Bowers & Wilkins CI 800 inbouwluidsprekers

Als recensent voor het zustertijdschrift Music Emotion, houd ik mij doorgaans voornamelijk bezig met hoogwaardige 2-kanaals weergave. Vooral omdat daarmee met de nodige kennis en kunde, nog steeds enorm goede resultaten te bereiken zijn. In de nummers 6 en 10 van dit magazine in 2011, had ik de eer de complete 800 Diamond high-end luidsprekertoplijn van het Engelse Bowers & Wilkins aan de tand te mogen voelen. Een absoluut zinnenprikkelende ervaring die mij veel over de kennis en inzichten van dit trotse merk heeft geleerd. Voor deze Home Emotion bewandel ik nu eens een keer een totaal andere weg en begeef mij naar het Zuid-Hollandse Numansdorp.

Op een rustig en vriendelijk klein industrieterrein heeft hier namelijk akoestiekpartner Mutrox, ideale condities gecre‘erd om het nieuwe Bowers & Wilkins inbouwparadepaard in de vorm van de CI 800 inbouwserieluidsprekers, optimaal tot zijn recht te laten komen.
Voordat ik mij helemaal wil toeleggen op alle ins en outs van deze prestigieuze inbouwserie, wil ik eerst graag even kwijt dat ik bijzonder verheugd ben over deze buitengewoon serieuze aanpak. Voor mij is het namelijk de dagelijkse praktijk dat er helaas nog steeds door maar bar weinig muziek- en filmliefhebbers, enige aandacht aan hun akoestiek wordt besteed. De ruimte waarin uw spullen staan opgesteld, maakt doorgaans tot wel 50% van de totale geluidskwaliteit uit en dient daardoor de aandacht te krijgen die het verdient. Door hun jarenlange innige verbintenis met de professionele studio en muziekwereld, erkent Bowers & Wilkins uiteraard dit precaire samenspel en is in het Nederlandse Mutrox een ideale partner gevonden om op akoestiekgebied samen te werken. In Numansdorp is in het Mutrox bedrijfspand dan ook een werkelijk prachtig geoutilleerde home cinema ruimte gerealiseerd van referentie niveau. Niet alleen een omgeving die in dit geval ook daadwerkelijk helemaal om de CI 800 serie heen is gebouwd. Maar ook een ambiance waar het door de geraffineerde aankleding en verlichting, heerlijk toeven is.

CWM8.3
Maar voordat ik mij wil gaan laven aan mooie muziek- en filmfragmenten, eerst maar eens wat meer informatie over de gebruikte luidsprekers en de opbouw van de ruimte. De Bowers & Wilkins CI 800 serie bestaat uit drie inbouwmodellen. De reeks start bij de compacte maar wel meteen zeer hoogwaardige en volwassen presterende CCM8.5 2-weg plafondluidspreker. Naast een met koolstofvezel verstevigd 2,54 cm tweetermembraan met Nautilus buis (voor het op natuurlijke wijze gelijkmatig uitdoven van hoge frequenties aan de achterzijde van de tweeter), beschikt dit instapmodel over een 18 cm bas/midden eenheid met de voor Bowers & Wilkins zo bekende kevlarvezelconus. Deze is echter bij deze homecinema modellen nu eens niet in het bekende felle geel, maar in decent blauw uitgevoerd! De reden? Donkerblauw valt ook in het donker niet meer op en is ook door (dun) frontdoek niet doorschijnend. Bijzonder prettig is de traploos roteerbare mini baffle, waardoor de weergevers nauwkeurig op een bepaalde luisterpositie kunnen worden afgesteld voor het meest optimale stereobeeld. Het tweede model uit de reeks, de CWM8.5, is een 2-weg muur inbouwluidspreker waarin zich grotendeels dezelfde eenheden als in de plafondluidspreker bevinden. Dus ook hier weer het met koolstofvezel verstevigde tweetermembraan en dezelfde diameter (18 cm) bas/midden eenheid. Dit keer echter wel in een wat grotere maar nog steeds compact aandoende inbouwbehuizing en met extra ondersteuning in het laag van een aerodynamisch gevormde basreflexpoort.

