Luisterbezoek Ton van der Mark
Dat liefhebbers van muziek en de betere audio, met goede oren en een behoorlijke dosis technische kennis én ervaring in staat zijn zélf een uitstekend klinkende Hifi-installatie te ontwerpen bewijst mijn gastheer van vandaag. En dat mijn gastheer ook nog eens een behoorlijke passie voelt voor dit onderwerp blijkt als hij zijn hele audio-installatie meesjouwt naar het clubgebouw van de Audioclub Limburg om hem daar uitgebreid aan het toegestroomd publiek, ongeveer 40 mensen, te tonen én te laten beluisteren. Dit was immers het geval op de clubavond van de Audioclub Limburg een paar maanden geleden die geheel in het teken stond van de zelfbouwactiviteiten van Ton.
Het mag wel duidelijk zijn: ik ga vandaag nog uitgebreider kennis maken met een bijzonder geïnspireerd lid van de Audioclub Limburg waar ik zelf ook lid van ben. Al rijdend naar zijn woonplaats Landgraaf realiseer ik me dat ik altijd wel wist dat in onze zuidelijke provincie nogal wat liefhebbers te vinden zijn van muziek en de betere audio. Ze tegen te komen was helaas een stuk moeilijker, maar nu de Audioclub Limburg een feit is is het ook bijzonder aangenaam ze te ontmoeten. Al met al stemt het me wel gelukkig om te zien dat hier in Limburg veel belangstelling voor audio en muziek is én mensen te treffen die samen met elkaar een mooie passie delen.
De clubavond die Ton verzorgd had blonk absoluut uit in muziek en topklasse geluidskwaliteit. De (bescheiden qua omvang) zelfbouwmonitor luidsprekers toverden in combinatie met zijn zelfbouw buizen voor- en eindversterkercombinatie een beeld dat de grote ruimte van zeker 100m² moeiteloos vulde alsof het veel grotere luidsprekers waren. Ogen geloofden de oren zeker niet. Maar vooral zijn passie over het onderwerp sprak me bijzonder aan. Een afspraak direct ná de show over een nadere kennismaking met hem was dan ook snel gemaakt.
Pinkpop
Ik realiseer me dat ik er ben. Mijn auto kan ik moeiteloos kwijt in één van de parkeervakken van de parkeerplaats pal voor zijn huis, gelegen in een moderne woonwijk nabij de welbekende draf- en renbaan in diezelfde gemeente. Ton hoeft ook maar een paar honderd meter te lopen, realiseer ik me, als hij Pinkpop wilt bezoeken …
Ton is 51 jaar oud en woont samen met zijn vrouw en twee zonen in een stijlvol vrijstaand huis. Een (enthousiaste) hond en een kat maken het gezin Van der Mark compleet.
In een ver verleden werkte Ton in de zorg maar die periode ligt al heel lang achter hem. Na zijn carrière als ziekenverzorger heeft Ton zijn liefde voor elektronica kunnen ontplooien in de periode dat hij de opleiding “Technicus Industriële Elektronica” volgde. In de acht jaren daarna heeft Ton bij een bedrijf gewerkt waar men medisch elektronische apparatuur ontwierp en bouwde en heeft daar heel veel geleerd over het professioneel opbouwen van elektronische high-tech apparatuur. Aansluitend ging Ton werken bij de Open Universiteit op de afdeling automatisering. Thans is Ton werkzaam als senior netwerkspecialist bij APG in Heerlen.
Ton is volgens hem al ongeveer zijn hele leven met muziek bezig. Actief musiceren doet hij niet, net zoals ieder ander van het gezin waar Ton uit voortkwam. Dit weerhield hem er echter niet van om met muziek bezig te zijn. Zeker in een tijd waarin Ton zich extra wilt ontspannen, zoals tijdens drukke periodes op het werk, vindt hij in muziek een balans. Behalve voor muziek en audio heeft Ton ook nog een duidelijke belangstelling voor fotografie.
