Luisteren gaat in fases. Maar niet eerder dan dat de DAC1 minimaal 24 uur aan het net heeft gehangen en door en door warm is geworden. Daarna staat hij gedurende een paar weken permanent aangesloten in diverse opstellingen. Waarbij aangetekend dat de DAC1 een eigen karakter heeft dat steeds herkenbaar is door de sets heen. Dat scheelt beschrijven in welke omstandigheid welk fenomeen ontdekt is. Terwijl de spreiding in bronnen en luidsprekers ervoor zorgt dat een bepaald soort geluid niet toe te schrijven is aan een ander component dan aan de dac zelf. Prettig is dat ik altijd in staat ben een vergelijk te trekken met de interne dac van de SA8400 en met de Apogee. De muziekspits is afgebeten door Jane Monheit die nog altijd een referentie voor mij is als het gaat om digitale apparatuur beoordeling. Wat bij de eerste CD al opvalt is dat de DAC1 erg direct is en dat het uitsterven van de tonen heel snel gaat. De verstaanbaarheid van de stem van Jane neemt met de DAC1 een kleine voorsprong op de andere converters. Mogelijk juist door de directheid. Jammer is dat Jane in de piano lijkt te staan en niet ervoor, waar ze behoort. Er is maar weinig diepte te horen als ik dat vergelijk met mijn Apogee. Ten opzichte van de SA8400 win ik aan diepte, dat wel. Hoogte afbeelding is vergelijkbaar, de Apogee is breder dan de andere twee dac’s.

Wat ik meteen noteer is dat de DAC1 direct en hard is en de minst warme dac in dit trio. Weinig subtiel is het woord waar ik naar zoek. Ruig en met een ruwe bolster zonder de blanke pit. Ik probeer dat effect met andere kabels te verminderen en het geluid wat verder naar achteren te zetten, maar die pogingen falen. Met meer cd’s in de lades van de spelers verander ik de aansluitingen van single ended naar gebalanceerd. Dat valt tegen, het wordt er alleen maar slechter van. Waardoor ik na een paar uur experimenteren tot de conclusie kom de rest van de luistertijd uit te zitten met de cinch pluggen aangesloten en de XLR te laten voor wat hij is. De mindere aansluiting.

Janis Ian op een andere avond is plat, lekker pront, direct en zonder de fraaie spreiding die ik zo gewend ben met andere spelers. De bas gaat diep, dat is een teken dat het huiswerk "hoe maak ik een dac" door Benchmark correct is uitgevoerd. Want basweergave is het lastigste goed te krijgen in een d/a converter. De weergave is transparant en laat genoeg details horen. Al zijn de details hard en kort. Lang aangehouden tonen zijn niet het sterkste punt van de DAC1. Nog iets wat opvalt en dat ik in de loop van de weken steeds meer storend ga vinden is dat het ritme van de DAC1 niet klopt. Met alle muziekbronnen in huis kan ik mee drummen op de maat. Niet met de DAC1. Wat ik ook probeer, ik raak volkomen uit het ritme of pak het ritme niet op. A/B vergelijk met andere bronnen bewijst dat het niet aan mij ligt en ook niet aan de set. Dat anti ritme belemmert plezierig luisteren en inleven. Met de Franse R&B zangeres Jalane ga ik toch weer proberen de zaak op te krikken en het ritme te pakken. Ik sluit de dac aan de ingang gebalanceerd aan via de Assemblage upsampler. Tot mijn verbazing krijg ik minder details te horen en het laag gaat minder diep. Net als aan de uitgang is de DAC1 prettiger in de omgang via de cinch aansluitingen dan via XLR. De eerste keer dat ik dat meemaak met een dac. Heel langzaam maar zeker ga ik wat wennen aan de DAC1. De beste resultaten haal ik als ik de DAC1 direct aansluit op de digitale uitgang van de Marantz SA8400 vM. Het is het meest ruimtelijk en het laag is het fraaist. Misschien hoort het wel bij R&B dat het beeld plat en breed is. Om meer impact te hebben. Dat het geluid scherper en hijgeriger is dan normaal past ook in dat beeld. Met een Monitor Audio speaker aangesloten laat de DAC1 horen dat hij natuurlijker klinkt dan de SA8400 interne dac. Dat mag ook wel gezien de meerprijs van 1065 euro. Maar als u mij vraagt of de verschillen de uitgave rechtvaardigen, dan krijgt u "nee" als antwoord. Liever 1065 euro software dan een DAC1 in deze opstelling achter een SA8400 vM (of achter een Teac VRDS T-1 al heb je daar wel altijd een dac bij nodig).

