklists met regels en vuistregels opgesteld om de luidsprekerplaatsing mee te optimaliseren. Er zijn ook al heel veel heel uitgebreide artikelen aan dit onderwerp gewijd, maar de nuchtere audioliefhebber moet onderhand wel tot de conclusie komen dat die regels net niet voor zijn specifieke situatie zijn ontworpen.
Er zijn zelfs regels die elkaar radicaal tegenspreken. Daarom: weg ermee!
Geen regels, maar absoluut wel ‘serious business’, zo zou ik de benadering van het zoeken van een optimale opstelling willen typeren. Ik ga er van uit dat de lezer van dit artikel muziekweergave serieus genoeg neemt om tenminste ervoor te zorgen dat er aan de basis zo min mogelijk is dat dwarsligt in de uiteindelijke kwaliteit van de weergave. Voor wie dit alles in verband met opstelling als "gerommel in de marge" in de oren klinkt, zal dit artikel niets nieuws toevoegen. Het moge duidelijk zijn dat ik de opstelling zelf wel zeer serieus neem en deze zelfs beschouw als de basisvoorwaarde voor het succes van elke volgende akoestische en hardwarematige vooruitgang die men ambieert. Een slechte opstelling kan zowel de kwaliteit van de componenten zelf naar beneden halen, alsook het slechtste in de ruimte naar boven halen. Ik nam het in elk geval zo serieus, dat ik er een dedicated ruimte voor heb willen reserveren om in elk geval niet gehinderd te worden door andere dan audiofiele overwegingen bij het inrichten en aankleden.
Optimale Opstelling dus, maar HOE dan?
Neem een normaal ingerichte grote woonruimte (10x6m of daaromtrent): tapijt, gordijnen, stoffen of leren meubels en de gebruikelijke meubelstukken, dit alles opgetrokken in een betonnen nieuwbouwconstructie van om en nabij de 250cm hoog. Dit is een basis die van zichzelf niet vijandig hoeft te zijn jegens kwaliteitsweergave. Als u de luidsprekers in deze ruimte nu toch eens tenminste 2,5 tot 3 meter van de wanden af kon zetten en zelf ook op eenzelfde afstand van de wanden kon gaan plaatsnemen, dan zou u zeer waarschijnlijk een uitstekende plaatsing en ruimtelijke presentatie realiseren, alsmede een zeer aanvaardbare detaillering. De klankbalans in midden en hoog zal niet overdreven uit evenwicht hoeven te zijn en zelfs de bas zal door de vrije plaatsing van het luidsprekersysteem niet gekenmerkt hoeven te worden door hele sterke pieken en dalen, al kunnen genoemde nadelen wel degelijk nog voorkomen.
Helaas is het zo dat bovenstaande opstelling in 90% van de gevallen onbestaanbaar is. Zelden is er de thuis mogelijkheid om luidsprekers op genoemde afstand van de dichtstbijzijnde wanden te plaatsen en tegelijkertijd het predikaat ‘woonruimte’ serieus uit te blijven dragen. In een woonsituatie wordt de opstelling als vanzelf een min of meer ernstig compromis, omdat plaatsing dichter naar de wanden toe een duidelijk hoorbare uitwerking op ruimtelijkheid, klankbalans èn laagweergave zal hebben. Waar het uiteindelijk om gaat is het zoeken van het beste compromis, waarbij de laagweergave niet te veel aangezet hoeft te worden door plaatsing naar de wanden toe, en waarbij de ruimtelijke weergave voldoende overtuigingskracht overhoudt doordat er voldoende ademruimte rondom luidsprekers en luisterplaats mogelijk is.
