Review Marantz PM-14S1 en SA-14S1 Special Edition

Het is alweer een tijdje geleden dat ik een apparaat van Marantz te logeren had. Dat was destijds de geweldige NA-11 S1 netwerkspeler annex d/a converter, die grote indruk op me maakte. En nu stonden er, tot mijn vreugde, de nieuwe Special Edition versies van de 14-serie, die in het huidige gamma van Marantz direct onder de 11-serie is gepositioneerd. Elke Special Edition serie van Marantz, in de typenummers kortweg aangeduid met SE en fysiek herkenbaar aan het naamplaatje op het front van het apparaat, bevat upgrades en modificaties die uit het meesterbrein van Ken Ishiwata ontspruiten. Een SE versie biedt van oudsher een flinke meerwaarde in klank en constructie ten opzichte van de ‘gewone’ serie, maar kost door het gebruik van betere componenten en luxere materialen ook wat meer. Dat is dus ook zo bij de 14SE, de apparaten kosten zo’n 500 euro per stuk meer dan hun voorgangers. Omdat ik geen direct vergelijk kan maken is het niet mogelijk om vast te stellen in welke mate de meerprijs zich terugbetaalt in een betere performance, dus beoordeel ik beide apparaten op hun eigen merites.

Ik ben al lang liefhebber van Marantz producten. Ik heb diverse cd-spelers en versterkers van het merk gehad en heb altijd met veel plezier naar de relaxte, wat voorname weergave geluisterd waar Marantz bekend om staat. Ook over de bouwkwaliteit heb ik nooit te klagen gehad. Ik ben dus wel wat gewend, maar toch had ik het gevoel dat ik met een heuse uitpakparty bezig was toen ik de (in dit geval champagnegouden, maar ze zijn ook in zwart leverbaar) PM-14S1 SE en SA-14S1 SE uit hun doos-in-doos tilde - en daarbij zowat door mijn rug ging. Het ‘gebouwd-als-een-tank’ cliché probeer ik zoveel mogelijk te vermijden, maar in dit geval kan ik me niet inhouden. De apparaten leggen beide een fors gewicht in de schaal. De versterker weegt iets meer dan 19 kilo en de (sa)cd-speler bijna 15,5 kilo. Nu zegt gewicht op zich nog helemaal niets over de prestaties, maar bij een goed ontwerp kan het wel degelijk bijdragen aan een betere weergave. Bij de PM-14S1 SE zit het hoge gewicht hem met name in de grotere ringkern-transformator, en in de fantastisch gebouwde kast. De bovenplaat, die bij de gewone PM-14S1 toch ook al vrij stevig was, is vervangen door een gedempt exemplaar dat ongeveer een halve centimeter dik is en dat voor de helft bestaat uit massief koper. Dezelfde bovenplaat vind je op de SA-14S1 SE. De kasten maken sowieso een massieve indruk. De afwerkingsgraad is torenhoog, er zit nergens ook maar het geringste kiertje tussen de panelen en als je probeert de kast te torderen kom je van een kouwe kermis thuis. De constructie is superstijf. De voeten onder de kasten zijn mooi taps van vorm, alsof er dikke plakken aluminium uit een massieve kegel zijn gesneden. Je zet echt wat neer als je ze in je meubel plaatst.