Een paar weken draaien en dan het definitieve oordeel. Eerst de Chieftains in de speler. De stem van Joni Mitchell is hard en schel met keiharde "S" klanken. Ok, de definitie is in orde, het laag gaat diep, stemmen zijn te verstaan, er is een driedimensionaal beeld maar dat is allemaal niet genoeg. Er is geen ritme, geen emotie overdracht en er bekruipt met telkens het onbehagelijke gevoel dat ik iets mis waar ik de vinger niet op kan leggen. Weer andere kabels, Siltech Mxt New York in plaats van TAF Next II2, het helpt niet. The Corrs die twee tracks later spelen, de tussenliggende track was niet om te pruimen op de DAC1, zijn harder dan normaal, platter en scheller. Strak gearticuleerde solozang, veel details, goed transparant, maar niet mooi. Terwijl dit een zeer goed opgenomen CD is. Niet al te lang bij stilstaan en Diana Krall in de lade. Ook hier is het laag strak, brushes zijn netjes neergezet en de trompet zo als hij hoort. Krall zelf klinkt "onmenselijk", zij verandert ter plaatse in een robot. Een erg mechanische stem die warmte en liefde mist. Het lijkt oppervlakkig gezien een topper deze DAC1 maar in de huiskamer is hij voor muziek een forse stap terug in de tijd. Terug naar de harde, kille dac-cultuur van weleer die de CD zo’n slechte naam bezorgde. De DAC1 boeit totaal niet. Nils Lofgren dan maar. Weer die tweestrijd tussen techniek en muziek. Beluister de gitaar en geniet van de techniek, de stand van de hand op de hals, het tokkelen van de snaren. Hoor hoe goed details op de achtergrond naar voren komen. Ik beluister de muziek alsof ik wetenschappelijk een insect bekijk onder een vergrootglas. Uitvergroot, koud, gevoelloos en zonder enige emotie.

Ten langen leste een CD die mij na aan het hart ligt, klarinet concerten van Mozart uitgevoerd door Anthony Michaleson van Musical Fidelity. Misschien niet de grootste virtuoos op klarinet, maar erg fraai opgenomen en met veel inzet gespeeld. Ook nu is er technisch niets aan te merken op de DAC1. De klank van de instrumenten valt over te twisten, dat is een kwestie die mede te maken heeft met de door de luisteraar gekozen luidsprekers en smaak. Hoe anders is de beleving. De onpersoonlijkheid van de weergave doet mij ineens denken aan de hoofdpersoon in A Clockwork Orange van Kubrick. Zonder enige scrupules en met een hart van steen. Het boeit niet en ik kan mij niet vastbijten in de muziek en mee laten voeren.

En nu?

De Benchmark DAC1 bewijst op een aantal punten dat de technologie van digitaal naar analoog conversie fors verbeterd is. Detail weergave en transparantie zijn uitstekend. Het laag gaat diep, dieper dan van heel veel andere dac’s, zelfs veel duurdere. Een instrument klinkt als een instrument op de DAC1. Wie van een direct geluid houdt mag de DAC1 best eens beluisteren. Maar er zijn volgens mij een paar essentiële zaken niet in orde. Dat is in de eerste plaats het totaal ontbreken van ritme. Geen greintje Rhythm & Pace is in de DAC1 aanwezig. Dan de heesheid en het gehijg van stemmen met een veel te harde "S" klank. Daarmee gaan we terug in de digitale tijd. En tenslotte het onvermogen om muziek levend en boeiend te maken. Ook daar schort het de DAC1 behoorlijk aan.