Topmodel van de CI 800 serie en tevens het beste wat Bowers & Wilkins op inbouwluidsprekergebied maakt, is de 3-weg CWM8.3. Een relatief groot compromisloos systeem wat naast de inmiddels bekende met koolstofvezel verstevigde 2,54 cm tweeter met Nautilus buis, is voorzien van twee blauwkleurige 13 cm Kevlar eenheden voor het middengebied en twee 18 cm basluidsprekers waarvan de conus is vervaardigd van het extreem stijve, maar ook lichte Rohacell. Een materiaal waar ook de rotors van helikopters van worden gemaakt. Naast de geheel onder en boven geplaatste aerodynamisch vormgegeven basreflexpoorten, is het ingenieuze aan deze CWM8.3 dat hij in een handomdraai ook voor centertoepassingen geschikt kan worden gemaakt. Het middelste deel van de baffle is namelijk uitneembaar en kan zodoende in zowel een verticale als horizontale positie worden geplaatst. Omdat de luidsprekers van de CWM8 serie feitelijk in basis vooral bestaan uit luidsprekers die enkel op een baffle zijn geplaatst, is er voor een werkelijk vol klinkende en uitgewogen weergave, toch zoiets als een bepaald gedefinieerde behuizing of klankkast nodig. Om hieraan tegemoet te komen heeft Bowers & Wilkins per model bijpassende zogenaamde Black boxen in het assortiment. Dit zijn nauwkeurig bij ieder model passende behuizingen die expliciet voor inbouwtoepassingen zijn bedoeld. Inwendig zijn ze net als alle 'normale' van een luidsprekerkast voorziene Bowers & Wilkins modellen, voorzien van de bekende Matrix kast demping- en verstevigingsstructuur en tevens zijn ook de filtercomponenten per model in deze Black boxen aangebracht.

CI 800 Reference Cinema
Om het fijne te weten omtrent dit bijzondere project, geef ik graag het woord aan Ronald Bout. Naast medeoprichter van Mutrox, ook de geestelijk vader en ontwerper van deze referentie cinema. Ronald: "Deze bijzondere cinema is ontworpen volgens de hoogst haalbare specificaties. Dit begint al met een zeer hoge isolatiewaarde van 55 dB(A) en werd gerealiseerd door een dubbele doos in doos of massa/veer/massa constructie van zware plaatmaterialen als wandsysteem te gebruiken. Dit resulteert in een omgevingsstilte van 20 dB wanneer er geen weergave is, zelfs wanneer er in de aangrenzende ruimte ook een demo wordt gegeven. Door deze stilte zijn zeer kleine details in film en muziek goed waarneembaar. Het totale gewicht van deze losse ruimte, komt hiermee op 16 ton bij een oppervlakte van 35 m2.
De wanden en het plafond worden gedragen door een verend vloersysteem dat is berekend op maximale ontkoppeling bij een lage densiteit. Hierdoor wordt niet alleen contactgeluid uitgesloten, maar is er een unieke beleving bij film doordat laagfrequent geluid de gehele ruimte in beweging brengt. In de praktijk resulteert dit in een bijna vergelijkbare ervaring als de 'butt kickers' die vaak in cinema stoelen worden gemonteerd, maar dan op een meer natuurlijke manier en zonder dat het op sommige momenten teveel aanwezig is. De ratio's van de cinema zijn volgens de Dolby norm geconstipeerd en zorgen voor een perfecte verdeling tussen de opbouwfrequenties (eigenmode's) van de ruimte. Natuurlijk is er een laagopbouw in de ruimte welke nodig is voor filmbeleving, maar door een ingenieus bass trap systeem onder het 'podium' van de ruimte, is de galmtijd tot 35 Hz maximaal 50ms boven het peil van 500 Hz. De wanden en het plafond zorgen er verder voor dat de hogere frequenties meer worden geabsorbeerd. Door het relatief kleine formaat van de ruimte is de galmtijd bewust laag gehouden. Door deze lage galmtijd en de zeven rondom geplaatste Bowers & Wilkins CWM8.3 luidsprekers, is de ambiance in de film goed hoorbaar en de beleving optimaal.

Het akoestische ontwerp heeft veel voordelen. Kamfiltering krijgt door het gesegmenteerde absorberende plafond geen kans om voor vertroebeling en verkleuring van het geluidsbeeld te zorgen. Dit werkt ook zo met de absorberende en diffuserende elementen aan de wand. Deze zijn zo ontworpen dat kamfiltering gelimineerd wordt. Doordat er geen kamfiltering in de ruimte is, is de plaatsing van geluiden en instrumenten zeer goed te lokaliseren en wordt er niets veranderd aan de zo mooie vlakke en neutrale weergave van de CI 800 luidsprekers.