Marantz SA-14S1 SE
De SA-14S1 SE (sa)cd-speler kan, zoals de naam doet vermoeden, zowel gewone cd’s als sacd’s afspelen, maar hij lust ook gebrande cd’s met mp3 en wma bestanden. Het loopwerk is voorzien van een stil en krachtig lademechanisme, waarbij het deel dat na een druk op de Eject knop soeverein naar buiten schuift is voorzien van een dempende, enigszins zacht aanvoelende zwarte coating. Aan de achterzijde vind je onder andere de behoorlijk ver uit elkaar geplaatste RCA chassisdelen voor de analoge uitgang. Verder een coaxiale en Toslink (optische) digitale uitgang, RCA chassisdelen voor het doorlussen van een externe afstandsbediening en drie digitale ingangen, te weten Tos-link (optisch), coaxiaal en (galvanisch geïsoleerde) a-synchrone USB. Die drie digitale ingangen maken de SA-14S1 SE een interessante optie voor iemand die naast muziek van (sa)cd ook een streamer wil gebruiken, of bijvoorbeeld het digitale signaal van een smart-tv, settop-box of game-console wil gebruiken om zijn entertainment-ervaring van een beter klinkende soundtrack te voorzien. De DAC in de SA-14S1 SE is rechtstreeks afgeleid van die in de NA-11S1, en klinkt dan ook geweldig. Aan de voorkant zitten de gebruikelijke bedieningsknoppen voor het afspelen van schijfjes, en onder het display en het lademechanisme vind je de aan/uit knop, de regelbare hoofdtelefoonuitgang (die van een uitstekende eigen versterker is voorzien), een USB-A poort waar je een externe harde schijf of USB-stick op aan kunt sluiten en een kleine drukknop om de gewenste ingang te kiezen. Bij de versterker en de (sa)cd-speler wordt een identieke afstandsbediening meegeleverd die beide apparaten kan bedienen, dus als je ze als set koopt kan één van die toverstafjes als reserve in de doos blijven. Op de afstandsbediening zitten ook knoppen waarmee je tussen de twee ingebouwde filters van de SA-14S1 SE kunt wisselen. De verschillen zijn klein, maar ik gaf na wat langer luisteren de voorkeur aan filterinstelling 2, waarbij een wat analoge weergave ontstaat. Volgens Marantz is filter 1 eigenlijk geschikter voor grote (lees: Hi-Res) muziekbestanden, maar het is niet zo dat filter 2 de weergave daarvan onmogelijk maakt. Het blijft hoe dan ook een smaakkwestie en ik zou er, als je je keuze eenmaal bepaald hebt, niet teveel meer mee gaan experimenteren. Dat leidt namelijk maar af van de muziek. De knoppen voor DC filtering en Noise-Shaping werken niet bij de SA-14S1 SE, die zijn voor de grotere broer SA-11S3 bedoeld.

Marantz PM-14S1 SE

De PM-14S1 SE bevat zoals gezegd een aanzienlijk grotere ringkern-trafo dan zijn ‘gewone’ voorganger, en heeft daarnaast de massieve voedingsbuffer met grote condensatoren die ook in de inmiddels legendarische KI-Pearl versterker te vinden was. Het vermogen aan 8Ω is 2x90 Watt, en aan 4Ω 2x140 Watt. De schakeling is verder nog op tal van punten gewijzigd en voorzien van veel strenger geselecteerde componenten. De luidsprekerklemmen zijn nu van massief koper gemaakt. Uiteraard is de hele schakeling op alle cruciale punten (24 in totaal) voorzien van de eigen discrete HDAM modules van Marantz. De ingebouwde phonotrap kan zowel met MC als MM elementen overweg en hanteert daarvoor verstandige standaardwaardes (270uV/100Ω voor MC en 2.7mV/47kΩ voor MM).

Er zijn, opvallend genoeg, maar liefst twee volledige tape-aansluitingen voorhanden. Nu wordt er links en rechts wel gefluisterd dat ‘het cassettebandje aan een terugkeer bezig is’ maar die verhalen horen wat mij betreft in de Fabeltjeskrant. Op magnetische tape opnemen via een versterker is wat mij betreft iets uit vervlogen tijden en zal dat ook blijven. Maar het zit er dus wél op en als je geen cassettedeck of spoelenrecorder gebruikt levert het in elk geval twee extra analoge ingangen op. Een bijzondere functie die ik niet heb kunnen uitproberen (omdat je daar een tweede PM-14S1 SE voor nodig hebt) wil ik desondanks niet onvermeld laten. Met de daarvoor aanwezige aansluitingen en schakelaars op het achterpaneel kun je van maximaal 4 PM-14S1 SE versterkers de functies als bronkeuze en volume met elkaar synchroniseren (via het Floating Control Bus System of FCBS) en kun je van twee PM-14S1 SE’s feitelijk monoblokken maken, waarbij je dan wel je luidsprekers bi-wired aan moet kunnen sluiten. Het vermogen van de vesterker verandert hier overigens niet door. Bij gebruik van een sacd-speler met meerkanaals uitgangen is door deze schakeling ook 5.1 weergave mogelijk, maar dat terzijde.

