Kyteman & Kytopia: What’s next?

Met het naar hem vernoemde HipHop Orchestra zette Kyteman zichzelf in 2009 vol op de kaart. Maar dat de als Colin Benders geboren Utrechter meer in zijn mars heeft, bleek in de jaren die volgden. Hij stichtte niet alleen de creatieve broedplaats Kytopia, de 26-jarige trompettist groeide daar uit tot leider van een immens orkest. Maar what's next?

"Een foto is prima, maar van poseren worden zowel jij als ik niet vrolijk", grapt Colin Benders tegen de fotograaf wanneer Hifidelity de 26-jarige Utrechter bezoekt in zijn 'eigen' Kytopia.

Een broedplaats in het hart van de Domstad waar de trompettist samen met een groot aantal creatievelingen sinds september 2010 niet alleen werkt, maar ook woont.

Kytopia

Het zou aanvankelijk voor korte duur zijn, maar het geplande nieuwbouwproject Zijdebalen op de locatie waar voorheen houthandel Jongeneel gevestigd was, ligt door de economische crisis al jaren op zijn gat. Vooralsnog zijn er geen signalen dat hier snel verandering in komt, dus gaan Kyteman en kornuiten nu al ruim twee jaar hun gang aan de Utrechtse Zeedijk.

Studio

Om een volgende stap te kunnen zetten is het nieuwste project van de creatieve vrijplaats nu eens geen album, maar een heuse studio. Die door de Kytopianen Abel Aelvoet en Dibbe van Laarhoven - muzikanten met respectievelijk een historie als meubelmaker en in de bouw van klimhallen - zélf vanaf de grond wordt opgebouwd, maar die eigenlijk ook al af had moeten zijn.

Want toen we Kytopia eind oktober bezochten om de samenwerking met Hi-Fi Klubben te vieren, en nog slechts het geraamte van de control room stond, stelde Benders zelfverzekerd dat de studio twee weken later in gebruik zou worden genomen.

Inmiddels is een maand verstreken, maar is de studio nog niet af. Waar ging het mis?

"Het ging nergens mis. We zijn tot nieuwe inzichten gekomen en hebben besloten enkele dingen anders aan te pakken. Gaandeweg is het plan steeds verder uitgebreid. In eerste instantie wilden we gewoon een geluidsdicht hok bouwen, maar nu wordt het een volwaardige control room."

Terwijl het nog steeds onzeker is hoe lang jullie nog in Kytopia kunnen blijven. Ben je niet bang dat je al deze moeite doet om er straks misschien maar een jaar plezier aan te beleven?

"Er hoeft maar één goede productie uit voort te komen en dan heeft alle tijd en moeite die we erin stoppen zich al terugverdiend. Stel dat we hier over een jaar weg moeten, dan hebben we in dat jaar veel meer kunnen doen mét deze studio, dan zonder. Deze ruimte kan straks twaalf maanden per jaar efficiënt worden gebruikt, zonder dat we voor ieder project opnieuw de hele loods moeten bekabelen en apparatuur moeten aansluiten. Alles staat straks plug & play klaar, waardoor er effectief veel meer gedaan kan worden.

Wanneer we hier uiteindelijk moeten vertrekken en de groep vindt elkaar nog aardig, dan zoeken we gewoon een nieuw terrein waar we met zijn allen op deze zelfde manier verder kunnen gaan. Dat hoeft niet eens per se in de binnenstad te zijn, dat kan bij een ideale locatie ook best buiten Utrecht zijn. En daar bouwen we de studio dan gewoon opnieuw op. De ziel van Kytopia zit niet in de stenen van de locatie, maar in de mensen die erbij betrokken zijn."

Open voor iedereen

Wordt de studio eigenlijk ook beschikbaar voor mensen van buiten Kytopia?

"Dat is helemaal afhankelijk van wie die buitenstaander is. Als wij er een goed gevoel bij hebben, dan staan we daar zeker voor open. Het belangrijkste criterium voor mij is dat het projecten moeten zijn die ik zelf interessant vind, en waar de andere mensen van Kytopia ook aan mee willen werken."

Dus er is geen noodzaak om de ruimte te verhuren om ook nog wat van je investering terug te verdienen?

"Het is niet mijn doel om hier een winstgevende onderneming van te maken. Wanneer ik een televisie koop, dan hoef ik die ook niet terug te verdienen. Zo zie ik het ook met deze studio. Zodra deze straks af is, dan is ie van ons en kunnen we er gebruik van maken wanneer wij dat willen.

We financieren de boel voor het grootste deel vanuit mijn eigen reserves, zeker driekwart van wat ik zelf verdiend heb zit in de studio. Een ander gedeelte wordt bekostigd vanuit de projecten van Kytopia. Het laatste stukje is geïnvesteerd door Hi-Fi Klubben, met wie we een samenwerking zijn aangegaan."

