De oudere series van Array hebben een rechte, dikke frontplaat van mat aluminium waardoor ze er, mede door de minimalistische vormgeving, fraai en strak uitzien. Geen bedieningselementen die de balans verstoren, alleen een fors, ingefreesd naamlogo en vier gaatjes waarachter zich led’s bevinden die de status van de eindversterker of de gekozen bron aangeven. De voorversterker is uitsluitend via de meegeleverde (standaard Philips) remote control te bedienen. Tegenwoordig is dat een mooi, metaalkleurig kastje, en hoewel het eerst wat vreemd lijkt ben je er zeer snel aan gewend. Gelukkig heeft hij ook nog een eenvoudig maar goed leesbaar display dat de volumestand aangeeft of als visueel hulpmiddel dient om zaken als de variabele input-gain van de vier lijningangen in te stellen.
De nieuwe serie heeft een wat spannender design gekregen. De frontplaat is nu nog dikker, en glanzend gepolijst. De onderkant loopt niet meer recht, maar vertoont een subtiele ronding, en de gaatjes waarachter de led’s zitten zijn een stuk kleiner geworden. Het geheel oogt nog steeds ‘minimal chique’, al moet ik zeggen dat het nieuwe design ook een klein praktisch kritiekpuntje oplevert. Dat zit hem in de kleinere gaatjes van de led’s, die nu zo subtiel zijn dat je echt midden voor de versterker moet zitten om te kunnen zien welke ingang je gekozen hebt. En bij daglicht is het dan af en toe nóg lastig te onderscheiden. Maar goed, je moet een kniesoor zijn om daar op te letten, het gaat natuurlijk vooral om de klankmatige prestaties.
...en Luisteren
Zelf luister ik al ruim zes jaar naar een A-2/S-1 voor/eind combinatie van Array en daar heb ik zeer veel plezierige en muzikale uren mee beleefd. Ik was daarom natuurlijk extra nieuwsgierig naar de klankmatige prestaties van de nieuwe versterkers. Omdat de A10 voorversterker zich ten tijde van deze review nog in het pre-productiestadium bevindt kreeg ik van Willem een gemodificeerde A-3 mee om de S-10 mee aan te sturen. In de doos zat ook een semi-gebalanceerde Array Opal Silver/Gold interlink. “Als ik jou was zou ik eerst even naar de voorversterker luisteren”, zei Willem. “Dan wen je vast even aan de verbetering ten opzichte van jouw A-2.”
En daar bleek hij volkomen gelijk in te hebben. De shuntvoeding van de A-3 (en de extra aanpassingen die voor en deel ook in de A10 terug te vinden zullen zijn) brengen een enorme toename in rust en definitie, waardoor het hele plaatje groter wordt en de klankbalans guller (hoewel verregaand neutraal). De snelheid en dynamiek maken ook fors meer indruk. De eerste klap is dus al meteen een daalder waard, zullen we maar zeggen.
Als ik een paar dagen later mijn S-1 inruil voor de S-10 en de Opel Silver/Gold er tussen zet valt het geluid in eerste instantie een beetje tegen. Kil, plat, afstandelijk...recht uit de doos is er niet veel aan. Maar ik weet van mijn eigen S-1 en gewone (koperen) Opal dat inspelen wonderen doet. Sceptici die dit verschijnsel nog steeds afdoen als onzin hebben geen oren aan hun hoofd. Na een weekje ‘dagelijks gebruik’ en nachtelijk inspelen met internetradio ga ik er eens goed zitten. Als vervolgens om half vier ‘s nachts mijn vrouw met kleine oogjes komt informeren ‘of ik nog van plan was om te gaan slapen’ blijkt mijn iPad geen enkele aantekening te bevatten. Ik heb alleen maar ademloos naar muziek zitten luisteren...
De volgende dag dwing ik mezelf dan toch maar om iets te noteren. Ik begin met Nicolas Jaar. Zijn album Space Is Only Noise staat vol warme elektronische klanken en is schitterend geproduceerd. De titeltrack kent veel detail in de dubby bas, de synthetische ruimtelijkheid komt zeer natuurlijk over, en de verschillende laagjes in de mix zijn moeiteloos te volgen. Stuiterende percussiegeluidjes in de track Sunflower zijn erg tastbaar en bewegen van links naar rechts door het geluidsbeeld. De pompende bas in Keep Me There is strak en diep, terwijl de felle sopraansax precies de juiste metalige klank heeft om overal doorheen te snijden.
Creatief met Kabel...
De Opal Silver/Gold interlink is uiterst gedetailleerd en neuraal, en past wat dat betreft perfect bij de apparatuur. Toch denk ik dat deze kabel voor sommige luisteraars wat te confronterend kan zijn. Zelf merkte ik dat slechte opnames me een lichte irritatie bezorgden. Soms hoef je de fouten in een opname niet onder een vergrootglas te zien. Daarom heb ik ook een tijdje geluisterd met een cryogeen behandelde NEI-3004 single crystal koperkabel van Neotech. Die klonk wat warmer en vloeiender, iets minder neutraal maar bijna net zo ruimtelijk en snel maar met minimaal aangezet laag. Wie echt het onderste uit de kan wil moet de Opal zeker beluisteren, maar hoewel het een schitterende kabel is zal het niet voor iedereen de beste oplossing zijn...
Een gekoesterde track is Small Hours van het album One World van John Martyn. Wie mij kent weet dat ik altijd op zoek ben naar de ruimtelijke atmosfeer van deze buiten-opname. De gakkende ganzen, het kabbelende water, het verkeer in de verte. Die geluiden zijn er allemaal, perfect geplaatst in de enorme bel van klanken die in de ruimte hangt. Maar nu zit ik onbewust toch vooral te luisteren naar het gitaarspel van Martyn, zijn mompelende zang, de kleine percussiegeluidjes en de bloedmooie, ingehouden synthesizersolo. Het is al weer even geleden dat ik een traantje moest wegpinken bij dit nummer. Maar nu moet ik, onder verbaasde blikken van mijn vrouw, opeens ‘heel erg mijn neus snuiten’.
Jablkon dan tot slot. Dit wondercombo uit Praag pakt op het album Machalaj uit met een geheel eigen en superdynamische kruising tussen jazz en traditionele slavische folk. Het is een zeer directe, superdroge maar zeer gedetailleerde en neutrale opname. De attack van de gitaaraanslagen in Shukadance is bliksemsnel, en het furieuze ritme van Sailors Song dwingt me met het hele lichaam tot meeswingen. Er is veel natuurlijk aanvoelende druk in de weergave, dit is geen terughoudend setje...ook de attack in het laag is fenomenaal, en de ritmische samenhang is van topklasse... Dit heeft weinig meer het hifi te maken, laat staan met High End. Ik heb het bijzondere genoegen gehad deze band een aantal keren live te zien, en wat ik hier hoor komt daar akelig dicht bij in de buurt.
