Naast de al eerdergenoemde kleine en zeer betaalbare Neat Iota en Motive series, bestaat het actuele gamma verder uit de understated Momentum- en prestigieuze Ultimate-series. Zeker bij laatstgenoemde wordt alles uit de kast getrokken om maar de best mogelijke geluidskwaliteit te bereiken en wordt de nodige complexiteit niet geschuwd. Toch is voor mijzelf de Momentum SX3i monitorluidspreker van € 3.325,- per paar de grootste ster binnen het gamma. Niet omdat dit handzame model nog beter dan de duurdere Ultimatum modellen zou presteren – want dat is zeker niet het geval. Maar vooral omdat deze weergever voor een nog enigszins betaalbaar bedrag, eigenlijk alles bovengemiddeld goed doet. Tel daarbij ook nog zijn modale afmetingen en de zo mooie illusie van diep laag uit een compacte kast bij op en er staat een werkelijke top allrounder te spelen.

Productie en livemuziek

Weer terug in het Neat bedrijfspand gaan we meteen de productieruimte in. Hier maken we kennis met de zeven man personeel en de enorme nauwgezetheid waarmee ieder facet van de luidsprekers wordt uitgevoerd. Wanneer Bob vervolgens uitlegt dat in het filter van Neat luidsprekers geen 10 procent, geen 5 procent en zelfs geen 1 procent tolerantie wordt gehanteerd, maar een extreme 0,1 procent, ben ik toch wel even stil. Want wat is de noodzaak om hier zo extreem ver in te gaan? Met een serieus gezicht vervolgt hij dat de optimale gelijkheid van beide luidsprekers van enorm belang is voor een werkelijk geslaagde stereo illusie. Om dit te kunnen bereiken worden naast de luidsprekerunits, ook alle filtercomponenten vooraf streng geselecteerd en gematched. Om uiteindelijk die extreme nauwkeurigheid te bereiken worden de benodigde hele kleine waardes parallel aan de grotere gesoldeerd.

Het mooie van dit sympathieke merk is dat deze werkwijze voor alle modellen ongeacht prijs wordt gehanteerd. De enige horde die ik voor dit merk zie heeft eigenlijk vooral te maken met de vormgeving. Niet dat de visuele verhoudingen niet goed zouden zijn gekozen, of dat er wat aan de afwerking zou mankeren. Nee, integendeel. Maar de Neat Acoustics modellen zijn op de wat rondere Ultimatum modellen na wel allemaal erg (recht)hoekig. Enerzijds is dit ook wel een typisch Engels iets, maar zeker als je het vergelijkt met de overige merken op de markt is het wel iets waar je ‘even doorheen’ moet. Ben je vervolgens zover en voel je de charme en vooral de kwaliteiten van dit puristische merk, dan word je rijkelijk beloond met een unieke klanksignatuur die geen ander merk in deze mate heeft.

Voordat we tot slot de luisterruimte ingaan, kunnen we tijdens de koffiepauze nog even een heerlijke jamsessie bijwonen van een drietal personeelsleden die warm aan het draaien zijn voor een plaatselijk concert later die avond. Het is niet alleen fantastisch om te zien, horen en voelen, maar ook een duidelijke ode aan de muzikale ziel en bevlogenheid die iedere Neat luidpreker uit iedere porie uitstraalt.

Neat luistersessie mét primeur

Terwijl het einde van ons bezoek nu toch echt met rasse schreden nadert, hebben we het leukste voor het laatst bewaard: namelijk een uitgebreide luistersessie waarbij van iedere Neat serie één of meerdere modellen kunnen worden beluisterd. De Neat luisterruimte blijkt een prettig en akoestisch behoorlijk geoptimaliseerd vertrek binnen het bedrijfspand te zijn. Binnen de goed bruikbare afmetingen (6 x 7 meter) staan de nodige Neat speakers en een tweetal comfortabele bankstellen opgesteld. Aan de korte wand bij binnenkomst is een waar arsenaal aan te gebruiken elektronica en bronnen op een opvallend groot aantal audioracks geplaatst, terwijl een tweetal meubels bij de tegenoverliggende wand het op dat moment te gebruiken systeem bevat. Vooral van het bekende Engelse merk Naim zijn vele componenten te vinden, waarbij een Naim Supernait 2 geïntegreerde versterker als rotsvaste basis dient.

Op het moment van ons bezoek bestaan de bronnen uit een Naim UnitiServe met Naim DAC streaming configuratie, een antieke maar nog steeds voortreffelijk presterende Naim CD1 CD speler en tenslotte een Revox A77 voor reproductie van de eigen opnames. Als eerste gaan we van start met de piepkleine Iota die geheel vrijstaand op een sierlijke stand bijna in de ruimte lijkt te zweven. Al meteen bij de eerste klanken heb ik meteen weer dat bizarre gevoel dat hier de natuurwetten worden getart. Zo’n mooi groots en goed gedefinieerde weergave met zoveel muzikale expressie en bij zulke geringe kastafmetingen is gewoon heel erg bijzonder.

