iTunes

Van oudsher zijn veel hifi-enthousiastelingen sceptisch tot ronduit allergisch voor de computer, althans als het gaat om het gebruik van die tovermachines in de sfeer van hun hobby.

Een belangrijke factor in dezen is ongetwijfeld de matige geluidskwaliteit die de gemiddelde PC standaard biedt. Vrijwel alle bij de computer meegeleverde audio-uitgangen kenmerken zich door een slappe, weinig gedefinieerde klank, die verder veelal worden ontsierd door stoorsignalen die doorwerken vanuit de diverse componenten op het moederbord. Daar komt nog bij dat één van de belangrijkste redenen om überhaupt de werelden van de computer en die van hifi te willen verbinden (’t is natuurlijk volstrekt illegaal, maar het zij toch maar eens opgemerkt), namelijk gratis muziek, veelal van een hondsmiserabele kwaliteit is. En tenslotte staat de PC vaak ver van de installatie, alleen al omdat het meestal een lelijke, lawaaierige, beige bak betreft die het luistergenot alleen al daarom beknot.

Niettemin zijn er allerlei mogelijkheden om onder al deze minpunten uit te komen. Dit artikel behandelt het bedieningsaspect. Het hier besproken audioprogramma iTunes is namelijk gratis te downloaden en kan de muziekliefhebber zo gemakkelijk en goedkoop een nieuwe kijk geven op het thema muziek en computer. iTunes heeft alle mogelijkheden aan boord voor een kwalitatief verantwoord gebruik van de computer in de hifi-sfeer. Hoe u een beter signaal uit de computer kunnen uitsturen heb ik hier behandeld.

iTunes is een muzikale duizendpoot. Het is een onderhouds- en beheerprogramma voor uw muziekcollectie, het laat u compilaties maken en afspeellijsten, brandt audio-CD’s, ‘ript’ CD’s in diverse, veelal ruimtesparende, formaten, kan de razend populaire iPod (draagbare muziekspeler met harde schijf) beheren, en verzorgt tenslotte, logisch misschien, maar niet onbelangrijk, het eigenlijke afspelen van muziek. Het mooie aan iTunes is dat het programma dit alles zeer eenvoudig maakt.

Apple’s iTunes is een afstammeling van het Macintosh MP3-programma SoundJam, dat eind 2000 door Apple van de oorspronkelijke uitgever werd overgenomen. De hierboven opgesomde mogelijkheden zaten er veelal niet in; die zijn vanaf 2001 stap voor stap aan het programma toegevoegd. Maar de belangrijkste sprong voorwaarts kwam toen Apple in het najaar van 2003 ook een PC-versie van iTunes beschikbaar stelde. De iTunes Music Store, Apples webwinkel voor muziek, werd daarmee in één klap ook toegankelijk voor de overige 90+ procent van de markt: gebruikers van Windows. Nadeeltje was wél dat de Music Store alleen voor inwoners van de Verenigde Staten beschikbaar was. Inmiddels kan bijna heel de Eerste Wereld er gebruik van maken, ook inwoners van de Benelux. Grootste verrassing aan de PC-versie van iTunes was toentertijd dat de functionaliteit voor honderd procent gelijk was aan de Mac-versie, en dat is zo gebleven.

Beheer en acquisitie

Wie wel eens muziek gedownload heeft van het Internet, weet wat voor monnikenwerk het is om de opgehaalde bestanden juist te benoemen en in te delen. Met iTunes stelt het weinig voor. Bestanden zijn individueel of gegroepeerd makkelijk te benoemen en te hernoemen en kunnen op maar liefst 21 verschillende criteria gerangschikt worden. Om er een paar te noemen: artiest, album, tracknaam, datum van toevoeging, datum van laatste afspelen en genre. Daarbij houdt iTunes een database bij van de beschikbare songs: informatie daarover wordt weggeschreven in een XML-bestandje, dat zeer snelle zoekacties mogelijk maakt. Typen we “rol rain” in het zoekvenster, dan levert dat direct het gewenste nummer op: She’s a Rainbow van de Rolling Stones (vooropgesteld natuurlijk dat het nummer op de harde schijf aanwezig is). Het opbergen en terugvinden van nummers is dus een eitjes met iTunes, ongeacht het aantal nummers dat u op uw schijf heeft staan.



