Recensie: Steven Wilson – Hand. Cannot. Erase. (Blu-ray/ 2LP)

Steven Wilson bracht eind februari zijn vierde solo (studio) album uit. Op Hand. Cannot. Erase. houdt de zeer getalenteerde multi-instrumentalist/ engineer de samenleving wederom een spiegel voor. Het conceptalbum is echter meer dan een sociaal statement van Wilson, want het album is zijn meest toegankelijke en uitgebalanceerde tot nu toe geworden op muzikaal gebied. Platenlabel Kscope brengt de plaat uit op diverse media en ik kreeg zowel de dubbel-LP als de Blu-ray versie toegestuurd.

De progliefhebber kon het laatste decennium echt niet om Steven Wilson heen. Naast z’n solo albums is de Porcupine Tree frontman enorm druk met veel side projects (zoals No-Man en Blackfield) en zorgde hij voor veel remixen van oude prog-klassiekers van onder meer Yes. Na het vorige solo album -The Raven That Refused To Sing (And Other Stories)- was het een documentaire over een vrouw die in haar kleine appartement dood werd aangetroffen die Wilsons emoties en inspiratie prikkelden. De vrouw (Joyce Carol Vincent, die tegen wil en dank hoofpersoon werd op dit album) werd slechts 38 jaar voordat ze in haar thuisstad Londen overleed. Op zich sneu en veel te jong, maar niet ongewoon.

Het duurde echter ruim twee jaar voordat iemand haar levenloze lichaam aantrof, naar verluidt nog met de Kerstcadeaus om zich heen. Onaangetast. Niemand die haar miste. Die onpersoonlijkheid van de hedendaagse maatschappij en de bijbehorende emoties inspireerden Steven Wilson tot het schrijven van Hand. Cannot. Erase., waarop hij zijn versie van haar leven aan de luisteraar voorspiegelt. Triest, voer voor melancholie en vol maatschappelijke vraagstukken. En precies daarom op het lijf van de 47-jarige artiest geschreven. Wilson vond overigens extra inspiratie in het album The Dreaming van Kate Bush.

Elf tracks

Steven Wilson schreef elf tracks die het leven van de onfortuinlijke hoofdpersoon moesten beschrijven en dook samen met zijn inmiddels bekende live-bezetting de Londense Air Studios in voor de opnames van Hand. Cannot. Erase. Met niemand minder dan Steve Orchard achter de knoppen van de mengtafels. Samen met Guthrie Govan (gitaar), Marco Minneman (drums), Nick Beggs (bas) en Adam Holzam (keyboards) gaf Steven Wilson gestalte aan zijn vierde solo langspeler. Ook fluitist/ saxofonist Theo Travis vervulde weer een rol op het album, zij het een wat kleinere. De man is op slechts één track te horen.

Hand. Cannot. Erase. legt de luisteraar het levensverhaal van de hoofdpersoon gedetailleerd voor aan de hand van 11 tracks, die in lengte variëren van zo’n 2 tot ruim 13 minuten. Naast enkele fraaie instrumentale tracks, waarop ook de invloeden van Wilsons recente remixwerken van oudere progressieve albums naar voren komen, weet Steven de luisteraar van begin tot eind geboeid te houden. Hand. Cannot. Erase. is een stuk toegankelijker, helderder en detailrijker dan Steven Wilsons voorgaande platen, terwijl de muziek af en toe toch ongekend complexe stukken bevat. Precies dat maakt deze plaat erg goed. Wilson gaf de hoofdpersoon extra gestalte door gebruik te maken van Ninet Tayeb als gastvocalist op de sterk opbouwende langere tracks Routine en Ancestral. Intieme klanken zijn hoorbaar op een nummer als Transience of de ballad Happy Returns, terwijl de titeltrack meer in de buurt komt van gewone –maar hoogstaande- popmuziek.

Voor elk wat wils

Industriële klanken, fraaie soundscapes, een diepe beat en een verhalende stem van Katherine Jenkins zijn onderdeel van de track Perfect Life. Wilson vult het nummer later fraai en ingetogen in met gelaagde vocalen, aangevuld met een rijkere muzikale invulling. Melancholisch, fragiel en tegelijk erg intens. Stevige progressieve rock weerklinkt onmiskenbaar vanuit tracks als 3 Years Older, Home Invasion en Regret #9.

Hand. Cannot. Erase. biedt voor elk wat wils, terwijl Steven Wilson boven zichzelf uitsteeg door de enorm diverse, soms explosieve en zeer gelaagde manier van componeren en musiceren. Alleen al voor de geweldige gitaarsolo’s, de flinke ruimte voor zwevende synthesizers, Moogs, Wurlitzers, Hammonds en niet in de laatste plaats de door Marco Minneman zeer strak bespeelde drumkit likt de muziekliefhebber zijn vingers af bij deze plaat. De ontstane toegankelijkheid en enorme diversiteit lijken een logisch gevolg, een soort natuurlijke evolutie. Maar wel die van een meesterbrein. Hand. Cannot. Erase. mag Steven Wilsons beste solo album tot nu toe heten.

Zoals tegenwoordig vaak geschiedt, kwam ook Hand. Cannot. Erase. op diverse media uit. Naast een CD, een digipack met een extra DVD en een Deluxe Editie inclusief boek is het album ook op 180 grams vinyl en Blu-ray verkrijgbaar. De distributeur stuurde me de laatste twee. Beide uitgaven worden overigens geleverd met een downloadcode voor het album in MP3 of Flac bestandsindeling, waarvoor hulde. De high resolution stereo soundtrack van de Blu-ray bood een goede vergelijking met de LP’s, waarbij vooral naar voren kwam dat de vinylversie meer diepte en rust in het geluidsbeeld biedt dan z’n digitale tegenhanger.

Conclusie

De Blu-ray klinkt op zijn beurt wat feller en meer up front, wat vooral de hoge tonen en de solo’s ten goede komt. De 5.1-kanaals 24bit/96kHz LPCM en de DTS-HD Master Audio versie van de blauwe schijf bieden weer een heel andere benadering van het album, maar vallen zeker niet tegen. De verfijning in het laatste audiospoor komt goed naar voren en de beleving van Hand. Cannot. Erase. wordt extra verrijkt met toegevoegd beeldmateriaal dat de luisteraar ondersteunt met de beeldvorming rond het concept en de hoofdpersoon. De vinylversie bezit een boekwerk van 12 pagina’s op aanzienlijk formaat om datzelfde effect te bereiken. De Blu-ray biedt echter nog meer entertainment. Kscope biedt de kijker/ luisteraar nog zeven bonustracks, instrumentale versies van alle nummers en een interessante Studio Documentary van Lasse Hoile. Het voordeel van een ruim bemeten medium als Blu-ray.

Zo heeft elk medium z’n eigen voordelen. De keuze is aan de consument, die qua veelzijdigheid waarschijnlijk voor de Blu-ray versie zal gaan. Gelukkig is er een speciale website van het album, met daarop veel van het op de Blu-ray aanwezige artwork. Maar welke versie je ook kiest, Steven Wilson bewijst met Hand. Cannot. Erase. eens te meer een geweldig kunstenaar te zijn. De muziek van dit album is en blijft briljant en de plaat groeit met iedere luisterbeurt.

Muziek: 9 ½
Klank LP: 8
Kwaliteit persing: 8 ½
Klank Blu-ray : 9 (stereo)/ 8 ½ (DTS-HD Master audio)
Label: Kscope
Speelduur album: 65:44 minuten
Websites: www.handcannoterase.com / www.stevenwilsonhq.com