Bij het digitaliseren van een langspeelplaat schrijft de computer een lange file. Die is niet verdeeld in de tracks die op de lp staan. Ook kunnen de wave-bestanden geen metadata koppelen. Verdeling in tracks moet dus gebeuren met een editor op de computer. Het is opvallend dat PS Audio focust op de kwaliteit van de kabels rondom deze NPC. Met het afnemen van het marktaandeel van analoge kabels, zet de industrie nu in op de verkoop van ‘digitale’ kabels. De gebruikelijke argumenten komen weer van stal. Denk aan kabelresonanties, vervuilende instraling, afscherming en andere spookscenario’s die audiofielen weer massaal angstcomplexen bezorgen. Zo ging het laatst in een Amerikaans magazine al over ‘audiofiele’ CAT-bekabeling voor netwerken. Je ziet het al voor je. Een computernetwerk, bestaande uit zulke kabels en vergulde audiofiele RJ45-connectoren. Speciale audiofiele WiFi-routers met geselecteerde componenten, goudfolie condensatoren in de voeding en een jittervrije antenne. Zulke bedrijven snappen niets van elementaire netwerktechniek en digitaal data-transport. De enige zinvolle aanbeveling op het moment is dat USB-kabels bij voorkeur ergens tussen de 1-2 meter moeten zijn. Dat heeft tot nu toe geholpen om een aantal problemen met de verbinding tussen componenten van Trinity, Weiss en diverse computers op te lossen.

Luisteren
Het was zogezegd een ‘digitaal’ weekend. De vloer van de luisterruimte bezaaid met alle mogelijke digitale componenten, servers, NAS-devices, switches en natuurlijk elpees. Digitaal is fascinerend. De vraag waar consumenten mee worstelen is welke verschillen er zijn tussen hi-res digitaal en platen. Eigenlijk is het eerlijker om de analoge mastertape te vergelijken met de digitale vorm. Beide hi-res, maar met kleine karakterverschillen. Analoge mastertapes klinken nog een stuk beter dan de elpees die daarvan worden gemaakt. Wie dat een keer echt overtuigend wil beluisteren, laat beide pianoconcerten van Mozart komen. Die zijn in 176.4kHz/24-bit kwaliteit beschikbaar op RR HR-68. Dat is een DVD-R schijf met audiobestanden en een digitale transfer van de originele analoge masters. Reference Recordings heeft inmiddels een behoorlijke catalogus uitgegeven met hi-res bestanden. Wie echt wil begrijpen wat hi-res audio kan, moet maar eens naar die Mozart-opnamen luisteren. Het orkest staat niet voor je, maar je zit midden in de akoestische omgeving. Die valt zo ongeveer over je heen. Het is extreem indrukwekkend. Daar komt een redbook cd in de verste verte niet in de buurt. De ruimte werkt ook anders. Die vult echt de volledige luisterruimte en heeft een veel hogere informatiedichtheid dan waar cd’s toe in staat zijn. 

Maar goed, na al dat gespeel is het tijd om de NPC aan te sluiten. Eerst is geluisterd naar de NPC als pure analoge phono-versterker. Het testen van draaitafel-systemen is altijd lastig. Het aantal variabelen is simpelweg te groot. De kunst is om alles zodanig te matchen dat het eindresultaat ver boven de cd-speler uitstijgt. Sommige consumenten merken wel eens op dat hun cd-speler beter klinkt dan een draaitafel. Dat kan heel goed. Je moet namelijk hard werken om een systeem te bouwen rondom een draaitafel, dat de meerwaarde van grammofoonplaten ten opzichte van de cd-standaard echt laat horen. Maar degenen die dat vak beheersen weten allemaal dat er echt een groot verschil is. De NPC is in een al behoorlijk goed samengesteld systeem rondom een draaitafel geplaatst en wisselt af met andere phono-versterkers in de keten. Dan blijkt dat de NPC geen afbreuk doet aan de eigenschappen van vinyl. De spectaculaire ruimte, de mate van directheid (waardoor analoog vaak realistischer klinkt dan digitaal), het laten horen van de klankmatige en ruimtelijke verschillen tussen diverse platen (cd’s klinken in zekere zin allemaal identiek), de dynamische eigenschappen en de fraaie weergave van klank. De NPC doet dat allemaal zeer goed. Het is ook opvallend dat de NPC niet koel en steriel klinkt, zoals sommige phono-versterkers dat doen. Ten opzichte van veel kostbaarder phono-versterkers (met buizen) laat de NPC iets minder harmonische diepte en glans horen. Maar, het draaien van elpees geeft absoluut spectaculaire resultaten. Met betrekking tot 24bit/192kHz heeft het een vergelijkbare hoge geluidskwaliteit, maar toch zijn er verschillen. Uiteindelijk heeft analoog nog steeds een oneindige resolutie. Daardoor klinkt het vaak net even echter en natuurlijker. Digitaal is dan weer exacter, strakker en met een gelijke sterkte voor alle frequenties.