Ook het importeren van CD’s uit onze bestaande collectie is triviaal. Als er ADSL of kabel voorhanden is, zoekt iTunes informatie over de CD op, zodat we de nummers niet meer handmatig hoeven te benoemen. Vervolgens kunnen we de CD simpelweg afspelen, of hem overzetten op de harde schijf. Daarvoor zijn diverse compressiemethoden voorhanden, variërend van géén compressie (WAV en AIFF), , via het vrij recente, verliesvrije Apple Lossless tot de échte plaatsspaarders MP3 en AAC. Voordeel van AAC is, dat het bij lage bitrates nog acceptabel klinkt. In 128 Kbit geëncodeerd materiaal neemt elf keer minder ruimte in dan ongecomprimeerd CD-geluid en klinkt in AAC nog ruimschoots goed genoeg voor op de MP3-Walkman (bijvoorbeeld de iPod), de autoradio of het gemiddelde PC speakersysteem. MP3 klinkt op 128 Kbit vaak ronduit slecht, met duidelijk hoorbare sporen van de datareductie. Niet dat AAC bij 128 perfect is. Ruimtelijkheid en details hebben te lijden. Interessanter voor audiofielen wordt het bij 320 Kbit, wat het maximum is voor zowel MP3 als AAC. Met de meeste muziek is op een bitrate van 320 Kbit zelfs op mooie installaties geen verschil waar te nemen met het origineel. Daarbij nemen de bestanden nog altijd ruim vier keer minder plaats in dan de originelen waarvan ze zijn afgeleid.

Maar de audiofiel neemt natuurlijk het liefst het zekere voor het onzekere. Plezierig is daarom het algoritme dat in iTunes 4.5 zijn debuut maakte: “Apple Lossless”. Dit is een ZIP-achtig formaat, dat ruimte bespaart waar het kan. Dat is honderd procent bij absolute stilte en daarboven gaandeweg minder. In de praktijk halen we met de meeste muziek rond de dertig procent ruimtebesparing. Aan de lezer de keus of hij of zij dat als “meegenomen” beschouwt: een 250 GB harde schijf hoeft niet meer te kosten dan 160 euro en daar kunnen ongeveer 500 CD’s op in WAV of AIFF (ongecomprimeerd dus).

Voor wie de beschikking heeft over een dergelijke grote hoeveelheid bestanden, is het plezierig dat iTunes ook het bestandsbeheer op zich kan nemen: desgewenst maakt het zelfstandig mappen aan met de artiest en daaronder het album. Bestanden die u downloadt van Internet worden in deze modus naar de map met iTunes-muziek gekopieerd. Het “origineel” kunt u daarna weggooien. Met iTunes als beheerder van de digitale muziekbestanden, hoeft u zich niet meer druk te maken over chaos op de harde schijf. Voorwaarde is wel dat u niet al te veel gaat rommelen in de iTunes muziekmap. En dat hoeft ook niet: als u een bestand nodig hebt om het bijvoorbeeld te e-mailen, of het te verwerken in een filmpje of iets dergelijks, dan klikt u in iTunes gewoon met de rechter muisknop op de gewenste track. U kunt dan de opdracht geven “Toon bestand van nummer”. Windows of het MacOS toont dat dan, gewoon in de Verkenner respectievelijk de Finder. Makkelijk zat!

Mixen maar!