Wanneer we na zo’n vier nummers overgaan naar de vloerstaande Iota Alpha wordt de luidspreker zeer veel lager, maar blijft het geluidsbeeld zelf heel verrassend op ongeveer dezelfde hoogte geplaatst. Hoewel dat extreem vrije bijna magische karakter een klein beetje verdwijnt, krijgen we er wel een meer volwassen en rijkere weergave voor terug. Daarbij is de Alpha door zijn zeer geringe hoogte zeker in de nabijheid van enkele meubels zo goed als onzichtbaar weg te werken.

Neat Iota Xplorer: primeur!

Wanneer Bob vervolgens even de ruimte verlaat om het volgende moment samen met Doug twee onbekende speakers binnen te dragen, blijkt dat we getuige moge zijn van een echte primeur! Het blijkt om het definitieve prototype van de Iota Xplorer te gaan, de grote broer van de Alpha. Hoewel de prijsstelling ten tijde van dit schrijven nog niet bekend is, leunt de Xplorer qua onderdelengebruik en concept duidelijk meer op de duurdere Neat modellen dan op de bestaande Iota’s. Zo is de bandtweeter nu gewijzigd in een Air Motion Transformer, is de middentoner vervangen door dezelfde topkwaliteit 17 cm laag/midden unit zoals die in de Momentum en Ultimatum series wordt gebruikt en is in de grotere kast ook nog plaats gemaakt voor twee 17 cm woofers in de bekende Neat Isobarik basreflex configuratie.

Wanneer het volgende moment de eerste klanken uit de Xplorer kasten stromen, is het hoorbare verschil meteen erg groot. Enerzijds is er in dit stadium nog wat minder de magie van beide goedkopere Iota’s te horen, maar wat wel ogenblikkelijk duidelijk wordt is dat de weergave veel krachtiger, volwassener, meer dynamisch en kleurrijk overkomt. Ook het verschil in hoog dynamiek is opvallend, wat gezamenlijk zorgdraagt dat dit een werkelijk grote stap vooruit is en weleens de nachtmerrie voor verschillende fabrikanten zou kunnen gaan worden!

Neat Momentum en Ultimatum

Tijdens de laatste ronde geven respectievelijk de Momentum SX3i en Ultimatum XLS acte de précence. Hoewel het in beide gevallen om monitor modellen gaat, blijkt de weergave veel meer op dat van grote vloerstaanders te lijken. De SX3i behoort inmiddels al jaren bij mijn persoonlijke Neat favorieten en hier aangestuurd door Naim componenten, blijkt al weer snel waarom. De presentatie is namelijk heel mooi uitgewogen en opvallend volwassen en ‘rijp' qua karakter, maar is tegelijkertijd ook prima oplossend en naast rust ook voorzien van een kernachtige energie.

Alle Neat luidprekers behoren tot de meer expressief spelende op de markt, maar bij deze SX3i valt alles gewoon als geen ander perfect samen. Voordat dat strakke en voor de kastafmetingen opvallend diep doorlopende laag blijft één van de meest bijzondere kenmerken van dit toch vrij compacte systeem. Wanneer we als laatste weergever tenslotte overschakelen naar de XLS, ben ik wederom weer even stil. Zowel prijstechnisch als klankmatig wordt hier namelijk de sprong gemaakt naar high-end. Dat betekent in dit geval niet alleen nog meer overzicht, rust en vanzelfsprekendheid door de betere kastconstructie en onderdeelgebruik. Maar ook een nog sterker uitgedragen realisme, werkelijk tastbare klankkleuren, nog eens toegenomen verfijning, maar met name dat heerlijke gevoel dat hier echt muziek wordt gemaakt.

Conclusie

De uiteindelijke boodschap van dit superleuke, gezellige en leerzame fabrieksbezoek is dat het ontwerpen en produceren van werkelijk goed presterende luidsprekers nog steeds een echt vak is. Een professie die ze bij Neat Acoustics goed onder de knie hebben, wat heeft geresulteerd in een viertal luidsprekerseries die allemaal naast een levensechte expressie ook over een opvallend diep zeer gedefinieerd laag beschikken en bovenal enorm muzikaal zijn.

Hoewel de vormgeving typisch conservatief Engels aandoet, is de afwerking boven iedere twijfel verheven en worden de modellen in vele kleuren en fineersoorten aangeboden. Maar nog veel belangrijker is dat ieder paar luidsprekers werkelijk zeer goed gepaard de fabriek verlaat en dat Neat luidsprekers een opvallend gemakkelijke versterkerbelasting vormen. Voeg daar tenslotte nog de onkritische plaatsing ten opzichte van de achter- en zijwanden aan toe en er staat een luidsprekermerk voor ons wat een grote groep muziekliefhebbers meer dan blij kan maken!

Latham Audio b.v.
Tel: 013-5082411
E-mail: info@latham.nl
www.latham.nl