Omdat de ruimte zo stil is, is er als laatste ook gekozen voor een extreem stille beamer. Deze beamer maakt een maximaal geluid van 19 dB (A). Ook het geluid van het ventilatie en verwarming/koeling systeem is hierop ontworpen en aangepast. Door een dubbel dempersysteem boven het plafond wordt de ruimte gekoeld, verwarmd en belucht bij een maximaal geluidsdruk niveau van 17 dB(A). Dit dempersysteem is een Mutrox ontwerp en het zorgt ervoor dat geluid uit de geventileerde lucht wordt gehaald en zo overspraak naar de aangrenzende ruimtes kan worden voorkomen. Qua hardware kant bestaat deze opstelling tenslotte uit zeven verticaal gemonteerde CWM8.3 weergevers, waarbij één exemplaar horizontaal als center is geplaatst. Voor het laag worden twee top of the line DB-1 subwoofers ingezet, terwijl naast een Blu-ray speler van Marantz en de signaalkabels van AudioQuest, Class (CT-SSP 10-kanaals processor, CT-2300 2 x 300 Watt front speakers en CT-5300 5 x 300 Watt center, surround en rear speakers) voor de totale versterking zorgdraagt.

Beleven

Ook al ben ik een 'stereoman' in hart en nieren, ik weet natuurlijk ook wel dat er met een werkelijk uitgekiende meerkanaalsopstelling in een bijpassende akoestiek en echt goede software, uiteindelijk nog meer een virtuele 'illusie' is te cre‘ren. Al bij binnenkomst in de Bowers & Wilkins en Mutrox Reference Cinema, krijgt met name dit tussen aanhalingstekens geplaatste woord een extra krachtige lading. Het contrast is dan ook enorm groot. Zo sta ik nog in de grote showroom, vol met verschillende nieuwe projecten en idee‘n in aanbouw. En zo ga ik een dikke en zware deur door en bevind ik mij ineens in een opmerkelijk gedempte, maar tevens ook enorm mooie en sfeervolle ruimte. De vloerbedekking is er bioscoop rood en er is voor de verschillende stoelenrijen hoogteverschil aangebracht. Het plafond bestaat uit zowel kunstzinnig vormgegeven als akoestisch bepalende gebogen schuimdelen en voor de gebogen wanden wordt deels van natuursteenstrips als diffusor gebruik wordt gemaakt. Iets wat de ruimte meteen een meer organisch en natuurlijk karakter meegeeft.

Zelfs de bioscoopfauteuils zijn een geheel eigen ontwerp en heten Mutrox CineChairs. Het is uiteindelijk een heel bijzonder design geworden. Een ontwerp waarbij zowel comfort, akoestische werking en het ecologische aspect, werkelijk hand in hand gaan. Want naast het hoge absorptieco‘fficiënt van 0,6 en het breedbandige karakter van de materialen van de stoel, is de bekleding vervaardigd van 100% gerecycled petflessenvilt. Dit milieuvriendelijke, slijtvaste materiaal, maakt de stoel geschikt voor intensief gebruik. Na een inleidend woord door Bowers & Wilkins representant Bas van Oosten en Ronald Bout van Mutrox, gaan we als eerste fragment van start met de indrukwekkende horror/actiefilm 'I Am Legend'. Het gaat in het kader van dit artikel te ver om het verhaal van iedere film helemaal uit te leggen, maar al vanaf de allereerste scene maak ik werkelijk onderdeel van het getoonde verhaal uit. Het is een scene waarin hoofdrolspeler Will Smith (Robert Neville in de film) met zijn Ford Mustang en hond Sam door de verlaten straten van New York racet. De bulderende uitlaatpijpen worden levensecht op ware grootte door de torenhoge wolkenkrabbers weerkaatst. Maar het is al snel het enorme scala aan prachtig subtiel over de surround kanalen verdeelde sfeergeluiden, die op mij het meeste indruk maken. De afregeling van dit systeem is zo enorm goed gelukt, dat mijn haren werkelijk overeind gaan staan bij het horen van geluiden als wuivend gras, een bries die achter mij in de stad opsteekt, ritselende bladeren aan de bomen, een krijs van een meeuw hoog in de lucht en vooral de aanwezigheid van de oneindige luchtkolom die buiten heet! Ik hoor, nee voel het nagenoeg hetzelfde zoals ik het buiten op zo'n locatie ook in werkelijkheid zou ervaren. En dat is een werkelijk bizarre ervaring. Ik ben er dan ook serieus even stil van. Uiteraard is het dan ineens weer lekker 'ouderwets' schrikken als er iets onverwachts gebeurd en een tijger over onze hoofden naar een prooi springt. Het volgende fragment bevat het nummer 'Someone like you', van de tegenwoordig mateloze populaire zangers Adele. Het betreft hier het concert Live in de Royal Albert Hall uit 2011 en al bij de eerste noten hoor ik een zuiverheid, luidheid, realisme en overtuigingskracht die ik op de stereo cd versie nooit eerder heb gehoord.Vermeldenswaard is overigens ook het prachtig geregistreerde beeld, wat in dit geval een echte toevoeging is. Er zit namelijk heel veel diepte in deze beelden weergegeven op het gebogen cinemascherm. En vooral wanneer het publiek uit volle borst mee begint te zingen, voel ik wederom een rilling over mijn rug gaan. Indrukwekkend mooi!