Vervolgens is het natuurlijk verleidelijk om verschillende elpees om te zetten naar digitaal. Voor archivering of om gewoon een ‘dagelijkse kopie’ te hebben. Hank Mobley’s Blue Note 1568 zul je niet echt grijs willen draaien. Met de NPC zijn analoge bronnen te digitaliseren vanaf de minimum uitgangsresolutie van 44.1kHz/16bit. Maar, het is natuurlijk zinvoller om elpees, waarvan er velen nooit als cd uitgegeven zijn, om te zetten in hogere digitale resoluties en ze op te slaan in een multiroom distributiesysteem. Een aantal daarvan zijn in staat om hi-res content (192kHz/24bit) af te spelen vanaf de centrale server/NAS in te kiezen ruimtes. Om naar het digitale resultaat van de NPC te kunnen luisteren moet deze aangesloten worden op een DAC. De uitgang van de DAC kan dan naar een digitale voorversterker. Feitelijk zinloos. Je gaat niet een elpee draaien die eerst omgezet is naar digitaal. De digitale vorm van de elpee en andere analoge bronnen zal hoofdzakelijk gebruikt worden voor opslag. Dat kan via de USB naar een computer.

Voor deze review is het digitale signaal uit de NPC (helaas geen AES-EBU over XLR), vanuit de coax poort naar een DAC gestuurd. Via de DAC is natuurlijk wel even kort geluisterd, maar daarna is het hi-res digitale signaal op een cd opgenomen. Daarvoor is een, op een cd-speler lijkende 19-inch unit gebruikt, die in de professionele broadcast en filmindustrie wordt gebruikt om hi-res bestanden op een gewone CD-R(W) te schrijven. Zo’n machine werkt met het zogenaamde Broadcast Wave Format (BWF). Dat is een extensie van het door Microsoft bedachte wav-format voor non-linear digital recorders. BWF kan, in tegensteling tot de gewone wav, wel metadata linken. Op een gewone CD-R kan dan ongeveer 20 minuten audio in 96kHz/24bit-formaat. Zo’n CD-R kan niet afgespeeld worden met een standaard cd-speler, maar wel met de BWF-machine. De CD-R dient namelijk van te voren in een BWF-format geformatteerd te worden. Ook kan een computer de bestanden vanaf de schijf lezen en overnemen. De drive-units, die sommige firma’s (Trinity, Bryston) bij hun DAC’s leveren, kunnen schijven met audio-only bestanden direct afspelen en eventueel overnemen op de ingebouwde DASD (harde schijf). De bestanden zijn ook op de media-server en/of NAS te plaatsen. Er zijn vijf tracks van verschillende elpees gedigitaliseerd naar de CD-R. Vervolgens zijn die op een harde schijf geplaatst en teruggespeeld via het audiosysteem. Het is zonder meer duidelijk dat de hi-res file van de oorspronkelijke plaat veel beter klinkt dan de standaard cd die van zo’n plaat beschikbaar is. De kwaliteit die de ADC van de NPC levert is uitstekend.

Conclusie
De PS Audio NuWave Phono Converter biedt een volledig in het analoge domein werkende phono-versterker die voortreffelijke prestaties neerzet. Het hebben van een phono-versterker van een zeer goede kwaliteit is natuurlijk al een reden om zo’n NPC aan te schaffen. Maar het belangrijkste USP (unique selling point) is dat grammofoonplaten, maar ook elke ander ‘vorm’ van analoog geluid omgezet kan worden in hoge resolutie digitaal. Een belangrijke toepassing hiervan is de digitale archivering van persoonlijke audio-documenten en materiaal dat moeilijk geconserveerd kan blijven op de oorspronkelijke drager. Twee andere belangrijke toepassingen zijn het hebben van een ‘dagelijkse digitale kopie’ van kostbare platen en het geschikt maken van analoge content voor muziekservers en distributiesystemen. Zo kunnen grammofoonplaten waar nooit een cd-vorm van is gemaakt, online opgenomen worden in de digitale muziekbibliotheek van het multiroomsysteem en dan ook nog in hi-res. De NPC biedt deze mogelijkheden in een gebruiksvriendelijke vorm met een hoge geluidskwaliteit.

PS Audio NuWave phono-converter   € 1995,-
Aspera Audio, e-mail: info@aspera-audio.com
www.psaudio.nl, www.aspera-audio.com