Ik heb in mijn leven al heel wat luisterruimtes bij importeurs bezocht, maar deze is verreweg de mooiste en beste die ik ooit heb mogen bekijken en beluisteren. De kamer is vrij groot, pakweg 10 bij 7 meter, en er is zeer veel aandacht besteed aan de akoestische aanpassing van de ruimte. De zijwanden zijn gebogen, waardoor een ovale vorm ontstaat. De voor- en achterwand zijn recht, en voorzien van ingewikkelde houten diffusors die nog het meeste lijken op een letterbak met hokjes van verschillende diepte.
Tegen de gebogen zijwanden zijn verticale diffusors gebouwd, ook weer van hout, en die zijn zo geplaatst dat op de luisterplaats een optimaal geluidsbeeld ontstaat. Zelfs het systeemplafond is onder handen genomen zodat er geen ongewenste resonanties kunnen optreden. Er speelt nog geen muziek, dus ik ben in staat om de ruimte zelf te beluisteren. Wat ik meteen merkte is dat er beslist een levendige akoestiek heerst. Ken vertelt hierover: “Veel fabrikanten bouwen een te dode luisterruimte om hun spullen in te beluisteren. Puur voor het beoordelen van de klank van een apparaat is dat nog wel te verdedigen, maar in zo’n dode kamer kun je absoluut niets zeggen over de ruimtelijke weergave van je apparatuur. En dat is juist zo bepalend voor de kwaliteit van de totale weergave.”
De luisterruimte is ingericht door de Duitse akoestiekexpert Vier, die voor dit project zeer nauw heeft samengewerkt met Ken Ishiwata zelf. Het moest tenslotte een ruimte worden die aan zijn strenge eisen zou voldoen. De apparatuur waarnaar we gaan luisteren is boven elke discussie verheven. Als bronnen staan er de SA-7s1 SACD/CD speler, en een aangepaste versie van de Marantz TT15 platenspeler met extra zwaar plateau, die via Ken’s eigen Marantz PH22 phonotrap de SC-7s2 voorversterker aanstuurt. Twee machtige MA-9s2 monoblokken houden een paar Mordaunt Short Performance luidsprekers in een ijzeren greep; volledige controle is hier het credo. De bekabeling is van een mij onbekend Italiaanse merk. De plaatsing van de luidsprekers is opvallend. Ze staan vrij ver naar voren, en zijn zo gericht dat als je een loodrechte lijn vanaf de fronten van de beide speakers naar voren trekt, deze elkaar een meter of twee vóór de luisterpositie kruisen. Dit is volgens Ken een kwestie van uitproberen: “Lang niet iedere luidspreker is hier geschikt voor. Deze Mordaunt Short luidsprekers zijn vrij smal, en hebben daardoor een zeer brede afstraling. Door de speakers zo ver toe-in te plaatsen kun je een extra stukje invloed van de luisterruimte op het directe geluid uitschakelen. Op deze manier hoor ik het geluidsbeeld zoals ik het wil hebben.”
Muziek!
Het is tijd geworden om te luisteren. Ken ontpopt zich een enorme muziekliefhebber, die zich in zijn muzieksmaak door niets lijkt te laten beperken. Het is duidelijk dat hij niet blindelings kiest voor high-end opnames, en dat juich ik toe. Veel van die perfecte opnames klinken weliswaar geweldig, maar de muziek mist een ziel. Ken verstaat de kunst om juist onder de “gewone” opnames de parels van de kiezels te onderscheiden. Als eerste luisteren we naar Shostakovich. Een opname uit het Concertgebouw in Amsterdam, volgens Ken de beste concertzaal ter wereld om opnames in te maken, vanwege de geweldige akoestiek. Het geluidsbeeld dat zich voor mij ontvouwt is volledig driedimensionaal. Er is, behalve breedte en diepte, ook duidelijk hoogte waar te nemen. Iets dat ik pas een enkele keer eerder zo duidelijk heb kunnen vaststellen. De dynamiek is enorm, en het koperwerk spettert uit de luidsprekers. Ken draait op redelijk hoog volume, maar er is geen enkele compressie of vervorming aanwezig in het geluid, waardoor het toch zeer prettig is om naar te luisteren. Met mijn ogen dicht kan ik me goed voorstellen dat ik zelf bij de uitvoering aanwezig ben. Dat de akoestiek van de luisterruimte hierin een rol speelt is duidelijk, maar als de apparatuur het niet kan weergeven zul je het ook niet waarnemen.
Het zou te ver voeren om hier alle beluisterde muziek op te sommen, maar een aantal opmerkelijke stukken wil ik toch graag noemen. In 1979 nam Herb Alpert het album Rise op. Een plaat die ik tot nu toe vrij bewust links heb laten liggen, omdat ik niet zo gecharmeerd ben van de gladde disco-arrangementen waar de trompettist zich op die plaat van bedient. Er staan echter twee interessante tracks op, het titelnummer, en Rotation. Die laatste track schalt nu uit de luidsprekers. Buitengewoon synthetisch, vol artificiële galm en echo’s, dat is dus flink vloeken in de audiofiele kerk, maar wel superstrak opgenomen. De installatie is volledig afwezig in de weergave. Daarmee bedoel ik dat ik, ondanks dat ik er even moeite voor doe, niet kan pinpointen waar de luidsprekers staan. Bovendien klinkt het zo lekker dat ik al snel met het voetje meetikkend zit te genieten.
Ken laat ook een eigen opname horen. Een a-capella versie van I’ll be there van Michael Jackson. Een op arbeidsvitaminen volledig doodgedraaide evergreen, die in deze uitvoering echter opnieuw voor kippenvel zorgt. De individuele stemmen zijn stuk voor stuk aan te wijzen, en de klank is zeer natuurlijk. Hierna nog een stukje a-capella, en misschien wel de grootste verrassing van de ochtend. In 1996 nam het damesgroepje The Braids een R&B versie op van Queens Bohemian Rhapsody. Ik ken de uiteindelijke versie, en die heeft me nooit zo kunnen bekoren. Maar hier hoor ik alleen de vocal-track, en die is van een buitengewone schoonheid. Hoet Ken deze opname heeft kunnen bemachtigen laat ik wijselijk even in het midden, maar ik moet zeggen dat ik de vocale kwaliteiten van deze dames opeens een stuk hoger inschat. Zelf heb ik de CD Ball & Biscuit meegenomen van de groep Caixa. Dit is een project van twee leden van het London Symphony Orchestra, die hun eigen - jazzy - muziek in verbluffende geluidskwaliteit hebben opgenomen. Weer is daar die enorme ruimtelijkheid en dat extreme realisme, waarin letterlijk alle microdetails hoorbaar zijn. Het laag is werkelijk putdiep, en volledig onder controle.