Met andere woorden, misschien is het een fraaie dac om in de studio opnames te beoordelen maar voor een huiskamer is deze uit de professionele hoek afkomstige dac mijns inziens geen goede kandidaat. Daarmee stel ik mij lijnrecht op tegenover sommige USA audio auteurs, professionals te vinden op de web site van Benchmark en een handjevol Nederlandse audiofielen die de DAC1 de hemel in prijzen als een koopje. Helaas, als ik niet gegrepen kan worden door muziek, ondanks de misschien uitmuntende techniek, dan valt een product bij mij door de mand. En dat doet de DAC1 met een klap op de grond belanden.

Prijs

1065 euro inclusief BTW.

Meer informatie

Helios Recording & Broadcast
Emrikweg 26
2031 BT Haarlem
Telefoon +31 (0)23 - 51 72 666
Fax +31 (0)23 - 5 32 18 30
Email info@helios.nl
Web www.helios.nl en www.benchmarkmedia.com

Reactie van de importeur

Het zal duidelijk zijn dat wij als importeur teleurgesteld zijn over de uitkomst van deze review. Onze verwachtingen waren hooggespannen omdat wijzelf, net als vele anderen bijzonder enthousiast zijn over de Benchmark DAC1. Die mening wordt helaas niet gedeeld door de testers van HiFi.nl. Wat ging er mis?

Helios opereert, zoals in het artikel te lezen is, in de Pro Audio markt. Wij richten ons op de professionele eindgebruiker; de studiotechnicus en mastering engineer. Wanneer men de reacties van deze gebruikers erop naleest blijken zij over de DAC1 onverdeeld positief. Onder hen grote, meestal Amerikaanse namen op muziekgebied. De niets verbloemende gedetailleerdheid van de DAC1 zorgt ervoor dat deze mastering engineers een helder beeld hebben van hetgeen zij op dat moment beoordelen. Het feit dat zij geen details over het hoofd zien zorgt ervoor dat hun eindproduct geen of op z’n minst zo weinig mogelijk fouten bevat. Dit is van groot belang wanneer men zich bedenkt dat de volgende stap het persen van duizenden cd’s is.

Voor de consument of hifiliefhebber geldt, terecht eigenlijk maar één regel en dat is: is de klank in overeenstemming met mijn smaak? En over die smaak valt nu eenmaal niet te twisten.

Zelf luister ik in mijn eigen huiskamer al weer enige maanden met veel plezier naar de DAC1 (die ik overigens heb ingewisseld voor mijn Apogee DA1000-20). De openheid, diepte, gedetailleerdheid en het strakke laag van de DAC1 overtuigen me nog dagelijks. Maar het kan zijn dat in mijn hersenen reeds een soort beroepsdeformatie heeft plaats gevonden waardoor ik allang niet meer als consumer luister maar als "prosumer" of zelfs als studio-engineer. En dan gelden blijkbaar andere wetten.

Blijft de vraag waarom wij hier bij luistersessies met vrienden en kennissen (de mensen met de ongeoefende oren) toch ook steeds weer bij de DAC1 uitkomen. Het zal wederom met smaak te maken hebben. En juist daarom nodig ik de lezers van HiFi.nl uit om zelf eens de proef op de som te nemen en de DAC1 eens persoonlijk aan de tand te voelen. Wellicht bemerkt u dan dat u onbewust toch met de muziek mee hebt zit te trommelen.

Rest mij nog René van Es en zijn collega’s van Hifi.nl te bedanken voor de tijd en moeite die zij hebben genomen om de DAC1 te beluisteren en te reviewen.

Ulmt van der Linden

Sales Manager Helios BV