Binnen handbereik
Beide apparaten zijn verder nog voorzien van een (voor de CE-keuring verplichte) automatische stand-by schakeling die niet op slinkse wijze te overbruggen is. Zodra er ongeveer vijf minuten geen signaal wordt weergegeven schakelen ze zichzelf uit, maar er zit geen fysieke standby-knop op het apparaat en er is ook niet voorzien in een automatische ‘wake-on-signal’ functie die je kent van bijvoorbeeld subwoofers. Je zult dus altijd de afstandsbediening binnen handbereik moeten hebben, wat ik eigenlijk het enige minpuntje vind. Ik heb hierdoor trouwens geen negatieve invloed op de klank kunnen ontdekken; direct na opnieuw inschakelen was de geluidskwaliteit pakweg 95% van wat een volledig opgewarmd apparaat na ongeveer een kwartiertje laat horen. Doorgewinterde audiofielen die hun apparaten altijd aan willen laten staan ‘omdat dat beter klinkt’ kunnen dus opgelucht ademhalen.

Luisteren

De PM-14S1 SE en SA-14S1 SE namen in mijn grote set plaats. Ze waren al ingespeeld toen ik ze kreeg, dus het luisteren kon al op de eerste avond nadat ik ze had opgesteld beginnen. Het geluid van de set had een buitengewoon prettige combinatie van kracht en souplesse, met de overduidelijke klanksignatuur van Ken Ishiwata. Hij heeft - net als ik overigens - een hekel aan geluid dat uitsluitend op ultieme resolutie is getuned. Hij vindt een mooi diep, breed en hoog stereobeeld en een correct tijd- en fasegedrag veel belangrijker, en daar heeft hij wat mij betreft volkomen gelijk in. Die zaken zijn namelijk van directe invloed op de muzikaliteit van de weergave, omdat ze bepalend zijn voor de coherentie van het samenspel van de muzikanten en de mate waarin je je kunt voorstellen dat ze voor je in de ruimte staan. De grotere trafo en voedingsbuffer zorgen voor een stevige dynamische reserve, wat goed uitpakt voor de geweldig opgenomen live dubbel-cd Sco-Mule van de band Gov’t Mule en gastgitarist John Scofield. Als je van gruwelijk swingende jazzrock houdt is dat sowieso een aanrader, en de weergave via de 14 SE set deed me al bij het openingsnummer Hottentot verrassend snel naar de luchtgitaar en de luchtsynthesizer grijpen.