Buizen
Ton heeft een uitgesproken voorkeur voor buizen. In de eerste helft van de zeventiger jaren bouwde Ton enkele buizen gitaarversterkers met de EL84 en EL34 buizen en Amhro trafo’s. Een tijdje daarna werd de belangstelling voor buizen wat minder en kwamen transistors wat meer in de belangstelling. De belangstelling voor zelfbouw bleef echter bestaan. Schema’s werden op pertinax gaatjesbord (die met de mini koperen klinkbusjes), de voorloper van de printplaatjes, nagebouwd, niet altijd met het gewenste resultaat maar wél allemaal erg leerzaam. Toen eenmaal de printplaten en de betere transistors zijn intrede hadden gedaan bouwde Ton oa. de Elektuur EKWA en Crecendo (MOSFET) versterkers voor de discotheek waar hij in het weekend te vinden was. Tussendoor bouwde Ton ook nog een heleboel luidsprekerboxen, onder andere voor Gitaar en Disco (FANE luidsprekers).
Eind jaren 70 heeft Ton zijn eerste Rogers Monitoren gebouwd, nog twee sets volgden daarna.
In die tijd liep Ton ook tegen een Quad 33/303/FM3 set op en heeft hier jaren mee gespeeld. Via Quad, Amstrong, Marantz PM80 en de opnieuw gebouwde mini-Crecendo en “The Preamp” van Elektuur is hij uiteindelijk ruim zes jaar geleden weer aan buizen verslingerd geraakt.
De set van Ton
Ton mag zich gelukkig prijzen met een eigen luisterruimte en dat is hij zeker ook! In een ruimte die oorspronkelijk als garage bedoeld was heeft hij een –zij het niet al te grote- luisterkamer gebouwd. De ruimte is hier feitelijk zoveel mogelijk van de rest van het huis afgescheiden. Als Ton wat steviger muziek wilt draaien merken zijn huisgenoten hier weinig tot niets van. Zoals gezegd: de kamer is met afmetingen van 3 bij 4 meter aan de kleine kant. Dit hoeft zeker geen belemmering te vormen voor de weergave, als er maar met voldoende factoren rekening wordt gehouden. Grote zuilen kunnen bijvoorbeeld hier zeker geen plek vinden vandaar dat –qua omvang- bescheiden zelfbouwmonitoren de muziek weergeven.
Ton: “Ik ben jaren lang erg gelukkig geweest met mijn Rogers monitoren. De laatste tijd “groeide” mijn installatie en brak ook de tijd voor moderne luidsprekers die de groei van mijn set konden bijbenen. Deze dan ook maar zelf bouwen: mijn keuze viel op een Elektuur ontwerp van alweer enkele jaren geleden: de Scan Speak Reference Monitoren met Revelator tweeters en het luxe scheidingsfilter. In 2005 ben ik begonnen aan de bouw ervan en in oktober 2005 waren ze klaar. Aanvankelijk was ik heel erg tevreden over het resultaat maar het luisteren naar deze fijne monitoren brachten wél een ander probleem aan het licht. Het geluid was weliswaar erg transparant en natuurlijk, de weergave was dun en kende geen kracht. Vandaar dat ik besloot de versterking grondig aan te pakken. Het toenmalige buizensysteem op basis van een Single Ended 300B triode eindversterkers (8Watt) was absoluut ontoereikend het systeem echt te laten zingen.
De MonoBill eindversterkers die ik, op basis van een Triode Dick ontwerp in 2006 heb gebouwd waren wél in staat de monitoren goed aan te sturen. De combinatie met de Scan Speak monitoren is in ieder geval zeer geslaagd en ik ben er nog zeer tevreden over. Ook met de buizen voorversterker ben ik al jaren tevreden. Upgrades zoals de Tentlabs Heater Supply´s voor de 6N30 super Triode, dikkere Black Gate WKZ voeding elco´s en het vervangen van de 2 Auricap uitgang condensatoren door Mundorf MCap-Supreme Silver/Gold condensatoren hebben de Cleo 6 voorversterker op een hoog niveau getild.”