Uit de bestandslijst (de “Muziekbibliotheek”) kunnen we zelf afspeellijsten aanmaken. Zo ontstaan algauw groepen favorieten met kleurrijke namen als Diner, Auto 2 of Schatje. Deze lijsten kunnen vervolgens op CD gebrand worden voor gebruik op toepasselijke plaatsen. U moet er daarbij wel op letten dat de CD’s van goede kwaliteit zijn (aanbeveling Sony, Philips of TDK) en dat u ze op een niet al te hoge snelheid brandt: oudere CD-spelers of apparaten met een slechte foutcorrectie hebben vaak moeite met gebrande CD’s. Aan de andere kant kunnen veel moderne CD-branders niet langzamer “fikken” dan op 4x-speed, en dat is dan ook precies de snelheid die ik altijd aanhoud. Op mijn referentie in dit opzicht, een oude Philips CD 304 die eigenlijk nodig een revisie behoeft, is het altijd goed gegaan.

Een andere grappige mogelijkheid is om de afspeellijsten als MP3-CD te bakken. Steeds meer autoradio’s, Discmans en DVD-spelers hebben de mogelijkheid om zulke CD’s af te spelen (mijn andere Philips, de  DVD 963, is er één van), waarbij er tot ruim veertien uur muziek past op een CD-R. Let er daarbij overigens op dat de meeste spelers niet overweg kunnen met AAC; u bent echt aangewezen op MP3. Gelukkig past er in 320-kwaliteit nog altijd bijna zes uur op een CD.

En daarmee komen we haast als vanzelf bij een andere mogelijkheid om muziek mee te nemen: de Apple iPod. Over deze muziekspeler heb ik een uitvoerige special geschreven.

iPodbezitters die een muziekcollectie op de harde schijf hebben die kleiner is dan de capaciteit van de iPod, hebben het het makkelijkst: zij hoeven geen keuze te maken bij het overzetten. iPod aansluiten, en hij wordt dadelijk gesynchroniseerd. Mensen met meer muziek moeten op de computer speellijsten aanmaken en ook die worden gesynchroniseerd bij het aansluiten. Dat synchroniseren gaat razendsnel: dankzij de razendsnelle FireWire- (of USB 2) aansluiting op de iPod kan de computer tot twee tracks per seconde overbrengen. Tenslotte is het mogelijk om de iPod “handmatig” te beheren. iTunes functioneert dan als een soort “verkenner” voor de bestanden op de ’Pod. Voor iPodbezitters is het beheer met iTunes zeer eenvoudig.

In iTunes 4.9 werd ondersteuning toegevoegd voor Podcasting, een nieuwe, steeds populairder wordende vorm van radio. Ook hier vindt u op Hifi.nl de nodige informatie over.

Eén van de mooiste functies hebben we voor het laatst bewaard: het delen van muziek. Als uw computer deel uitmaakt van een netwerkje, kunt u uw muziek (of een deel daarvan) beschikbaar stellen aan andere gebruikers van het netwerk. De auteur van dit artikel woont in een groot studentencomplex met ultra-breedband en daar zijn altijd tien of meer mensen met hun collectie online. Zo wordt het heel makkelijk om nieuwe muziek te ontdekken. Maar ook op netwerken van bescheidener omvang kan het plezierig zijn om muziek te delen: als aanmoediging voor uw kinderen bijvoorbeeld om naar verantwoorde muziek te luisteren, of om te zien welke muziek hèn bezighoudt.

Een nieuwe “deel”-functie is gekomen met iTunes versie 4.6, waarmee we bepaalde apparaten op het netwerk kunnen dwingen een bepaalde afspeellijst af te draaien. Dat bepaalde netwerkapparaat luistert naar de naam Airport Express (ook van Apple), waarvan de volledige functionaliteit buiten het bereik van dit artikel valt. Ik volsta ermee te zeggen dat het een wit "stekker" betreft, die alles weg heeft van een stroomadapter. Onder andere geeft hij een draadloos, digitaal geluidssignaal vanuit de computer door naar de geluidsinstallatie. Vereist is daarbij wél dat uw computer beschikt over draadloze netwerkmogelijkheden, maar zo’n voorziening kost geen klap meer tegenwoordig. Uit het mini-jackje in de Airport Express komt stereo-analoog of optische S/PDIF, dus in dat laatste geval is de mogelijke kwaliteit nagenoeg onbeperkt (als hij wordt aangesloten op een goede DAC). Voordelig hieraan is, dat u niet een lelijke computer in de huiskamer hoeft te zetten om toch te kunnen genieten van de muzikale schatkist op uw harde schijf. Ook de Airport Express zullen we in de toekomst nader bespreken.