De enigszins ruwe klank van een groot, versterkt live-concert werd prima weergegeven, er was meer dan genoeg diepte en breedte op het podium te ‘zien’ en ook op het onvermijdelijk hoge volume waarop dit dient te worden afgespeeld bleef de weergave stabiel en had ik niet het gevoel dat de versterker op zijn tenen moet lopen. Van enige scherpte was ondanks de spectaculaire opname geen sprake, hoewel dat zeker ook een verdienste was van de uitstekende productie van Warren Haynes en Stefani Scamardo. De SA-14S1 SE liet via zijn optische- of USB ingang (respectievelijk de Bluesound Node 2 en de Mac mini) niet echt een wezenlijk ander geluid horen dan wanneer ik de betreffende cd in de lade plaatste. De klank van de DAC voerde de boventoon en leek eventuele verschillen tussen de diverse bronmodaliteiten te nivelleren. Ook als ik DSD materiaal draaide (de converter in de SA-14S1 SE kan DSD bestanden tot dubbele resolutie verwerken) was de weergave muzikaal en rijk. Hi-Res PCM werd overigens eveneens op schitterende wijze weergegeven. Mijn 24/96 download van Arve Henriksen’s album Cartography op ECM had alle diepte, detaillering en klankstructuur die ik verwachtte.
Weergave van sacd dan. De fraaie Americana van singer-songwriter Wouter Planteydt op het album Jotter’s Whiffle (Turtle Records) klonk heerlijk warm en intiem, met een uitstekende detaillering maar zonder de wat ‘witte’ klank die ik helaas nog te vaak in apparatuur én opnames waarneem. De stem en gitaar van Planteydt werden meesterlijk weergegeven, elke stembuiging en elke greep op de gitaarhals werd op een natuurlijke manier gepresenteerd en het was alsof de zanger mij persoonlijk toezong. De ultieme schoonheid van Talk Talk’s meesterwerk Spirit Of Eden kwam eveneens goed uit de verf in de SA-14S1 SE. De intense en gelaagde opname bevat enorm veel informatie over plaatsing, timing en muzikale interactie en heeft een prachtige klank en een grote dynamiek. Dit is één van mijn favoriete albums aller tijden en was in deze speler goed voor drie kwartier ademloos luisteren.

De weergave van vinyl tenslotte. De rijke vintage sound (niet te verwarren met ‘wollig en zonder stereobeeld’) van mijn analoge setup had aan de PM-14S1 SE niets te klagen. Hoewel het ADC ZLM element zich doorgaans net wat lekkerder voelt met een afsluitweerstand van rond de 280Ω was de klank prachtig. Toevallig had ik twee verschillende persingen (een Amerikaanse en een Engelse) van het album Cordon Bleu van de legendarische Nederlandse progressieve jazzrockband Solution klaargezet voor een kwaliteitsvergelijk, en het verschil was niet alleen eenvoudig te horen (de Amerikaanse klonk dynamischer maar ook feller, de Engelse wat beleefder en warmer) maar de kwaliteit van de ingebouwde phonotrap was zodanig dat het ook nog eens een uiterst genoeglijke luistersessie werd. Ik weet dat Ken Ishiwata een groot liefhebber is van analoge weergave, en dat liet zich merken. In deze versterker is de phonotrap geen commerciële ‘afterthought’ maar een integraal onderdeel van de hoogwaardige schakeling.

Onder de streep
Voor de adviesprijs van 2500 euro -1 per apparaat haal je met de 14S1 SE serie van Marantz een bijzonder fijne en erg goed op elkaar afgestemde set in huis, maar de apparaten zullen ook solo hun muzikale mannetje staan. De klank is muzikaal en neutraal, met de juiste hoeveelheid warmte, en er is veel kracht en dynamiek voorhanden en er gelden - binnen de grenzen van een redelijke verhouding qua kosten - wat mij betreft weinig tot geen beperkingen ten aanzien van de luidsprekers die je er op aan kunt sluiten. De aanwezigheid van een uitstekende MM/MC phonotrap is zeker een pluspunt van de versterker, en de optie om de (sa)cd-speler ook met externe digitale bronnen te gebruiken is weliswaar geen uitzondering meer vandaag de dag, maar niettemin werkt het perfect en levert het een (opnieuw) zeer muzikale, krachtige en dynamische, maar als dat nodig is ook uitermate fijnzinnige weergave op. Ik snap in elk geval nog steeds waarom ik al jaren een liefhebber ben van het merk.

Prijzen
Marantz PM-14S1 Special Edition € 2.499,-
Marantz SA-14S1 Special Edition € 2.499,-
www.marantz.nl