De investering van Hi-Fi Klubben betreft voornamelijk apparatuur neem ik aan?

"Niet eens. Sterker nog, van alle apparatuur die we tot nu toe hebben voor de control room, heeft Hi-Fi Klubben alleen een set speakers geleverd. Dat komt vooral doordat de apparatuur die wij graag willen hebben, niet meer nieuw worden gemaakt. Een paar uitzonderingen daargelaten, maar dat zijn heel specifieke apparaten die custom worden gemaakt door niche engineers. Verder hebben we veel tweedehands apparaten aangeschaft. Zoals een mixtafel van Solid State Logic (SSL). Nog uit een bouwjaar waarin ze specifiek voor muziek werden gebouwd in plaats van zoals nu vooral voor film, televisie en post productie. Wanneer we deze tafel nieuw hadden willen kopen, dan waren we een paar miljoen kwijt geweest."

Waarin uit de samenwerking met Hi-Fi Klubben zich dan?

"Zoals ik al aangaf, investeert het in de studio. Daarnaast is door deze samenwerking voor ons een ontzettend interessant netwerk vol specifieke kennis binnen handbereik gekomen. Bijvoorbeeld op het gebied van akoestiek zijn we enorm geholpen bij de bouw van deze studio. Hi-Fi Klubben heeft daarnaast contact met veel andere artiesten met wie het al heeft samengewerkt. We hebben afgesproken samen met Hi-Fi Klubben een x-aantal projecten per jaar te doen, waarbij we interessante artiesten van over de hele wereld naar Kytopia halen om daar muziek mee te maken."

Je zei bij de opening van Hi-Fi Klubben in Utrecht dat het de eerste en waarschijnlijk direct de laatste samenwerking is die je aangaat.

"In principe zeg ik 'nee' tegen alles omdat ik het eigenlijk nooit interessant vind om een samenwerking aan te gaan. Zo werd ik gevraagd om het nummer Sorry te verkopen aan een reclame, maar dat zag ik echt niet zitten. Er zijn heel weinig samenwerkingen te vinden die op inhoud overeenkomen. Een deal met een kledingmerk? Daar heb ik weinig mee, draag nog steeds dezelfde broek als vier jaar geleden. Ja, letterlijk dezelfde broek.

Ik koop misschien iedere anderhalf jaar eens wat nieuwe kleren en daar doe ik het dan mee. Een samenwerking met een bedrijf kan ik alleen aangaan wanneer ik zelf ook geloof in datgene waar zij voor staan. Van alles wat de afgelopen vier jaar op mijn pad kwam, voelde ik bij Hi-Fi Klubben voor het eerst een klik. Niet eens zozeer vanwege het merk of het bedrijf, maar veel meer met de mensen die er werken. Het zijn goede mensen, die weten waar ze het over hebben."

In hoeverre speelt mee dat je hoopt dat Kyteman door deze samenwerking ook zichtbaarder wordt in het buitenland?

"Dat heeft niet meegespeeld. Ik ben op zoek naar interessante mensen om mee van gedachten te wisselen en/of eens samen te spelen. In Nederland heb ik eigenlijk iedereen die ik interessant vind wel gehad, al komen er natuurlijk ieder jaar weer nieuwe mensen bij.

Maar ik merk wel dat wanneer het zich tot Nederland zou beperken, ik waarschijnlijk snel uitgekeken zou raken. In die zin heb ik er wel heel veel behoefte aan het breder te gaan trekken. Op het moment dat je zes miljard mensen kunt bereiken, dan is de kans veel groter dat er mensen tussen zitten die specifiek kunnen bieden wat jij zoekt."

Umoja

Je wilt met andere muzikale culturen in aanraking komen, zoals BLØF eerder deed met hun UMOJA-project?

"Er ligt geen concept aan verbonden, het is ook zeker niet zo dat het tot een concept-album moet leiden. Al is het altijd vrij onzeker hoe een volgend project eruit gaat zien. Het kan zomaar zijn dat ik volgende week ineens de waanzinnige drang krijg een electrotrashmetal album te maken. Of dat ik verder wil duiken in het klassieke dat we nu met Kyteman's Orchestra doen en wat ik waanzinnig interessant vind. Ik word heel erg getriggerd door mensen, niet zozeer door het instrument dat ze bespelen.

Veel instrumenten die ik helemaal niet interessant vind, kunnen dat wel ineens worden door de persoon die het bespeelt. Zo heb ik normaal gesproken een bloedhekel aan de saxofoon. Een lijzig instrument dat vaak maar op twee verschillende manieren wordt bespeeld: of heel zoetsappig met veel valse lucht, of belachelijk rauw en over the top. Maar wanneer ik Colin Stetson hoor spelen, dan is het ineens niet meer de saxofoon waar ik naar zit te luisteren, maar het verhaal dat hij wil vertellen. Hetzelfde heb ik ook met trompet trouwens. Het is dan toevallig mijn eigen instrument, maar ik kan niet zeggen dat ik het altijd mooi vind."