Daarna zijn nog vele andere film- en muziekfragmenten de revue gepasseerd. Gedeelten die eigenlijk allemaal min of meer dat mooie, indrukwekkende scala aan kwaliteiten naar voren wisten te brengen. Naast de natuurlijke en intense gehoormatige beleving, blijkt deze nieuwe CI 800 reeks ook op audiofiel gebied veel van de deugden van de prestigieuze 'thuis audio' 800 Diamond serie te hebben overgenomen. Het hoog is daarbij ragfijn, doorzichtig, transparant en hoog oplossend. Het middengebied bevat de prettige klankkleurrijkdom en volheid die een goed ge•mplementeerde Kevlar eenheid zo kan kenmerken. En het laag bezit een stabiliteit, snelheid en kleuringsvrijheid, die zeker voor inbouwweergevers absoluut niet vanzelfsprekend is. Maar het grootste compliment zit meer in het rijke scala aan subtiliteiten. Vooral daar schuilt volgens mij de grootste kracht van deze meesterlijke set-up in. En hoe beter de opname of film, hoe beter en meer realistisch de presentatie. Een extra compliment verdienen trouwens ook beide perfect ingeregelde DB 1 subwoofers. Zelden heb ik namelijk zo'n uitgebalanceerd en goed ge•ntegreerd laag in een bioscoopomgeving gehoord. Want net als al die subtiele geluiden uit de inbouwweergevers, volgt ook het diepste laag deze trend volkomen. Toch kan het ook in actiescnes zoals die bijvoorbeeld in de film Battleship veelvuldig voorkomen, knalhard en zonder vervorming uithalen.

Conclusie
Zowel de firma Mutrox als Bowers & Wilkins verdienen een groot compliment. Niet alleen vanwege de buitengewoon geslaagde implementatie van een topklasse homecinema met topklasse inbouwluidsprekers, maar ook voor de getoonde durf om deze belangrijke zaken met elkaar te verenigen en zo goed in balans te brengen. Qua luidsprekers behoren deze CI 800 loten samen met de topmodellen van onder andere het Amerikaanse Wisdom Audio, tot de beste inbouwluidsprekers die ik ooit heb gehoord. Uiteraard heeft de buitengewoon goede afregeling en geslaagde totaalimplementatie hier ook veel mee te maken, maar zonder de kwaliteiten van deze Bowers & Wilkins topserie, had het zeker nooit op dit hoge niveau kunnen spelen. Nog steeds zijn vrij geplaatste luidsprekers het beste als het echt compromisloos moet. Maar het feit dat ik dit keer niets wezenlijks miste in de weergave, spreekt boekdelen over de knappe prestatie die de Engelse ingenieurs hebben neergezet.

Prijzen
CWM 8.3 euro 1.950,- per stuk
Back box CWM 8.3 euro 725,- per stuk
DB 1 subwoofer euro 4.250,- per stuk

B&W Group Benelux
Godefriduskaai 14
2000 Antwerpen, Belgi‘
Tel NL: + 31 20 5602940
Tel BE: + 32 3 2067550
e-mail: info@bwgroup.nl