Ook de overige componenten in zijn set zijn óf zelfbouw, óf zelf gemodificeerd. Ook zijn draaitafel, die uit een Scheu Cello massaloopwerk, een OEM Rega RB250 arm en een Micro Benz MC Gold element bestaat is op diverse fronten stevig aangepast. De zelfbouw phono-voorversterker is volledig hardwired opgebouwd en bestaat uit louter audiofiele componenten, zoals de Black Gate WKZ elco´s die uit de (vroegere) Cleo 4 voorversterker komen.
Omdat Ton hoofdzakelijk vinyl draait heeft hij wat minder aandacht aan de sacd-speler besteed. Zijn Shanling SCD-S300 speler presteert weliswaar goed, toch denkt hij deze te zijner tijd te gaan vervangen.
Luisteren en Toekomst
Ton geeft mijns inziens terecht aan dat het aansturen van monitoren niet eenvoudig is. Er is, in tegenstelling tot wat over het algemeen wordt aangenomen, nogal wat vermogen nodig om monitor luidsprekers goed aan te sturen. Een stevige versterker die de luidspreker goed in zijn greep heeft zorgt ervoor dat ook uit een kleine monitor een goed fundament getoverd kan worden. Vandaar dat Ton ook aangeeft dat hij in ál zijn ontwerpen bijzonder veel aandacht heeft besteed aan de voeding.
Dat is ook heel goed te horen in de set van Ton en dat was het ook tijdens de clubavond van de Audioclub Limburg een paar maanden geleden: de bezoekers die avond verbaasden zich over de kracht en de controle van het geluid dat de Scan Speak monitoren toonden. Ondanks dat de situatie in de kleine luisterruimte aanzienlijk anders is dan in de grote zaal voel ik hier wel weer dezelfde autoriteit. Het dynamisch bereik van het systeem is fenomenaal, flinke uithalen worden hier zonder vervorming en congestie weergegeven. Het adagio van het tweede pianoconcert van Rachmaninov op vinyl klinkt meeslepend. Op het moment dat ik denk dat bij de luidere passages het systeem door de mand gaat vallen word ik aangenaam verrast: ook bij de luidere fortissimo’s blijft het geluid beheersd en gecontroleerd. Het beeld staat redelijk los van de luidsprekers, meer in de diepte dan in de breedte. Welke muziek van welke genre we ook draaien, het geluid blijft in alle gevallen zeer beschaafd maar vergis je niet: de set is een wolf in schaapskleren die moeiteloos tanden laat zien als de muziek erom vraagt wordt.
Toekomst
Ik kan lang en breed praten over alle ins en outs van zijn set. Het feit is dat Ton een prestatie van formaat heeft geleverd met het ontwerpen van het systeem. Chapeau, ik kan niets anders zeggen. Ook Ton is zeer tevreden over zijn set, veranderingen komen volgens hem altijd in kleine stapjes, de kern van de set is immers van hoge kwaliteit en vormt een goede solide basis voor toekomstige aanpassingen c.q. uitbreidingen. Veel valt er echter niet meer te doen al blijft maakt het upgraden met kleine stapjes wél een belangrijk deel uit van de hobby. Het werken áán de set is net zo aangenaam als het luisteren ernaar. Hij kijkt met een glimlach naar zijn nieuwe Sansui TU-217 tuner die hij voor een paar tientjes op de kop heeft getikt. Deze wordt absoluut binnenkort gemodificeerd met betere condensatoren. Tom heeft de componenten die vervangen gaan worden al geselecteerd. Ook de akoestiek zal eens goed onder handen genomen worden. Wat mij betreft mag de glazen salontafel in het midden van de luisterruimte tussen de set en de luisterstoel dan ook weg. Deze veroorzaakt diverse ongewenste reflecties en staat derhalve een accurate beeldopbouw in de weg. Maar goed, Ton neemt voor alles de tijd en zal nooit over een nacht ijs gaan bij de verdere ontwikkeling van zijn set.
Het is inmiddels al tegen middernacht, tijd om terug naar huis te gaan. Gelukkig wonen we allebei in Limburg dus al te laat thuis ben ik gelukkig niet. Ton, bedankt voor de bijzonder aangename avond, we zien elkaar zeker weer tijdens een volgende clubavond.
De site van Ton: http://www.markinton.nl/
Bekijk de set van Ton op my.hifii.nl