Toch blijft het wel het instrument waar jij altijd aan verbonden zult blijven. Al is jouw aandeel bij Kyteman's Orchestra stukken kleiner dan bij Kyteman's HipHop Orchestra en Kytecrash.

"Het trompetaandeel is op zeer natuurlijke wijze gekrompen. Ik ben veel drukker met de rest van de muziek en het blijft ook altijd goed luisteren of een compositie wel trompet nodig heeft. Wanneer blijkt dat ik maar twee keer een trompetlijn van dertig seconden moet spelen om een nummer 'af' te maken, so be it. Het zou ook zomaar kunnen dat op een volgend project helemaal geen trompet te horen is. Of juist weer heel extreem, dat ik a la Kytecrash weer alleen trompet speel."

Is er al meer bekend over hoe het volgende project van Kyteman eruit gaat zien?

"Ja en nee. Het idee waar ik mee loop, is dat ik een keer mijn eigen comfortzone opzoek. Dat heb ik eigenlijk nooit echt gedaan, ik was altijd met andere muzikanten op zoek naar een manier om onszelf verder te pushen in hetgeen we deden.

Ik wil wel eens zien wat er gebeurt wanneer ik me niet zozeer druk maak over de inhoud, maar meer of ik iets puur leuk vind om te maken. Niet dat plezier niet meetelde bij mijn eerdere projecten, maar daar was het hoofdcriterium toch meer de inhoud."

Wanneer is je volgende project af?

"Ik durf geen deadlines te stellen, ook niet voor mijzelf. Wanneer ik dat doe, dan ga ik proberen daar naartoe werken en dingen forceren. Ik houd er veel meer van gewoon aan iets te werken tot het besef komt dat het bijna af is. Vooral op het moment dat ik ergens nog aan moet beginnen, probeer ik juist dát moment zo ver mogelijk weg te houden."

Nadat je in 2009 met Kyteman's HipHop Orchestra op grote festivals als Pinkpop, Lowlands, North Sea Jazz, Appelpop en Noorderslag speelde en in januari 2010 de Popprijs won, trok je eigenhandig de stekker uit dat project. Het was klaar, zei je destijds. Voor mijn gevoel ben je met Kyteman's Orchestra nog lang niet klaar?

"De reden dat ik destijds stopte met Kyteman's HipHop Orchestra was dat het gevoel niet meer klopte. Het was ingebakken routine, dreigde een sleur te worden. De lol verdween langzaam uit de muziek, het werd te veel een show. Toen ik de rest van het hiphoporkest vertelde dat ik ermee wilde stoppen, zorgde dat wel voor verbazing. Het was ook wel iets dat een aantal mensen even moest verwerken. Maar toen diezelfde mensen weer gingen spelen met het huidige orkest, begrepen ze mijn keuze. Dit eist veel meer, blijft spannend. Van mijzelf, maar ook van de andere muzikanten."

Je had waarschijnlijk ook nooit verwacht dat Kyteman's HipHop Orchestra zo groot zou worden?

"Nee, absoluut niet. Ik hoopte dat we in de buurt konden komen van de bands waar ik tot dan toe wel eens mee speelde. Dus af en toen eens optreden of misschien wel een klein clubtoertje. Zodat ik zelf ook iets had neergezet en van daaruit verder kon werken. Het succes matchte absoluut niet met mijn eigen gevoel vooraf. Sindsdien is veel veranderd, ook aan mijzelf. En allemaal ten positieve. Niet langer probeer ik op de achtergrond te blijven plakken en op te gaan in het geheel, daar ben ik helemaal vanaf.

Daarnaast is ook de onzekerheid en angst over zelf dingen oppakken of richting geven aan je leven, verdwenen. Ik kan nu op muzikaal gebied alles doen wat ik wil en in principe spelen met wie ik wil. Sterker, we hebben met Kytopia een heel platform gecreëerd dat dat mogelijk maakt. En we zijn pas net begonnen. Zonder dat er een duidelijk doel is. Ik probeer wel eens te bedenken wat het uiteindelijke doel zou kunnen zijn, maar ik denk dat ik dat pas tegen het einde van mijn leven weet."

Hoe wil je uiteindelijk herinnerd worden?

"Poeh, dat zou ik niet weten. Ik hoop dat ik voor een paar mensen een bijdrage heb kunnen leveren aan de manier waarop zij over muziek denken. Dat ik een heel klein steentje heb kunnen bijdragen aan het grote bouwwerk dat onze cultuur is.