Gemiddeld elke twee à drie maanden brengt Apple een nieuwe update uit. De nieuwste versie is momenteel 5.0.1 (september 2005). Er zijn verbeteringen aangebracht aan het uiterlijk, speellijsten zijn flexibeler te beheren, en PC-gebruikers kunnen eindelijk hun gegevens in Outlook naar de iPod brengen (ipodbezitters met een Mac konden al langer hun agenda en adressenboek raadplegen op hun muziekspeler).

Luisteren

De slotvraag in bijna elke bespreking op deze site is: hoe klinkt het? Hier moet het antwoord luiden: dat wisselt sterk. Het hangt heel erg af van de bestanden die voorhanden zijn en verder van de apparatuur stroomafwaarts. In mijn opstelling is mijn Mac met S/PDIF verbonden met een DAC van Proceed. Bestanden die in AIFF, WAV, of Apple Lossless zijn opgeslagen, klinken op een setje met de Kenwood KA-7090R en B&W DM 303 even goed als het loopwerk in de Philips DVD 963 (als diens digitale signaal door externe DAC wordt gehaald).

Met een zeer goede externe DAC of een dito ingebouwde geluidskaart klinkt het dus super. Zie hierover ook mijn artikel over computer+DAC. Zelfs als u geen investering doet in betere D/A-omzetting, krijgt u wel iets terug voor het gebruik van iTunes, namelijk een hoop comfort. Ik zou daar zelf niet meer buiten willen!

Conclusie

Dit is één van de eerste artikelen op Hifi.nl over het thema hifi en computer en dit artikel is dan ook noodzakelijkerwijs nog gevuld met open plekken. Niettemin hoop ik dat ik met dit artikel een aardig idee hebben gegeven van de mogelijkheden van iTunes, waarvan het downloaden een eerste stap kan zijn naar een uitbreiding van uw hobby. iTunes is naar mijn mening de beste muziek-jukebox die er is: de meest complete en tegelijkertijd de meest gebruikersvriendelijke. Er zijn weliswaar nog altijd hardnekkige fans van concurrenten als WinAmp of MusicMatch, maar daarvoor moet betaald worden voordat ze zelfs maar een deel van iTunes’ functionaliteit bieden. Derhalve een dikke aanbeveling voor dit programma, dat hier gedownload kan worden.

Producent:
Apple, Bunnik: www.apple.com

Prijs:
gratis

Systeemvereisten Windows
• Windows XP of 2000
• 500 MHz Pentium processor of hoger
• QuickTime 6.5.1 (meegeleverd)
• 128 MB RAM minimum/256 RAM aanbevolen
• Nieuwste Windows service packs aanbevolen
• Door iTunes ondersteunde CD-RW-eenheid om CD’s te branden
• ADSL, kabelmodem, of LAN breedband internetverbinding aanbevolen om muziek aan te schaffen en om MP3 radiostations te ontvangen

Systeemvereisten Macintosh
• Mac OS X v10.2.8 of hoger
• Mac OS X v10.3 vereist voor AirPort Express
• 400MHz G3 processor of hoger
• QuickTime 6.2 vereist om AAC te encoderen
• 128 MB RAM minimum/256 RAM aanbevolen
• ADSL, kabelmodem, of LAN breedband internetverbinding aanbevolen om muziek aan te schaffen en om MP3 radiostations te ontvangen